Problem z nieściągalnymi płatnościami dotyka obecnie coraz większą rzeszę firm. Przedsiębiorstwa tracą niejednokrotnie płynność finansową, nie tylko przez nieotrzymanie należności, lecz także przez obowiązek opodatkowania sprzedaży, pomimo że należności za wystawioną fakturę nigdy nie trafiły do ich kasy.
Brak płatności nie zwalnia z obowiązku podatkowego
Nieuregulowanie faktury VAT przez nieuczciwego kontrahenta, nie zwalnia bowiem przedsiębiorcy z odprowadzenia do urzędu skarbowego należnego podatku VAT. Istnieje jednak “ulga na złe długi”, która pozwala odzyskać zapłacony podatek.
Ulga na złe długi - zastosowanie
Należy podkreślić, że ulga na złe długi ma zastosowanie do dostaw towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju, nie dotyczy natomiast np. wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT), eksportu usług czy dostaw rozliczanych w ramach odwrotnego obciążenia.
Zgodnie bowiem z przepisami art. 89a ust. 1 i 89a ust. 1a ustawy o podatku od towarów i usług, podatnik może skorzystać z ulgi i skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju, w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta podatku dotyczy również kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności nierozliczonej. Nieściągalność uważa się z kolei za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w ciągu 150 dni od upływu terminu jej płatności, określonego w umowie lub na fakturze.
Ulga na złe długi - warunki skorzystania
Z ulgi na złe długi można skorzystać wyłącznie wtedy, gdy są spełnione łącznie wszystkie warunki opisane w art. 89a ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, a mianowicie:
dostawa towarów lub świadczenie usług jest dokonane na rzecz podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny i niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:
- wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
- dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;
Jeśli wszystkie powyższe warunki są spełnione, wierzyciel może (choć nie musi) skorygować swój VAT, zmniejszając podstawę opodatkowania oraz podatek należny o nieuregulowaną przez kontrahenta kwotę VAT.
Warto również dodać, że w wyniku nowelizacji ustawy o VAT, począwszy do 1 lipca 2015 roku, zakaz stosowania ulgi na złe długi przez kontrahentów powiązanych ze sobą rodzinnie, majątkowo lub kapitałowo został uchylony.
Przy czym przez powiązania rodzinne rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Przez powiązania kapitałowe rozumie się sytuację, w której jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiada prawo głosu wynoszące co najmniej 5% wszystkich praw głosu lub dysponuje bezpośrednio lub pośrednio takim prawem (art. 32 ust. 3 i 4 ustawy o VAT).
Mając powyższe na uwadze, istnienie tych powiązań nie stanowi obecnie przeszkody w skorzystaniu przez wierzyciela z ulgi na złe długi.
Termin dokonania korekty podatku należnego
Wierzyciel ma prawo do dokonania korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną (w którym upłynęło 150 dni od dnia upływu terminu płatności określonego na fakturze lub na umowie). Korekty takiej można dokonać pod warunkiem, że do dnia złożenia przez podatnika deklaracji za ten okres rozliczeniowy należność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.
Przykład 1.
10 lipca 2015 roku przedsiębiorca wystawił kontrahentowi fakturę z terminem płatności do 17 lipca 2015 roku.
14 grudnia 2015 roku upłynie 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego na fakturze. Przedsiębiorca będzie miał zatem prawo dokonać korekty w deklaracji za grudzień 2015 roku.
Dodatkowo przedsiębiorca korzystający z ulgi na złe długi powinien pamiętać, aby wraz z korektą deklaracji VAT złożyć zawiadomienie o skorygowaniu podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego na formularzu VAT-ZD. Druk ten stanowi źródło informacji o dłużniku, który nie uregulował należności za nabyte towary bądź usługi. Ponadto umożliwia organom podatkowym zweryfikowanie, czy dłużnik spełnił ustawowy obowiązek skorygowania podatku naliczonego ze względu na nieuregulowanie zobowiązania. Warto dodać, że u dłużnika taki obowiązek nie powstanie, gdy w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie bądź fakturze, jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Korekta VAT po uregulowaniu należności
W sytuacji kiedy po złożeniu deklaracji, w której wierzyciel skorzysta z ulgi na złe długi, należność zostanie uregulowana, zastosowanie znajdzie art. 89a ust.4 ustawy o VAT. Z przepisu tego wynika, że gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta.
W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.
Ważne! Przedsiębiorca jest zobowiązany do “powrotnej korekty” VAT należnego, jeżeli dłużnik uregulował należność. |
