Zaległości w spłacie zobowiązań - czy to podatkowych, czy też ZUS, mogą spędzać sen z powiek niejednemu przedsiębiorcy. Szczególnie, jeśli płatnik nie posiada widoków na to, aby takie zadłużenie jednorazowo spłacić. Na szczęście z takiej sytuacji także zostało przewidziane wyjście - na wniosek płatnika ZUS może rozłożyć na raty należności powstałe z tytułu zaległych składek.
Jakie zaległości mogą zostać spłacone w ratach?
Co do zasady, możliwość rozłożenia zaległych należności na raty dotyczy tych, które powstały z tytułu nieopłacania składek na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych, wraz z odsetkami za zwłokę i ewentualnymi dodatkowymi opłatami czy też kosztami upomnienia.
Jednakże warto podkreślić, że powyższa zasada dotyczy składek, które płatnik opłaca we własnym imieniu. Natomiast w przypadku składek na ubezpieczenie emerytalne za pracowników, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę bądź innej (np. zleceniobiorcy), ratalna spłata zadłużenia nie jest dopuszczalna.
Co ważne, o rozłożenie na raty zaległości wobec ZUS może ubiegać się każda osoba odpowiedzialna za zadłużenie. W praktyce oznacza to, że oprócz samych płatników bądź byłych płatników mogą to być także małżonkowie, którzy z tytułu wspólnoty majątkowej odpowiadają za zadłużenia współmałżonka oraz inne osoby, na które taka odpowiedzialność została przeniesiona przy pomocy odpowiedniej decyzji - np. następca prawny.
Procedura ubiegania się o spłatę ratalną
Pierwszym krokiem, jaki musi podjąć dłużnik ZUS-u. jest złożenie wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty. W takim dokumencie konieczne jest zawarcie szczegółowego uzasadnienia, tłumaczącego prośbę o umożliwienie ratalnej spłaty. Jest to niezwykle istotne, ponieważ nawet dopełnienie wszystkich formalności nie gwarantuje dłużnikowi przyznania ulgi - jest ona zależna od decyzji ZUS. W praktyce umożliwienie ratalnej spłaty jest przyznawane wtedy, kiedy jednorazowe uregulowanie należności zagroziłoby odpowiedniemu poziomowi egzystencji płatnika, który już nie posiada działalności gospodarczej, albo gdy stałoby się zagrożeniem dla nadal funkcjonującego przedsiębiorstwa.
Oprócz uzasadnienia w swoim wniosku starający się o ratalną spłatę powinien określić jej proponowany okres bądź też wysokość stałej raty. Dodatkowo, wniosek powinien zostać uzupełniony o dokumentację potwierdzającą zasadność udzielenia ulgi, a także prezentującą kondycję finansową i możliwości płatnicze firmy bądź samego płatnika.
Oprócz złożenia niezbędnej dokumentacji ubezpieczony starający się o ulgę powinien także uregulować - jeśli ma taki obowiązek - zaległe kwoty dotyczące wspomnianych wcześniej opłat za inne niż on sam osoby, niebędące płatnikami składek na własne ubezpieczenie. Podobnie - przed wydaniem przez ZUS decyzji płatnik musi wpłacić należności za koszty egzekucyjne, powstałe w sytuacji, gdy zadłużenie objęte zostało już egzekucją.
Ponadto w sytuacji gdy dłużnik ubiegał się lub otrzymał pomoc w zakresie swojej działalności gospodarczej - m. in. de minimis - wraz z dokumentacją powinien wykazać także, jaką kwotę pomocy de minimis otrzymał w ciągu ubiegłych 2 lat podatkowych lub też jaką inną pomoc otrzymał albo dostał odmowną odpowiedź na wniosek o taką pomoc. Konieczność ta wynika z faktu, że umożliwienie płatnikowi rozłożenia zadłużenia na raty także stanowi - co do zasady - jeden z rodzajów pomocy publicznej.
Jeśli zdarzy się, że dłużnik przedłoży w urzędzie niezbędne dokumenty, natomiast w terminie do 14 dni nie ureguluje wymienionych wyżej zaległości, wniosek zostanie pozostawiony bez rozpatrzenia. Podobnie stanie się, jeśli dokumentacja, także ta dotycząca uzyskanej dotychczas pomocy, okaże się niepełna.
Wniosek uzupełniony o niezbędną dokumentację płatnik składa do jednostki terenowej ZUS właściwej ze względu na siedzibę firmy albo miejsce zamieszkania dłużnika. Złożenie wniosku może odbyć się osobiście, przy wykorzystaniu poczty albo też drogą elektroniczną - w tym ostatnim przypadku do dyspozycji pozostaje oficjalna strona internetowa ZUS.
Co ważne, samo złożenie wniosku nie powoduje automatycznego rozłożenia zaległości na raty czy też wstrzymania naliczania odsetek karnych.
Co dłużnik musi, a co - może
Kiedy - po dokonaniu niezbędnych formalności - płatnikowi uda się uzyskać zgodę na ratalne spłacanie zaległości wobec ZUS, konieczne będzie ścisłe przestrzeganie zaleceń urzędu. Każde uchybienie może bowiem wiązać się z zerwaniem umowy ratalnej i wymogiem natychmiastowego uregulowania powstałych należności.
Przede wszystkim - co wydaje się dość oczywiste - raty muszą być opłacane terminowo i w ustalonej wysokości. Jeśli opłata będzie niższa niż wymagana albo opóźniona, wpłacone środki zostaną wykorzystane na uregulowanie najstarszej zaległości. W takiej sytuacji w ratach późniejszych mogą pojawić się zaległości, od których zakład zacznie naliczać karne odsetki. Ponadto bardzo istotne jest nadawanie odpowiednich oznaczeń przelewom czy przekazom, przy pomocy których płatnik rozlicza się z ZUS-em. Jeśli bowiem z powodu niewłaściwie nadanego tytułu przekazana kwota nie zostanie rozliczona w ramach raty, może nastąpić wspominane już wcześniej natychmiastowe zerwanie umowy ratalnej.
Bardzo istotny jest fakt, że na umowę ratalną mają wpływ także bieżące składki. Oznacza to, że jeśli do 14 dni od terminu zapłaty na koncie w ZUS nie pojawi się wymagana kwota, konsekwencją będzie nie tylko naliczanie odsetek karnych, ale też zerwanie umowy ratalnej. Podobnie jak w przypadku rat, także w kwestii bieżących składek płatnik powinien też pamiętać o odpowiednim uzupełnianiu danych na dowodzie płatniczym.
Obowiązki to jedna strona medalu, nie należy jednak zapominać, że umowa ratalna z ZUS daje dłużnikowi także pewne prawa.
Podstawowe z nich to oczywiście możliwość spłacenia długu w formie ratalnej. Dzięki umowie, zawartej z zakładem, zawieszone zostają wszczęte dotychczas postępowania egzekucyjne.
Dodatkowo, jeśli okaże się, że podatnik nie jest w stanie sprostać postanowieniom zawartym w umowie, jest on uprawniony do wystąpienia o zmianę zapisów w niej zawartych. Takie modyfikacje mogą dotyczyć wydłużenia okresu spłaty zaległości, zmiany terminów płatności albo też wysokości rat.
Podsumowując - mimo, iż zadłużenie nie stanowi z pewnością pożądanego efektu prowadzenia działalności gospodarczej, nie musi być też czymś, co destrukcyjnie wpłynie na firmę bądź też sytuację podatnika. Przy odpowiedniej argumentacji i odrobinie rzetelności podczas gromadzenia i składania dokumentów można spodziewać się, że ZUS przychyli się do wniosku płatnika i zezwoli na ratalne spłacanie zadłużenia.
