Urlop macierzyński według nowych zasad

Ostatnią dużą zmianą dotyczącą urlopów macierzyńskich było wydłużenie płatnego urlopu macierzyńskiego o tzw. urlop rodzicielski. Zmiany weszły w życie w 2013 r. Kolejne znaczące zmiany zaczną obowiązywać od stycznia 2016 r. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, ile wynosi urlop macierzyński!

Urlop macierzyński

Od 2016 roku wymiar urlopu macierzyńskiego podobnie jak w latach poprzednich będzie wynosił 20 tygodni, z czego 6 tygodni będzie można wykorzystać przed porodem (do 2015 r. były to 4 tygodnie). 14 tygodni tego urlopu przysługuje tylko matce dziecka, pozostałe 6 tygodni może wykorzystać ojciec. Warunkiem jest jednak, aby był on zatrudniony na etacie lub żeby opłacał dobrowolną składkę chorobową z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej bądź pracy na umowę zlecenie.

Do roku 2015 obowiązywał dodatkowy urlop macierzyński, którego wymiar wynosił 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, od roku 2016 zaliczany jest do urlopu rodzicielskiego, w takim samym wymiarze.

Obecnie kobiety rozpoczynające urlop macierzyński mogą z niego skorzystać w następującym wymiarze, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie:

Zasiłek macierzyński

W przypadku, gdy pracownica w ciągu 21 dni po porodzie złoży pisemny wniosek o skorzystanie z urlopu rodzicielskiego, wówczas zarówno przez cały okres urlopu macierzyńskiego, jak i rodzicielskiego będzie jej przysługiwał zasiłek w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.

W przypadku złożenia wniosku w terminie późniejszym, za urlop macierzyński będzie przysługiwać - jak do tej pory - 100% wymiaru zasiłku oraz za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługiwać będzie również 100%, a za 26 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługiwać będzie 60%.

Rozwiązania dotyczące zasiłków macierzyńskich dotyczą zarówno pracowników, jak i pozostałych osób, które objęte są ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo lub które do tego ubezpieczenia przystąpiły dobrowolnie. Oznacza to nie tylko zatrudnionych na umowę o pracę, lecz również umowę zlecenie, jak i osób prowadzących działalność gospodarczą, jeżeli tylko opłacają ubezpieczenie chorobowe. Prawo do zasiłku nabywa się już po miesiącu opłacania składki.

Urlop rodzicielski nie tylko dla matek

Z urlopu rodzicielskiego mogą skorzystać zarówno matka, jak i ojciec. Stąd właśnie nazwa "rodzicielski". Jak wyjaśnia Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej: “Taka regulacja powinna sprzyjać częstszemu podejmowaniu obowiązków związanych z opieką nad małym dzieckiem przez ojca dziecka, zgodnie z decyzją obojga rodziców, podejmowaną z uwzględnieniem ich sytuacji rodzinnej, a także zawodowej. Wydłużenie okresu płatnych urlopów związanych z opieką nad małym dzieckiem nie służy zatem wydłużeniu okresu nieobecności w pracy pracownicy-matki dziecka, ale przede wszystkim ma umożliwić rozłożenie w dłuższym okresie czasu obowiązków rodzicielskich na oboje rodziców dziecka”.

To od decyzji rodziców dziecka zależy, które z nich skorzysta z urlopu w pełnym wymiarze albo w jaki sposób podzielą się tym urlopem, wykorzystując go w częściach.

W związku z połączeniem dodatkowego urlopu macierzyńskiego z urlopem rodzicielskim, prawo do skorzystania z tego drugiego rodzic nabywa dopiero po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego w pełnym jego wymiarze. Urlop rodzicielski można wykorzystać w pełnym lub niepełnym wymiarze, w jednej części lub kilku, nie więcej jednak niż czterech oraz nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.

Łączenie pobierania zasiłku macierzyńskiego z pracą na pół etatu

Pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy.

Podjęcie pracy musi wtedy nastąpić na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy, w którym pracownik wskaże wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.

Co istotne, od 2016 roku łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą np. na pół etatu będzie skutkowało wydłużeniem okres urlopu rodzicielskiego z 32 do 64 tygodni (lub 68 tygodni dla matek bliźniąt, trojaczków itd.).

Pozostałe zmiany w urlopach macierzyńskich od 2016 roku:

• Z urlopu rodzicielskiego będzie można zrezygnować w każdej chwili za zgodą pracodawcy.

• Urlop rodzicielski jest w całości przeznaczony dla obojga rodziców, co oznacza że to rodzice zdecydują, które z nich i w jakim czasie wykorzysta urlop (w ramach wymiaru urlopu).

• Osobami mającymi prawo do korzystania z urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, mogą stać się również członkowie najbliższej rodziny (nie tylko ojciec dziecka). Dzieje się tak w sytuacji śmierci matki, porzucenia dziecka przez matkę lub gdy matka nie jest w stanie samodzielnie egzystować.

• Od 2016 roku wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze bezpośrednio po urlopie macierzyńskim będzie można złożyć w ciągu 21 dni od porodu, a nie w ciągu 14 dni, jak to było do tej pory. Taki sam termin będzie obowiązywał w przypadku składania wniosku o urlop rodzicielski czy wychowawczy lub ich części.

Świadczenie rodzicielskie a urlop macierzyński

Dużą zmianą jest przyznanie świadczenia rodzicielskiego osobom, które do tej pory go nie otrzymywały. Świadczenie rodzicielskie przysługuje osobom, które urodziły dziecko, a które nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Uprawnieni do pobierania tego świadczenia będą więc między innymi bezrobotni, studenci, rolnicy, a także wykonujący pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Także osoby zatrudnione lub prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli nie będą pobierały zasiłku macierzyńskiego bądź będą pobierały świadczenie poniżej tej kwoty,  będą mogły ubiegać się o świadczenie rodzicielskie gdyż państwo dopłaci do powstałej różnicy. Wysokość zasiłku to 1000,00 zł netto. Od nowego roku nie ma więc obaw, że osoba odprowadzająca składki otrzyma świadczenie niższe niż nieubezpieczona.

Należy dodać, że świadczenie rodzicielskie nie podlega opodatkowaniu ani innym obciążeniom.

Wsparcie finansowe w postaci świadczenia rodzicielskiego będzie przysługiwało przez 52 tygodnie czyli przez rok po urodzeniu jednego dziecka. W przypadku kiedy urodzą się przy porodzie wieloraczki, ten okres będzie mógł być wydłużony nawet do 71 tygodni.

Świadczenie rodzicielskie nie będzie przysługiwało, jeżeli co najmniej jeden z rodziców dziecka otrzymuje zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego.

Wnioski o świadczenia rodzicielskie są przyjmowane przez gminne organy właściwe realizujące ustawę o świadczeniach rodzinnych, czyli wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby się ubiegającej. W praktyce świadczenia rodzinne w gminach realizowane są najczęściej w ośrodkach pomocy społecznej, urzędach miast/gmin lub sporadycznie w innych jednostkach organizacyjnych gmin powołanych do tego celu – informację, jaki urząd realizuje świadczenia rodzinne w danej gminie, osoba zainteresowana uzyska w urzędzie miasta/gminy.