Działalność gospodarcza - rozliczenia z urzędem skarbowym na gruncie PIT

W pierwszej kolejności działalność gospodarcza musi być zarejestrowana do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, za pomocą formularza CEIDG-1. Jest to jednocześnie zgłoszenie do urzędu skarbowego, w którym zawiera się informacja m.in. o wybranej formie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W ten sposób każdy przedsiębiorca rozpoczyna swoją przygodę z urzędem skarbowym. Czym dokładnie jest podatek dochodowy? Kiedy i gdzie się go opłaca? Jakie są możliwe formy opodatkowania oraz co niesie za sobą wybór każdej z nich? Odpowiedzi na te i inne pytania związane z podatkiem dochodowym od osób fizycznych znajdziesz w tym artykule.

Kiedy płacimy podatek dochodowy z działalności?

Na wszystkich osobach fizycznych i prawnych, które osiągają w danym roku dochody (niezależnie od ich wysokości), ciąży obowiązek rozliczania się z podatku dochodowego. W Polsce istnieją dwa rodzaje podatku dochodowego - PIT, czyli podatek od osób fizycznych, którego zasady rozliczania określają przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz podatek dochodowy od osób prawnych - CIT, dla którego podstawowym aktem prawnym jest ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych.

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) dotyczy, jak sama nazwa wskazuje, osób fizycznych, także tych, których dotyczy jednoosobowa działalność gospodarcza czy będących wspólnikami spółki cywilnej lub spółek osobowych (a więc m.in. przedsiębiorców, emerytów i rencistów, zatrudnionych na umowę o pracę, zlecenia czy dzieło).

Instytucją, która zajmuje się podatkami, jest urząd skarbowy. Podatek dochodowy od osób fizycznych rozliczany jest w urzędzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, w przeciwieństwie do CIT (podatku dochodowego od osób prawnych), dla którego właściwym urzędem jest urząd skarbowy przyporządkowany ze względu na siedzibę spółki kapitałowej.

Podatek dochodowy opłaca się w formie miesięcznej lub kwartalnej zaliczki. Z obowiązku tego podatnik powinien wywiązać się do 20. dnia następnego miesiąca (lub kwartału, jeżeli rozlicza się kwartalnie), a więc np. podatek za marzec powinno się opłacić do 20 kwietnia. Wyjątkiem jest karta podatkowa - tu rozliczenie następuje do 7. dnia następnego miesiąca.

Jak płacić podatek dochodowy z działalności gospodarczej zgodnie z wybraną formą opodatkowania?

Jak zostało wcześniej wspomniane, każda jednoosobowa działalność gospodarcza już na poziomie wniosku CEIDG-1 musi mieć wskazaną formę opodatkowania dochodów. Możliwości są cztery (jednak nie wszystkie są jednakowo dostępne):

1. opodatkowanie na zasadach ogólnych (skala podatkowa),
2. podatek liniowy,
3. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
4. karta podatkowa (zlikwidowana w ramach Polskiego Ładu dla nowych przedsiębiorców).

Przedsiębiorca, którego działalność gospodarcza jest zarejestrowana w CEIDG, a nie wybrał formy opodatkowania, może tego dokonać na zasadach przewidzianych w ustawach podatkowych, a więc przez złożenie oświadczenia (wniosku) naczelnikowi urzędu skarbowego (art. 9a ust. 2 ustawy o PIT).

Jeżeli podatnik nie wskazał formy opodatkowania we wniosku do CEIDG, ani też nie złożył oświadczenia, pozostaje opodatkowany podatkiem dochodowym według skali podatkowej (na zasadach ogólnych).

Decyzja o danej formie opodatkowania nie jest decyzją “na całe życie” - ustawodawca przewidział możliwość jej zmiany, jednak ustalił też jeden bardzo istotny warunek - należy to zrobić do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym został uzyskany pierwszy przychód w danym roku podatkowym, którego nowa forma ma dotyczyć.

Przedsiębiorca musi również wybrać formę zapłaty zaliczki na podatek dochodowy. Istnieją trzy możliwości - zaliczka odprowadzana:

• co miesiąc,
• co kwartał,
• w sposób uproszczony.

Informację o wybranej częstotliwości wpłaty zaliczek na podatek dochodowy przedsiębiorca zawiera dopiero w zeznaniu rocznym składanym za rok w którym wpłacane były zaliczki miesięczne, kwartalne lub uproszczone.

Podatek dochodowy dla firm w formie zaliczki uproszczonej

Zgodnie z art. 44 ust. 6b ustawy o PIT podatnicy, o których mowa w ust. 1 pkt 1, z wyłączeniem przedsiębiorstw w spadku, mogą wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 kwoty obliczonej, z zastrzeżeniem ust. 6h, przy zastosowaniu skali podatkowej obowiązującej w danym roku podatkowym określonej w art. 27 ust. 1, od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty), o którym mowa w art. 45 ust. 1, lub w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30c, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 2, złożonym:

• w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy albo
• w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata - jeżeli w zeznaniu, o którym mowa w pkt 1, podatnicy nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz najniższej stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1; jeżeli również w tym zeznaniu podatnicy nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód z tego źródła w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz najniższej stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, nie są możliwe wpłaty zaliczek w uproszczonej formie.

Zaliczka na podatek dochodowy - rozliczenie

Zaliczki na podatek dochodowy płacą podatnicy zarówno ci, którzy wybrali rozliczanie podatku na zasadach ogólnych (skala podatkowa), jak i ci, którzy wybrali rozliczenie podatkiem liniowym. Również ryczałtowcy mają obowiązek miesięcznego bądź kwartalnego rozliczania się z podatku. W ich przypadku jednak nie jest to zaliczka na podatek dochodowy, a po prostu zryczałtowany podatek za konkretny okres. Zaliczki i należny podatek przedsiębiorca ma obowiązek wyliczać sam - nie zrobi tego za niego urząd skarbowy. Do 20. dnia kolejnego miesiąca następującego po miesiącu (kwartale) podatnik ma obowiązek wpłacić wyliczoną, należną zaliczkę na podatek dochodowy. Nie musi przy tym składać okresowych deklaracji rozliczeniowych.

Podatek dochodowy na zasadach ogólnych - skala podatkowa

Podstawą opodatkowania na zasadach ogólnych (wg skali podatkowej) jest dochód, a więc przychód osiągnięty z prowadzonej działalności pomniejszony o koszt jego uzyskania.

DOCHÓD = PRZYCHÓD Z DZIAŁALNOŚCI - KOSZT UZYSKANIA PRZYCHODU

Pojawia się pytanie, skąd wziąć wartości potrzebne do obliczenia dochodu? Otóż każda prowadzona działalność gospodarcza ma obowiązek prowadzenia ewidencji. W zależności od formy prowadzonej działalności oraz formy rozliczeń zakładają podatkową księgę przychodów i rozchodów (KPiR) lub ewidencję przychodów (ryczałt). Właśnie na podstawie zapisów prowadzonych w KPiR przedsiębiorca opodatkowany wg skali podatkowej lub podatku liniowego będzie w stanie ustalić wysokość przychodów i kosztów dotyczących prowadzonej działalności.

Stawki podatku dochodowego wynoszą 12% oraz 32%. Stawka podatku jest uzależniona od progów podatkowych, czyli od wysokości osiągniętego dochodu.

Zaliczki na podatek dochodowy w skali podatkowej

Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o PIT podatek naliczany jest od podstawy jego obliczenia według następującego skali podatkowej:

W sytuacji gdy osoba fizyczna rozliczająca się w oparciu o skalę podatkową w 2024 roku osiągnie dochód w wysokości nieprzekraczającej 30 000 zł nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku, a jedynie do złożenia zeznania rocznego w 2025 roku.

Niektóre dochody osób fizycznych zostały wyłączone spod opodatkowania podatkiem progresywnym (skala podatkowa) Przykładowo zaliczamy do nich:

• spadki i darowizny,
• przychody ze sprzedaży nieruchomości,
• odsetki od prywatnie udzielanych pożyczek,
• dochody z odsetek na kontach osobistych,
• działalność gospodarcza opodatkowana kartą podatkową, ryczałtem ewidencjonowanym, podatkiem liniowym.

Opodatkowanie podatkiem dochodowym liniowym

Kolejną formą opodatkowania jest podatek liniowy w wysokości 19%. Po wyborze tej formy rozliczania taką stawkę do wyliczania podatku stosuje się bez względu na wysokość osiągniętego dochodu.

Z podatku liniowego mogą skorzystać jedynie osoby prowadzące działalność gospodarczą lub prowadzące działy specjalne produkcji rolnej. Jednak wśród przedsiębiorców, których działalność gospodarcza jest pozarolnicza również istnieją pewne ograniczenia. Liniowej stawki podatku nie mogą wybrać podatnicy uzyskujący przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadające czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonuje lub wykonywał w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. W takiej sytuacji wybór podatku liniowego może nastąpić dopiero od roku następującego po roku podatkowym, w którym miało miejsce świadczenie na rzecz byłego pracodawcy.

Wady i zalety opodatkowania skalą podatkową i podatkiem liniowym

Przez wzgląd na fakt, iż opodatkowanie na zasadach skali podatkowej jest podstawową i najczęściej stosowaną formą opodatkowania, warto zastanowić się, jakie są jej wady i zalety. Do zalet opodatkowania skalą podatkową niewątpliwie należy:

• stosowanie kwoty wolnej od podatku w sytuacji gdy podatnik nie przekroczy progu podatkowego,
• możliwość korzystania z oferowanych przez rząd ulg i odliczeń,
• możliwość rozliczania się z małżonkiem,
• możliwość obniżania przychodów o koszty poniesione w celu ich uzyskania.

Wadami związanymi ze skalą podatkową są:

• wysoki drugi próg podatkowy,
• brak kwoty zmniejszającej podatek po przekroczeniu progu podatkowego
• obowiązek prowadzenia ściśle określonej ewidencji księgowej (choć ten wymóg nie dotyczy wyłącznie rozliczających się na zasadach ogólnych).

Opodatkowanie w formie podatku liniowego natomiast może przynieść znaczące korzyści osobom, które osiągają bardzo wysokie dochody (ze wszystkich źródeł), mocno powyżej 120 tys. zł rocznie (i nie przysługuje prawo do ryczałtu ewidencjonowanego), ponieważ bez względu na wysokość dochodu stosuje się 19% stawkę podatku. Głównymi wadami podatku liniowego są:

• brak kwoty wolnej od podatku,
• brak możliwości rozliczania się razem z małżonkiem,
• brak ulg podatkowych.

Opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych

Jeżeli w ramach prowadzonej działalności przedsiębiorca nie ponosi wysokich kosztów uzyskania przychodu, warto zwrócić uwagę na opodatkowanie na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, ze względu na znacząco niższe stawki podatku dochodowego i prostotę rozliczania się z urzędem.

Wybierając jako formę opodatkowania ryczałt, przedsiębiorca ma obowiązek:

• prowadzenia ewidencji przychodów – na jej podstawie ustalany jest podatek dochodowy, czyli wysokość ryczałtu, jaki należy wpłacić do urzędu;
• prowadzenia ewidencji środków trwałych – jeżeli posiada środki trwałe w firmie;
• prowadzenia ewidencji zatrudnienia – jeżeli zatrudnia pracowników;
• przechowywać dokumenty dotyczące zakupu towarów handlowych i materiałów.

Aby możliwe było skorzystanie z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, podatnicy muszą spełnić cztery warunki:

• warunek limitu uzyskanego przychodu;
• warunek przedmiotu działalności, czyli nie mogą prowadzić działalności, które ustawodawca wykluczył z prawa do opodatkowania ryczałtem;
• warunek nieprowadzenia firmy z małżonkiem opodatkowanym skalą podatkową;
• warunek nieuzyskiwania przychodu ze stosunku pracy dla byłego lub obecnego pracodawcy.

Jak wygenerować podatek dochodowy JDG w wFirma?

Przedsiębiorca, którego działalność gospodarcza prowadzona jest w systemie wFirma.pl, może wygenerować zaliczkę na podatek dochodowy (zarówno stosując skalę podatkową, podatek liniowy czy ryczałt), przechodząc do zakładki: START » PODATKI » PODATEK DOCHODOWY » WYLICZ PODATEK.

System dokona automatycznego wyliczenia dochodu na podstawie informacji wprowadzonych do ewidencji, a następnie pomniejszy jego wartość o zapłacone w danym roku składki na ubezpieczenie społeczne. Po wyliczeniu wartości podatku, system uwzględni opłacone dotychczas zaliczki na podatek oraz kwotę zmniejszającą podatek.