W niektórych przypadkach środowisko pracy może być szkodliwe dla pracownika. Nie należy jednak mylić szczególnych warunków pracy i szkodliwych warunków pracy. Praca w szczególnych warunkach uprawnia do skorzystania ze wcześniejszej emerytury. Zawody, które wykonywane są w szczególnych warunkach wymienia ustawa o emeryturach pomostowych. Co ważne, prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach mają zarówno pracownicy sektora publicznego, jak i ci zatrudnieni w prywatnych firmach. Kwestie szkodliwych warunków pracy omawiamy poniżej.
Szkodliwe warunki pracy - klasyfikacja
W praktyce wyróżnia się trzy grupy czynników:
-
szkodliwe - mogą doprowadzić do powstania choroby zawodowej,
-
uciążliwe - wpływają na ogólne samopoczucie pracowników, ale nie prowadzą do trwałego pogorszenia stanu zdrowia,
-
niebezpieczne - mogą prowadzić do urazu (wypadku przy pracy).
Czynniki szkodliwe z kolei dzielą się na:
-
fizyczne - np. hałas, ostre krawędzie, temperatura powietrza;
-
chemiczne - np. substancje toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze;
-
biologiczne - np. bakterie, wirusy, grzyby.
Kwestie pracy w szkodliwych warunkach regulują głównie przepisy z dziedziny BHP. Definiują one obowiązki pracodawcy i sposób ochrony pracowników przed szkodliwymi czynnikami (np. stosowanie odzieży ochronnej, nauszników, okularów). Pracodawca ma dążyć do minimalizowania szkodliwego wpływu w zakładzie pracy, stosując wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie pracownika na szkodliwe czynniki.
Szkodliwe warunki pracy - obowiązki pracodawcy
W zakładzie pracy, w którym pracownicy narażeni są na działanie szkodliwych warunków, pracodawca ma obowiązek prowadzić ewidencję szkodliwych dla zdrowia czynników. To, jak taki rejestr ma wyglądać, określa rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy z 2 lutego 2011 r.
| Ważne! Rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy należy przechowywać przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu. |
Rozporządzenie określa m.in.:
-
tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywanych badań i pomiarów,
-
przypadki, w których pomiary należy prowadzić stale,
-
wymagania, jakie powinny spełniać laboratoria badające warunki pracy,
-
wzory dokumentów oraz sposób ich udostępniania.
| Ważne! Pracodawca ma 30 dni, od rozpoczęcia działalności, na wykonanie badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w przedsiębiorstwie. |
Dodatek za pracę w szkodliwych warunkach
Nie ma przepisów, które nakładałyby na pracodawcę obowiązku wypłacania pracownikom dodatku z tytułu pracy w szkodliwych warunkach. Tego typu świadczenie zależy wyłącznie do dobrej woli pracodawcy i obecnie jest coraz rzadziej spotykane. Może być ono także wynikiem negocjacji pracodawcy z pracownikami lub interwencji związków zawodowych. Kwestia takiego dodatku powinna zostać uregulowana w regulaminie pracy i wynagradzania.
| Ważne! Po otrzymaniu wyników pomiarów pracodawca ma obowiązek niezwłocznego poinformowania o nich pracowników. Ma on obowiązek udostępnić im wyniki badań oraz objaśnić je zatrudnionym. |
Kto może dokonać pomiaru i badań szkodliwych warunków pracy?
Badania szkodliwości czynników pracy wykonują upoważnione laboratoria, które uzyskały akredytację w tym zakresie. Jeżeli w okolicy przedsiębiorstwa nie ma takiej jednostki, badania przeprowadzić mogą:
-
laboratoria szkół wyższych, instytutów naukowych PAN,
-
laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Sanitarnej MSWiA,
-
jednostki, które uzyskały certyfikat w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, dysponujące aparaturą potrzebną do przeprowadzenia badań i pomiarów.
Jak często wykonuje się badania?
Pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia przeprowadza się niezależnie od czasu ekspozycji. Czas narażenia na działanie tych czynników nie ma znaczenia.
| Ważne! Badania należy przeprowadzić w przypadku każdej zmiany w wyposażeniu technicznym, procesie technologicznym, która może mieć wpływ na zmianę poziomu emisji czynników szkodliwych dla zdrowia. |
Daty kolejnych pomiarów zależą od rodzaju czynnika szkodliwego oraz od wyników ostatniego badania.
Zaciekawił Cię ten artykuł? Dowiedz się więcej o obowiązkach związanych z BHP w małej firmie!
