0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Aktywa w bilansie sporządzanym przez jednostkę gospodarczą

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Każda spółka na koniec roku obrotowego po zamknięciu ksiąg rachunkowych zobowiązana jest do zrobienia bilansu sprawozdawczego i na jego bazie sprawozdania finansowego. Bilans składa się z informacji o aktywach i pasywach firmy. Zasoby majątkowe firmy (aktywa) powinny być jednak wykazane w odpowiedniej formie. Sprawdź, jak ująć aktywa w bilansie.

Aktywa w bilansie a sprawozdawczość finansowa

Sprawozdania finansowe są końcowym etapem procesu informacyjnego jednostki. Ich celem jest prezentacja informacji uzyskanych w wyniku gromadzenia dokumentacji księgowej oraz jej przetwarzania w postaci ewidencji księgowej, rozliczania i kalkulacji.

Sprawozdania finansowe spełniają więc następującą rolę:

  • pozwalają określić stan faktyczny,

  • tworzą podstawy planowania,

  • ułatwiają podejmowanie decyzji,

  • umożliwiają ocenę realizacji zamierzeń,

  • sprzyjają kontroli prowadzonej działalności gospodarczej,

  • stwarzają podstawy analizy działalności gospodarczej,

Aby wymienionej wyżej zadania mogły zostać spełnione, sprawozdanie finansowe musi cechować:

  • prawdziwość - czyli zgodność z rzeczywistością;

  • sprawdzalność - a więc łatwość dotarcia do danych, na których podstawie było sporządzone sprawozdanie;

  • kompletność - czyli zawarcie w sprawozdaniu wszystkich zjawisk gospodarczych oraz składników majątku, które wchodzą w zakres sprawozdania oraz są związane z okresem, którego ma ono dotyczyć;

  • przejrzystość i zrozumiałość  -  należy przez to rozumieć taki układ sprawozdania, aby występujące w nim prawidłowości, a także powiązania i zależności były wyraźne i zrozumiałe dla osoby czytającej sprawozdanie. Należy jednak pamiętać o zachowaniu zasady przewagi treści nad formą;

  • istotność - unikanie zbytniej rozbudowy sprawozdania, a koncentracja na informacjach istotnych, bez których użytkownik mógłby podjąć błędną decyzje bądź źle ocenić sytuację firmy;

  • ciągłość - czyli zapewnienie przenoszenia danych liczbowych z okresu na okres;

  • porównywalność - a więc sporządzanie sprawozdań według tych samych zasad oraz układów niezależnie od jednostki gospodarczej ani czasu. Celem takiego zabiegu jest możliwość oceny działalności;

  • terminowość - czyli obowiązek dostarczenia sprawozdań w określonym terminie.

Sprawozdania, które zostały stworzone na podstawie wyżej wymienionych cech, są wiarygodnym źródłem informacji na temat firmy (ponadto zasady sporządzania sprawozdań obligatoryjnych wynikają z przepisów np. ustawy o rachunkowości).

Ważne!

Sporządzając sprawozdanie jednostki gospodarczej, należy zwracać szczególną uwagę na to, że aktywa w bilansie nie mogą być zawyżone, natomiast pasywa zaniżone (koszty i przychody również).  

Podstawowym elementem sprawozdania finansowego jest bilans, ukazuje on bowiem sytuację majątkową i finansową jednostki.

Podział i klasyfikacja aktywów

Każda jednostka gospodarcza do funkcjonowania potrzebuje pewnych zasobów majątkowych. Aktywa w bilansie są to właśnie te zasoby majątkowe, którymi dysponuje jednostka. Według ustawy o rachunkowości w myśl art. 3 ust. 1 pkt 12: przez aktywa rozumie się kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

Aby składniki majątku firmy mogły zostać uznane za jej aktywa w bilansie, muszą spełniać trzy podstawowe kryteria:

  1. możliwość sprawowania nad nimi kontroli przez jednostkę,

  2. możliwość wiarygodnego określenia ich wartości,

  3. osiągnięcie przez jednostkę przyszłych korzyści ekonomicznych.

Aktywa występują pod różnymi postaciami, dlatego są one wykazywane w grupach, na które są złożone składniki jednorodne pod względem rodzajowym. Według takiego kryterium wyróżniamy:

  • aktywa rzeczowe - czyli zasoby majątkowe mające postać fizyczną (materialną);

  • aktywa finansowe - instrumenty kapitałowe, instrumenty finansowe;

  • aktywa niematerialne  - zasoby majątkowe niemające postaci materialnej ani finansowej.

Ważne!

Instrumentem finansowym nazywamy kontrakt, w wyniku którego u jednej z jego stron powstają aktywa finansowe, a u drugiej zobowiązania finansowe lub instrumenty kapitałowe.

Instrumenty kapitałowe - według ustawy o rachunkowości są to wszelkiego rodzaju kontrakty, z których wynika prawo do majątku jednostki, pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wszystkich wierzycieli. Są to także wszelkiego rodzaju zobowiązania jednostki do wyemitowania lub dostarczenia własnych instrumentów kapitałowych, a w szczególności udziały, opcje na akcje własne lub warranty. Innymi słowy to zobowiązania pieniężne jednego podmiotu wobec drugiego. Zobowiązanie może występować w formie zapisu księgowego i papieru wartościowego.

