0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Umowa barterowa a podatek dochodowy i VAT

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

W praktyce obrotu gospodarczego zdarza się, że umowy zawierane między stronami transakcji przewidują, że zapłata za towar czy usługę nastąpi nie w formie pieniężnej, lecz w formie innego towaru i usługi (ewentualnie innych towarów i usług). Umowy takie, nazywane umowami barterowymi, stanowią rodzaj bezpośredniej wymiany towarów i usług (towarów na towary, usług na usługi, usług na towary lub towarów na usługi). Jak wskazuje praktyka, gdy umowa barterowa wchodzi w życie w firmie, działy księgowe mają często problem z jej rozliczeniem.

Rozliczenie barteru

Umowa barterowa jest umową konsensualną i wzajemną, a istota wzajemności polega na tym, że między świadczeniami stron zachodzi stosunek ekwiwalentności. Wymieniane towary lub usługi powinny mieć równą wartość, dlatego przedmiotem opodatkowania w transakcjach barterowych jest zawsze dochód realizowany w cenie towarów. Umowa barterowa jest umową nienazwaną, do której w praktyce stosuje się przepisy dotyczące zamiany określonej w art. 603 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. W tym przypadku stosuje się przepisy o sprzedaży, przy czym każda ze stron jest równocześnie sprzedawcą i nabywcą.

Umowa barteru powinna określać przedmiot wymiany, terminy realizacji (dostaw lub usług) oraz zasady rozliczenia sald. Barter więc to bezgotówkowa wymiana towaru (albo usługi) za towar (albo usługę). Cechą charakterystyczną wymiany barterowej jest ekwiwalentność świadczeń i brak konieczności dokonywania jakichkolwiek rozliczeń pieniężnych.

Przepisy podatkowe nie zawierają jakichkolwiek ograniczeń co do formy zapłaty. Wynagrodzenie (zapłata) nie musi nastąpić w formie świadczenia pieniężnego, może to być również świadczenie rzeczowe.

Na ogół transakcja barterowa polega na wymianie dóbr o takiej samej wartości. Jednak nie ma też przeszkód, aby świadczenia te nie były sobie równe. Jeżeli w wyniku wymiany dóbr między stronami umowy barterowej dojdzie do sytuacji, w której kontrahenci dokonają wymiany towarów lub usług o nierównej wartości, w wyniku czego jeden z kontrahentów zostanie zobowiązany do dopłaty różnicy w formie pieniężnej, błędem jest określenie przez jedną ze stron transakcji (której świadczenie miało wyższą wartość) podstawy opodatkowania jako różnicy między wzajemnymi świadczeniami.

Umowa barterowa a podatek dochodowy

Przychodami uzyskanymi z działalności gospodarczej są należne przychody, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Ponieważ w wyniku transakcji barterowej podatnik za wydanie towaru (lub wykonanie usługi) otrzymuje zapłatę w postaci innego dobra (towaru, usługi), uzyskuje on przychód w naturze.

Wymiana barterowa odbywa się co prawda, bez udziału pieniądza, ale to on stanowi miernik wartości wymienianych dóbr, wynikający z postanowień umowy barterowej. Przychodem podatkowym jest więc wartość wykonanego świadczenia w naturze, wyrażona w cenie określonej w umowie.

W przypadku barteru handlowego za przychód uważa się zatem wartość należnego świadczenia w postaci otrzymanego towaru z tytułu wzajemnych świadczeń wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Jeśli natomiast podatnik dokonuje sprzedaży towarów otrzymanych od kontrahenta w związku z realizacją umowy, przychodem będzie kwota uzyskana z ich sprzedaży.

Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, w interpretacji indywidualnej, sygn. ITPB1/4511-508/15/AK, z 19 czerwca 2015 r., gdzie możemy przeczytać:

(…)Zatem, skoro Wnioskodawcę ze zlecającym będzie łączyć umowa cywilnoprawna (barter) w ramach, której Wnioskodawca będzie zobowiązany do wykonania usługi polegającej na wykopaniu stawu w zamian za urobek, wskazać należy, że wynagrodzenie za usługę – w postaci wartości umówionego urobku – stanowić będzie dla Wnioskodawcy przychód, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie regulują szczególnych zasad ustalania przychodu (dochodu) z tytułu umowy barterowej, przychód (dochód) z tego tytułu należy zsumować z pozostałymi przychodami (dochodami) z działalności gospodarczej i opodatkować zgodnie z wybraną formą opodatkowania (…).

W sytuacji, gdy wartość świadczeń wzajemnych określona w umowie lub w innej dokumentacji została zaniżona lub zawyżona, organ podatkowy ma prawo do oszacowania przychodu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość określona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

Podatek VAT a umowa barterowa

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z charakteru umowy barterowej wynika więc, że czynności wykonywane przez strony transakcji barterowej można uznać za odpłatną dostawę towarów oraz odpłatne świadczenie usług podlegające VAT.

Odpłatność w rozumieniu ustawy o VAT nie musi mieć jedynie formy pieniężnej. Może to być również świadczenie o charakterze rzeczowym. Z odpłatnością mamy do czynienia również w przypadku kompensaty, czyli potrącenia należności i zobowiązań.

Dokumentowanie świadczeń wykonywanych w ramach transakcji barterowych odbywa się na takich samych zasadach jak w przypadku normalnych transakcji. Jednak w odniesieniu do barteru mamy do czynienia ze specyficzną sytuacją. W związku z tym, że każda ze stron umowy jest jednocześnie sprzedawcą i nabywcą, należy wystawić dwie faktury.

W przypadku transakcji barterowej stawka podatku zależna jest od przedmiotu umowy barterowej (przedmiotu dostawy lub świadczenia usług). Sprzedawca stosuje taką stawkę VAT, jaka dla danego rodzaju czynności opodatkowanej (dostawy towaru lub wykonanej usługi) wynika z przepisów o VAT.

Przykład 1.

Strony zawarły umowę barterową. Wynika z niej, że firma X w dniu 30 czerwca dostarczy towary o wartości 500 zł dla firmy Y. Firma Y 30 czerwca wykona usługę informatyczną również o wartości 500 zł na rzecz firmy X. Firmy postanowiły również, że 30 czerwca, stosownie do przepisu art. 498 kodeksu cywilnego, dokonają potrącenia wzajemnych należności i zobowiązań wynikających z transakcji barterowej. W tym też dniu zostały wystawione faktury w celu udokumentowania barteru. W konsekwencji w czerwcu podmioty będą zobowiązane do rozliczenia podatku VAT i podatku dochodowego od transakcji.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów