Od nowego roku niektórzy płatnicy składek staną się płatnikami zasiłków lub stracą prawo do ustalania i wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych (np. zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego). Jeżeli do 2022 r. ZUS był płatnikiem zasiłków, kontynuuje on po 31 grudnia podjętą wcześniej wypłatę zasiłku, nawet jeżeli od 1 stycznia płatnik składek jest zobowiązany do wypłaty zasiłków. Natomiast płatnik składek będzie zobowiązany do wypłaty zasiłków (wynagrodzenia chorobowego) od stycznia 2023 r., jeśli nastąpi przerwa w niezdolności do pracy lub jeżeli ubezpieczony przedłoży zwolnienie lekarskie po raz pierwszy w danym roku kalendarzowym. Sprawdź jakie świadczenia wypłacać na przełomie roku.
Płatnicy składek, którzy na 30 listopada 2022 r. zgłaszali do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób, są uprawnieni do ustalania i wypłaty zasiłków z ubezpieczeń społecznych w 2023 r. (art. 61 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; dalej ustawa zasiłkowa). Wiele problemów w praktyce sprawia ustalenie płatnika zasiłków na przełomie roku ze względu na zmianę płatnika składek oraz rozpoczęcie nowego limitu wypłaty wynagrodzenia chorobowego (33 dni lub 14 dni).
Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, w przypadku choroby ma prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy spowodowanej chorobą – tzw. wynagrodzenia chorobowego, które jest finansowane ze środków pracodawcy (art. 92 Kodeksu pracy).
Pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe za okres 33 dni choroby w danym roku kalendarzowym. Natomiast w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50. rok życia, pracodawca finansuje okres niezdolności do pracy za pierwsze 14 dni w roku kalendarzowym.
Po wykorzystaniu limitu wynagrodzenia chorobowego na dany rok kalendarzowy, pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego.
Pracodawca na 31 grudnia 2022 r. wypłacał pracownikowi wynagrodzenie chorobowe
W sytuacji, gdy pracownik 31 grudnia 2022 r. miał prawo do wynagrodzenia chorobowego, w styczniu 2023 r. należy wypłacić mu wynagrodzenie chorobowe przez okres nie dłuższy niż 33 (lub 14) dni. Skoro pracownik na 31 grudnia 2022 r. ma prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, to od nowego roku ma nowy limit dni wynagrodzenia chorobowego. Jeśli pracownik nawet 31 grudnia 2022 r. wykorzysta 33. dzień wynagrodzenia chorobowego lub odpowiednio 14. dzień, od 1 stycznia 2023 r. ma prawo do wynagrodzenia chorobowego.
Przykład 1.
Pracownik w wieku 26 lat był niezdolny do pracy w okresie od 29 listopada 2022 r. do 10 stycznia 2023 r. (33 dni w 2022 r. oraz 10 dni w 202 r.). 31 grudnia 2022 r. pobierał wynagrodzenie chorobowe, w związku z tym za okres od 1 stycznia 2023 r. do 10 stycznia 2023 r. (10 dni) należy wypłacić mu wynagrodzenie chorobowe.
W praktyce może się zdarzyć taka sytuacja, że pracownik 31 grudnia 2022 r. ukończy 50. rok życia, wówczas od 1 stycznia 2023 r. przysługuje mu prawo do wynagrodzenia chorobowego za 14 dni w roku kalendarzowym, a nie za 33 dni.
Prawo do zasiłku chorobowego na 31 grudnia 2022 r.
W sytuacji, gdy pracownik w 2022 r. wykorzystał wynagrodzenie chorobowe i na 31 grudnia 2022 r. nabył prawo do zasiłku oraz jest nadal niezdolny do pracy w styczniu 2023 r. (bez dnia przerwy), od 1 stycznia 2023 r. będzie miał prawo do zasiłku chorobowego za cały okres nieprzerwanej choroby.
Jednak jeśli w okresie choroby nastąpi przerwa (bez znaczenia jak długa będzie - może być nawet jednodniowa), wówczas za okres choroby przypadający po niej pracodawca będzie musiał wypłacić pracownikowi wynagrodzenie chorobowe.
Przykład 2.
Pracownik był niezdolny do pracy w okresie od 20 listopada 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. Od 31 grudnia 2022 r. miał prawo do zasiłku chorobowego. Dostarczył kolejne zwolnienie lekarskie za okres niezdolności do pracy od 2 stycznia 2023 r. do 5 stycznia 2023 r. W związku z tym, że pracownik nie jest niezdolny do pracy w sposób ciągły, tj. nie ma orzeczonej niezdolności do pracy na 1 stycznia 2023 r., pracownikowi za okres od 2 stycznia 2023 r. do 5 stycznia 2023 r. należy wypłacić wynagrodzenie chorobowe.
Zmiana płatnika zasiłku od 1 stycznia 2023 r. czyli jakie świadczenia wypłacać na przełomie roku
Płatnikiem zasiłków w danym roku kalendarzowym jest pracodawca, który na 30 listopada 2022 r. zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego co najmniej 20 osób. Jeśli natomiast zatrudniał mniej niż 20 osób, płatnikiem zasiłku jest ZUS.
