Specyfika życia gospodarczego doprowadzić może do sytuacji, w której to wspólnicy spółki zmuszeni są powiększyć źródła finansowania działalności o własne dopłaty do kapitału. Mogą one pokryć stratę z poprzednich okresów poprawiając strukturę kapitałów, jak również mogą podlegać konsumpcji bieżącej czy wydatkowaniu na inwestycje. Wspólnicy powinni jednak wiedzieć, że dopłaty wywołują określone skutki prawne i podatkowe, o których nie można zapominać.

Dopłaty wspólników a Kodeks spółek handlowych (k.s.h.)

Zagadnienie wniesienia dopłat do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością reguluje art. 177 do 179 k.s.h. Dokonuje się tego na podstawie umowy spółki oraz powziętej przez wspólników uchwały. Jej treść powinna określać wysokość dopłat i termin ich wniesienia do spółki, o czym stanowi art. 178 § 1.

Ponieważ, jak mówią przepisy, "dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów", prawo przewiduje nałożenie sankcji na wspólnika, który nie wywiąże się z zadeklarowanych zobowiązań wobec spółki. Jako karę nakłada się na niego obowiązek uiszczenia odsetek ustawowych w związku ze zwłoką we wniesieniu dopłaty. Dodatkowo spółka może zażądać od niewywiązującego się z umowy wspólnika naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. Opisane sankcje wynikają bezpośrednio z ustawy i mają zastosowanie bezwarunkowe, jeżeli umowa spółki nie przewiduje innych rozwiązań w kwestii zwlekania z wniesieniem dopłaty.

Kodeks spółek handlowych określa również kwestie związane ze zwrotem dopłaty. Decyzja w tym zakresie podejmowana jest także na mocy uchwały wspólników. Zwrot dopłaty może nastąpić pod warunkiem, że:

• dopłaty nie zostały przeznaczone na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym (czyli straty bilansowej),

• minął miesiąc od dnia ogłoszenia o zamierzonym zwrocie w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki (MSiG),

• zostanie dokonany równomiernie wszystkim wspólnikom,

• zwrócone dopłaty nie będą uwzględniane przy żądaniu nowych dopłat.

Wyżej opisane warunki powodują, że zgodnie z k.s.h. należy rozróżniać dopłaty z podziałem na:

• zwrotne - przeznaczone na bieżącą działalność lub inwestycje oraz

• bezzwrotne - przeznaczone na pokrycie straty bilansowej.

Dopłaty wspólników a ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (updop)

Na gruncie prawa podatkowego dopłaty wspólników do spółki wywołują konsekwencje zarówno po stronie przychodów, jak i kosztów.

Przychodem będzie dopłata wniesiona niezgodnie z przepisami k.s.h. Przede wszystkim chodzi tu o błąd w procedurze wnoszenia dopłat, ale nie tylko. Jako przychód organy skarbowe mogą również potraktować dopłatę, która ze względu na zamiar i cel wspólników spółki kwalifikowana będzie na tle podatkowym jako darowizna, a nie dopłata o której mowa w k.s.h.

Jako przychód będą traktowane z pewnością zapłacone odsetki lub naprawa szkody z tytułu nieterminowego uiszczenia dopłaty.

Rozpatrując natomiast kwestię kosztów należy mieć na uwadze art. 16 ust 1 pkt 53 updop: “Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: dopłat, o których mowa w art. 12 ust. 4 pkt 11(dopłat wnoszonych do spółki, jeżeli ich wniesienie następuje w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach), oraz ich zwrotu”.

Wobec powyższego, kosztem podatkowym nie będą wniesione dopłaty wspólników do kapitału spółki, których wniesienie było zgodne z procedurą określoną przez k.s.h. Dla dokonującego zwrotu dopłaty - spółki, zgodnie z przepisami ustawy, kosztem nie będzie również zwrot dopłaty wspólnikom.

W celu ustalenia konsekwencji podatkowych związanych z dopłatami do kapitału spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy więc w pierwszej kolejności przeanalizować uchwałę wspólników o dopłacie oraz umowę spółki. Pozwoli to określić stan faktyczny oraz umożliwi ocenę zgodności procedury wnoszenia dopłat z przepisami, o których mowa w k.s.h., a to pozwoli określić skutki podatkowe dotyczące wnoszonych lub zwracanych dopłat.