Zasady sporządzania bilansu

Bilans w ujęciu księgowym można określić jako usystematyzowane zestawienie rachunkowe w ujęciu wartościowym składników aktywów i pasywów. Sporządza się go na ściśle określony dzień, nazywany dniem bilansowym. Jest to zestawienie tylko tych aktywów i pasywów znajdujących się w jednostce gospodarczej w danym dniu, ponieważ w innych momentach funkcjonowania jednostki pasywa i aktywa w bilansie mogą się różnić. Ponadto jest narzędziem badawczym metody bilansowej.

Ważne!

Metoda bilansowa polega na tym, że wszystkie zasoby majątkowe oraz zjawiska i procesy gospodarcze występujące w danej jednostce są rejestrowane dwustronnie. Oznacza to, że z jednej strony zasoby majątkowe jednostki są wykazywane w przekroju rodzajowym, z drugiej strony - te same zasoby są wykazywane według źródeł ich pochodzenia. Konsekwencją tego jest dwustronne ujmowanie zmian stanu zasobów majątkowych i źródeł ich pochodzenia oraz procesów gospodarczych.

Bilans przede wszystkim sporządzany jest w związku z rocznym zamknięciem kont księgowych, wówczas określa się go jako bilans sprawozdawczy. Sporządzany jest zgodnie z zasadą podwójnego zapisu na podstawie danych liczbowych, których źródłem są ewidencje księgowe. Układ bilansu, czyli konstrukcję, zasady wyceny aktywów i pasywów, reguluje ustawa o rachunkowości. Według niej aktywa w bilansie ujmowane są po lewej stronie, natomiast pasywa po prawej bilansu.

Ważne!

Naczelną zasadą sporządzania bilansu jest zasada równowagi bilansowej.

Zasada równowagi bilansowej - najprościej rzecz ujmując - mówi, że aktywa w bilansie muszą być równe stronie pasywów. Wynika to z faktu, że wszystkie składniki zasobów majątkowych (aktywów) muszą mieć swoje źródło finansowania (pochodzenia) w pasywach.

Przykładem mogą być zobowiązania wobec dostawców jednostki gospodarczej (ujmowane w pasywach), które pokrywają towary i materiały ujęte w aktywach.

W przypadku jednostek gospodarczych kontynuujących działalność gospodarczą bilans łączy ze sobą dwa lata obrotowe, ponieważ bilans zamknięcia firmy jest także bilansem jej otwarcia.

Aktywa w bilansie

W Polsce obowiązującą metodą przy sporządzaniu bilansu sprawozdawczego jest metoda netto. Polega ona na wykazywaniu wartości księgowej składników aktywów i pasywów pomniejszonych o odpowiednie odpisy i korekty aktualizujące te wartości.

Metodę netto w przypadku aktywów reguluje art. 46 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Według niego aktywa w bilansie, muszą zostać skorygowane o:

  • dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktualizujące, w tym również z tytułu trwałej utraty wartości składników aktywów trwałych;

  • odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych;

  • odpisy aktualizujące należności.

Aktywa w bilansie są uszeregowane według zasady wzrastającej płynności, czyli zaczynają się od pozycji najtrudniejszych do spieniężenia (aktywa trwałe), a kończą na najbardziej płynnych.

Obowiązująca w Polsce struktura bilansu sprawozdawczego:

Aktywa

A. Aktywa trwałe

  I. Wartości niematerialne i prawne

  1. Koszty zakończonych prac rozwojowych

  2. Wartość firmy

  3. Inne wartości niematerialne i prawne

  4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

  II. Rzeczowe aktywa trwałe

  1. Środki trwałe

  2. Środki trwałe w budowie

  3. Zaliczki na środki trwałe w budowie

  III. Należności długoterminowe

  1. Od jednostek powiązanych

  2. Od pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale

  3. Od pozostałych jednostek

  IV. Inwestycje długoterminowe

  1. Nieruchomości

  2. Wartości niematerialne i prawne

  3. Długoterminowe aktywa finansowe

  4. Inne inwestycje długoterminowe

   V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

  1. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

  2. Inne rozliczenia międzyokresowe

B. Aktywa obrotowe

  1. Zapasy

  1. Materiały

  2. Półprodukty i produkty w toku

  3. Produkty gotowe

  4. Towary

  5. Zaliczki na dostawy

   II.  Należności krótkoterminowe

  1. Należności od powiązanych jednostek

  2. Należności od jednostek powiązanych, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale

  3. Należności od pozostałych jednostek

   III. Inwestycje krótkoterminowe

  1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

  2. Inne inwestycje krótkoterminowe

   IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

C. Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy

D. Udziały (akcje) własne  

Aktywa w bilansie uzupełniane są z ewidencji księgowej. Poprzedzić je należy zamknięciem ksiąg rachunkowych oraz sporządzaniem zestawień sald kont analitycznych, a także zestawieniem obrotów i sald kont syntetycznych.

W przypadku gdy jakaś pozycja nie pojawia się w działalności jednostki przez cały rok obrotowy, można ją w bilansie pominąć.  

Badanie struktury aktywów w bilansie pozwala ocenić zdolności produkcyjne jednostki (aktywa trwałe), jakość gospodarki zapasami, prawidłowość windykacji należności, stopień wykorzystania posiadanych aktywów rzeczowych i ich produktywność.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów