0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Spółka cywilna - sfera stosunków wewnętrznych i zewnętrznych (cz.3)

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

W zakresie ukształtowania zasad prowadzenia spraw spółki cywilnej wspólnicy dysponują swobodą, mogą więc dowolnie uregulować tę kwestię w umowie spółki. Jeżeli jednak zasady te nie zostaną przez wspólników określone, zastosowanie znajdą uregulowania kodeksowe. Podkreślenia wymaga fakt, iż prowadzenie spraw spółki, a więc zarządzanie nią, odnosi się do podejmowania decyzji, które wywołują skutki wewnątrz spółki, dlatego też nie mamy tu do czynienia z czynnościami prawnymi takimi jak zawieranie umów. Jak funkcjonuje spółka cywilna?

Spółka cywilna - sfera stosunków wewnętrznych

Zasady prowadzenia spraw w spółce cywilnej

W zakresie ukształtowania zasad prowadzenia spraw spółki cywilnej wspólnicy dysponują swobodą, mogą więc dowolnie uregulować tę kwestię w umowie spółki. Jeżeli jednak zasady te nie zostaną przez wspólników określone, zastosowanie znajdą uregulowania kodeksowe. Podkreślenia wymaga fakt, iż prowadzenie spraw spółki, a więc zarządzanie nią, odnosi się do podejmowania decyzji, które wywołują skutki wewnątrz spółki, dlatego też nie mamy tu do czynienia z czynnościami prawnymi takimi jak zawieranie umów.

Zgodnie z podstawową zasadą wynikającą z kodeksu cywilnego każdy wspólnik jest jednocześnie uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki, a obowiązek ten wynika z samego faktu, że jest on wspólnikiem. W konsekwencji nie jest dopuszczalne prowadzenie spraw spółki przez wspólnika w ramach zatrudnienia na jakiejkolwiek podstawie.

W ramach wykonywania tego obowiązku, będącego jednocześnie uprawnieniem, każdy ze wspólników może samodzielnie, czyli bez uprzedniej uchwały wspólników, prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłego zarządu spółki. Aby określić, czy dana czynność przekracza zakres zwykłego zarządu, należy ją zbadać w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego, w którym ma wystąpić, biorąc pod uwagę taki czynniki jak majątek czy zakres działalności prowadzonej przez spółkę cywilną. Jeżeli jednak dokonana przez wspólnika czynność w ramach prowadzenia spraw spółki przekracza zwykły zarząd lub go nie przekracza, ale przeciwko jej dokonaniu został zgłoszony sprzeciw - wówczas do prowadzenia takiej sprawy potrzebna jest uchwała wspólników. Niezależnie jednak od wskazanych zasad każdy ze wspólników może wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na znaczne starty. W takim wypadku uchwała wspólników nie jest wymagana.

Okoliczność decydowania o sprawach spółki w formie uchwały wspólników powinna zostać uregulowana w umowie spółki. Wspólnicy mogą dowolnie ukształtować zasady głosowania. Ze względu jednak na osobowy charakter spółki cywilnej, gdzie element zaufania osobistego odgrywa szczególną rolę, przyjmuje się, że uchwały podejmowane są jednomyślnie, a więc wymagają zgody wszystkich wspólników. Nie oznacza to jednak zakazu odmiennego uregulowania tej kwestii w umowie spółki.

Spółka cywilna - zasady partycypacji w stratach i podziale zysku

Zagadnienie podziału zysku i udziału w stratach spółki cywilnej może być w zasadzie dowolnie ukształtowane przez wspólników w umowie spółki. Ograniczeniem tej swobody jest zasada, według której umowa spółki nie może wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach, a co do zasady przyjmuje się, że udział wspólników w zyskach spółki cywilnej jest równy. Natomiast w ramach swobody dopuszcza się, by wspólnicy zwolnili niektórych spośród nich od udziału w stratach spółki.

Jeżeli wspólnicy nie skorzystają ze swobodnego uregulowania kwestii udziału w zyskach i stratach spółki lub gdy w ogóle jej nie uregulują, wówczas zastosowanie znajduje zasada kodeksowa. Zasada ta głosi, że każdy ze wspólników jest uprawniony do równego udziału w zyskach spółki i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, nie biorąc przy tym pod uwagę rodzaju i wartości wniesionego wkładu. Właśnie wartość i przedmiot wniesionego przez wspólnika wkładu jest często stosowanym w umowach spółek odniesieniem dla określenia udziału w zyskach i stratach.

Ważne!
Jeżeli regulacja umowy spółki jest niepełna:

  • w ten sposób, że określa tylko udział wspólników w zyskach spółki, wówczas przyjmuje się, że ustalony udział znajduje zastosowanie również w odniesieniu do udziału w stratach spółki;

  • w ten sposób, że określa tylko udział wspólników w starach spółki, wówczas udział wspólników w zyskach jest równy.

 

Podziału i wypłaty zysków wspólnik może co do zasady żądać dopiero po rozwiązaniu spółki. Jednak jeśli spółka cywilna została zwarta na okres dłuży niż 1 rok obrachunkowy, wówczas podziału i wypłaty zysków można żądać także z końcem każdego roku podatkowego. Jednak również i ta kwestia może zostać dowolnie uregulowana przez wspólników w umowie spółki lub mogą być zmienione uchwałą wspólników.