Należy dodać, że ZUS jest zawsze płatnikiem zasiłków dla:
- ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących;
- ubezpieczonych będących duchownymi;
- osób uprawnionych do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia;
- ubezpieczonych podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.
W sytuacji, gdy płatnik na 30 listopada 2022 r. nie zatrudniał pracowników ani zleceniobiorców, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego i na 30 listopada 2022 r. nie zgłaszał ani jednej osoby do ubezpieczenia chorobowego, liczbę ubezpieczonych od której zależy, kto jest płatnikiem zasiłków, ustala się zgodnie ze stanem zatrudnienia na pierwszy miesiąc, w którym płatnik dokonał zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego.
Jeżeli do wypłaty zasiłku zobowiązany jest ZUS, kontynuuje on po 31 grudnia 2022 r. podjętą wcześniej wypłatę zasiłku, nawet jeżeli od 1 stycznia 2023 r. płatnik składek jest zobowiązany do wypłaty zasiłków (art. 61 ust. 4 i 5 ustawy zasiłkowej).
Przykład 3.
Pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby od 10 października 2022 r. do 5 stycznia 2023 r. Pracodawca według stanu na 30 listopada 2021 r. zatrudniał 10 osób, zatem mniej niż 20 pracowników, więc nie był płatnikiem zasiłków w 2022 r. Zasiłek chorobowy dla pracownika wypłacał ZUS. 30 listopada 2022 r. pracodawca zatrudniał już 30 osób, zatem jest płatnikiem zasiłków od stycznia 2023 r. W związku z tym, że ZUS był płatnikiem zasiłku w 2022 r., będzie kontynuował wypłatę zasiłku chorobowego za cały nieprzerwany okres niezdolności do pracy - do 5 stycznia 2023 r.
Płatnik składek będzie zobowiązany do wypłaty zasiłków od stycznia 2023 r., jeśli nastąpi przerwa w niezdolności do pracy lub jeśli ubezpieczony przedłoży zwolnienie lekarskie po raz pierwszy w danym roku kalendarzowym. Należy podkreślić, że jeśli wypłata zasiłku będzie dotyczyła np. zleceniobiorcy, który przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, będzie on miał prawo od razu do zasiłku chorobowego. Natomiast, w sytuacji gdy niezdolny do pracy stanie się jeden z pracowników, pracodawca powinien w pierwszej kolejności wypłacić wynagrodzenie chorobowe odpowiednio za 33 lub 14 dni.
Przykład 4.
Zleceniobiorca, który przystąpił do ubezpieczenia chorobowego od 1 czerwca 2022 r., stał się niezdolny do pracy od 1 grudnia 2022 r. do 10 stycznia 2023 r. Zleceniodawca według stanu na 30 listopada 2021 r. zatrudniał 8 osób, zatem mniej niż 20 pracowników, więc nie był płatnikiem zasiłków w 2022 r. Zasiłek chorobowy dla zleceniobiorcy wypłacał ZUS. W 2023 r. zleceniodawca będzie płatnikiem zasiłków. Zleceniobiorca stał się ponownie niezdolny do pracy od 12 stycznia 2023 r. do 31 stycznia 2023 r., zatem zasiłek za ten okres będzie musiał wypłacić płatnik składek (zleceniodawca).
Należy dodać, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 26 sierpnia 1993 r. (sygn. II UZP 20/93) Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do wypłaty zasiłku chorobowego pracownikowi zakładu pracy, który zgłaszał imiennie pracowników do ubezpieczenia społecznego (..) i ze względu na brak środków płatniczych nie zrealizował swych powinności w zakresie wypłaty zasiłku chorobowego, po czym uległ likwidacji.
Jest wyjątek od zasady, zgodnie z którą płatnikiem zasiłków jest pracodawca, który na 30 listopada zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych (art. 61 ust. 1 ustawy zasiłkowej).
Inaczej należy postąpić w sytuacji, gdy płatnik składek od nowego roku nie będzie już płatnikiem zasiłków, wówczas od 1 stycznia 2018 r. płatnikiem zasiłków będzie ZUS.
Nie ma wówczas znaczenia, że ubezpieczony jest bez dnia przerwy niezdolny do pracy lub rozpoczął wypłatę zasiłku w poprzednim roku. Płatnik składek dokumenty do wypłaty zasiłku musi przekazać do ZUS-u właściwego według siedziby płatnika składek.
Przykład 5.
Spółka ABC w 2022 r. była płatnikiem zasiłków. Pracownica urodziła dziecko 11 września 2022 r. i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres:
- urlopu macierzyńskiego (20 tygodni) od 11 września 2022 r. do 28 stycznia 2023 r.
- urlopu rodzicielskiego (32 tygodnie) od 29 stycznia 2023 r. do 9 września 2023 r.
Zasiłek macierzyński za okres od 11 września 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. ma obowiązek wypłacić pracodawca, natomiast za okres od 1 stycznia 2023 r. do 9 września 2023 r. zasiłek ma obowiązek wypłacić ZUS.