Mimo że co do zasady wspólnicy mogą dowolnie wypłacać zaliczki na poczet wypracowanego w danym roku zysku, warto w umowie spółki cywilnej umieścić postanowienia regulujące zasady ich wypłaty. Należy kierować się przy tym zasadą, zgodnie z którą suma zaliczek pobranych przez wspólnika nie przekraczała przypadającej na niego części zysku za dany rok, również powiększonego o zyski z lat poprzednich.

Spółka cywilna - sfera stosunków zewnętrznych

Reprezentacja spółki cywilnej

Przez pojęcie reprezentacji spółki należy rozumieć składanie w jej imieniu oświadczeń woli wywołujących skutki prawne. Uprawnienie do reprezentowania spółki cywilnej przysługuje każdemu wspólnikowi. Co ważne, reprezentacja odnosi się w zasadzie do samych wspólników spółki.

Ważne!
Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, więc występujący w jej imieniu wspólnicy nie mają statusu organu. Wspólnik reprezentujący spółkę jest jej przedstawicielem ustawowym.

W umowie spółki wspólnicy mogą określić zakres prawa do reprezentowania spółki, w szczególności zaś wymagać łącznego działania wszystkich lub wyznaczonych wspólników. Jeżeli jednak umowa nie reguluje tej kwestii ani nie została w tym przedmiocie podjęta odrębna uchwała, wspólnicy są umocowani do reprezentowania spółki cywilnej w takich granicach, w jakich są uprawnieni do prowadzenia jej spraw.

Przykład 1.

Jeżeli zakres umocowania wspólnika do prowadzenia spraw spółki, wynikający z umowy spółki, ogranicza się do czynności zwykłego zarządu, a umowa nie określa zakresu umocowania do reprezentowania spółki przez tego wspólnika, wówczas zakresy te są równe.

Ponadto każdy ze wspólników może samodzielnie podejmować czynności prawnych nagłych, których zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.

W odniesieniu do czynności prawnych przekraczających zwykły zarząd - wymagających podjęcia uchwały przez wspólników - brak jednolitego stanowiska. Występują opinie, zgodnie z którymi czynności takie wymagają podjęcia uchwały wspólników wyrażającej wole zawarcia umowy przez umocowanego wspólnika oraz takie opinie, które uznają, że zachodzi także wymóg wspólnej reprezentacji. Z tego względu pożądanym jestem, by umowa spółki cywilnej wyraźnie określała, jakie czynności przekraczają zwykły zarząd i umocowanie do nich wspólnika.

Spółka cywilna - odpowiedzialność za zobowiązania spółki

Wspólnicy spółki cywilnej są solidarnie i osobiście bez ograniczeń odpowiedzialni za zobowiązania spółki, będące wspólnymi zobowiązaniami wspólników. Solidarny charakter oznacza, że każdy ze wspólników odpowiada za cały dług, więc wierzyciel może żądać zaspokojenia od jednego wspólnika lub od wszystkich łącznie. Z kolei osobisty i nieograniczony charakter odpowiedzialności wspólników przejawia się w tym, że wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem, jakim dysponują w momencie żądania przez wierzyciela zaspokojenia roszczenia.

Solidarny charakter odpowiedzialności rodzi konsekwencje na gruncie postępowania cywilnego. Wierzyciel może pozwać z tytułu zobowiązań spółki cywilnej tylko jednego ze wspólników i w takim wypadku tytuł egzekucyjny będzie uprawniał wierzyciela do zaspokojenia się jedynie z osobistego majątku dłużnika. Gdy pozwany wspólnik zaspokoi całość lub część roszczenia, przysługiwać mu będzie tzw. roszczenie regresowe względem pozostałych wspólników, czyli roszczenie do zwrotu proporcjonalnej części należności. Jeżeli natomiast wierzyciel chce zaspokoić się ze wspólnego majątku dłużników, musi uzyskać tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim wspólnikom, co oznacza, że musi pozwać ich wszystkich.

Nieograniczony charakter odpowiedzialności za zobowiązania spółki ujawnia się w sytuacji gdy zadłużenie spółki przekroczy jej możliwości finansowe. Wówczas zobowiązania muszą zostać zaspokojone z prywatnych majątków wspólników. Co więcej, nie istnieje żaden limit pieniężny, zatem odpowiedzialność, co może grozić utratą prywatnego majątku.

Uwaga!
Ze względu na solidarny charakter odpowiedzialności w spółce cywilnej, nie ma znaczenia, który ze wspólników ponosi bezpośrednią odpowiedzialność za dług. Konsekwencje długu obarczają wszystkich współwłaścicieli. Odpowiedzialność za dług spółki poniesie nawet ten wspólnik, który z niej wystąpił, jeżeli dług powstał przed wystąpieniem  

Natomiast wspólnik przystępujący do zadłużonej spółki przejmuje odpowiedzialność za długi na równi z pozostałymi współwłaścicielami.

Należy zwrócić także uwagę za sytuację, w której wspólnik spółki cywilnej posiada dług powstały bez związku z działalnością spółki, bowiem zgodnie z artykułem 863 § 3 kodeksu cywilnego: W czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku dłużników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów