Wynagrodzenie za czas choroby - najważniejsze informacje

Pracownik, który nie świadczy pracy, ma prawo do wynagrodzenia za okres czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Świadczenia, przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy, zostały określone w art. 92 Kodeksu pracy i ustawie zasiłkowej. Zobacz jak obliczyć wynagrodzenie za czas choroby.

Świadczenia chorobowe dla pracownika

Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, którzy nie mogą wykonywać swoich obowiązków ze stosunku pracy ze względu na stan swojego zdrowia bądź członka rodziny, w okresie czasowej niezdolności do pracy otrzymują świadczenia chorobowe. Wypłacane są one na podstawie elektronicznego zaświadczenia lekarskiego ZUS e-ZLA. Omawiane świadczenia to:

• wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy – uregulowane w art. 92 Kodeksu pracy 
• zasiłki wyszczególnione w art. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, dalej zwaną ustawą zasiłkową.

Zgodnie z ustawą zasiłkową wyróżniamy następujące rodzaje zasiłków: 

• zasiłek chorobowy,
• zasiłek opiekuńczy,
• świadczenie rehabilitacyjne,
• zasiłek macierzyński,
• zasiłek wyrównawczy.

Wynagrodzenie za czas choroby

Wynagrodzenie chorobowe przysługuje pracownikom niezdolnym do pracy z tytułu choroby:

• przez pierwsze 33 dni tej niezdolności w danym roku kalendarzowym,
• przez pierwsze 14 dni niezdolności w roku kalendarzowym w przypadku osób, które ukończyły 50. rok życia (wynagrodzenie chorobowe w wymiarze 14 dni liczy się po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50. rok życia).

Wynagrodzenie chorobowe jest opłacane przez pracodawcę. Jeśli niezdolność do pracy trwa łącznie dłużej niż 33 dni, wówczas począwszy od 34. dnia pracownikowi będzie przysługiwał zasiłek chorobowy (analogicznie od 15. dnia w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50. roku życia).

Okres 33 lub 14 dni określa się, zliczając poszczególne okresy niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym, niezależnie od tego, jak długo trwały przerwy, występujące między tymi okresami.

Wszystkie dni chorobowe pracownika, za które pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas choroby, sumuje się także, gdy pracownik był zatrudniony u jednego, dwóch czy kilkunastu pracodawców.

Po upłynięciu limitu 33. bądź 14. dni, pracownik nadal niezdolny do pracy zyskuje prawo do zasiłku chorobowego.

Prawo do wynagrodzenia chorobowego

Prawo do wynagrodzenia chorobowego pracownik nabywa po upływie 30. dni nieprzerwanego zatrudnienia (ubezpieczenia chorobowego). Do okresu wyczekiwania wliczają się również poprzednie okresy zatrudnienia, jeśli przerwa między nimi nie była dłuższa niż 30 dni.

Bez okresu wyczekiwania przysługuje:

• absolwentom szkół lub uczelni wyższych, którzy zostali zatrudnieni lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90. dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych, a w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii - od daty złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, z kolei kierunku farmacji - od daty zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki;
• gdy niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy legitymują się co najmniej 10-letnim okresem obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90. dni od ukończenia kadencji.

W powyższych okolicznościach prawo do wynagrodzenia należy się od pierwszego dnia choroby.

Brak prawa do wynagrodzenia

Wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy przypadające za okres choroby w sytuacjach, gdy pracownik nie posiada prawa do zasiłku chorobowego.

Tymi okresami są:

• urlop bezpłatny,
• urlop wychowawczy,
• tymczasowe aresztowanie lub odbywanie kary pozbawienia wolności.

Wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje również z winy popełnionej przez pracownika:

• gdy pracownik został odsunięty od pracy z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej i nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy niezabronionej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifikacjom zawodowym lub takiej, którą mógłby wykonywać po uprzednim przeszkoleniu,
• wynagrodzenie za czas choroby nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta została spowodowana w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, popełnionego przez tego ubezpieczonego i stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu,
• niezdolność do pracy została wiąże się z nadużyciem alkoholu za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności,
• pracownik wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem, traci prawo do wynagrodzenia chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Sytuacja ma się tak samo w przypadku sfałszowania zwolnienia.

Przykład 1.

Pracownik przebywał na urlopie bezpłatnym od 2. do 30. kwietnia na swój wniosek. Podczas trwania urlopu bezpłatnego, dostarczono zwolnienie lekarskie pracownika, powiadamiające o powstaniu niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej od 25. kwietnia do 10. maja. Czy otrzyma wynagrodzenie/zasiłek za czas choroby?

Przez okres niezdolności do pracy z powodu choroby w czasie urlopu pracownik nie miał prawa do wynagrodzenia za czas absencji chorobowej. Uprawnienie do wynagrodzenia za czas choroby nabył za okres od 1. do 10. maja, gdyż był to czas przypadający po zakończeniu urlopu bezpłatnego.

Podstawa wynagrodzenia za czas choroby

Wynagrodzenie chorobowe oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy wg definicji art. 92 § 2 Kodeksu pracy.

Podstawą wymiaru wynagrodzenia chorobowego, przysługującego pracownikowi, jest przychód, stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne (tj. emerytalne, rentowe, chorobowe), pokrywanych po stronie pracownika. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12. miesięcy, podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego, podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas choroby stanowi wynagrodzenie, które pracownik uzyskałby, gdyby przepracował cały miesiąc.

Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego, przysługującego za jeden dzień niezdolności do pracy, stanowi 1/30 wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru.

Przykład 2.

Wyliczenie wynagrodzenia chorobowego pracownika zatrudnionego na podstawie stosunku pracy w wymiarze 1/2 etatu z wynagrodzeniem 3 000,00 zł brutto - zwolnienie lekarskie opiewa na 10 dni. Pracownik ma prawo do 80% wynagrodzenia chorobowego. Jak wyliczyć zasiłek?

Obliczenia wyglądają następująco:

1. Składki społeczne odliczone od wynagrodzenia: 3 000,00 zł x 13,71% = 411,30 zł
2. Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego: 3 000,00 zł - 411,30 zł = 2 588,70 zł.
3. Zasiłek dzienny (procent zasiłku 80%): 2 588,70 zł : 30 = 86,29 zł x 80% = 69,03 zł
4. Ilość dni zasiłku: 10 dni
5. Zasiłek brutto: 69,03 zł x 10 dni= 690,30 zł 

Co ważne, w przypadku gdy między kolejnymi nieobecnościami zasiłkowymi nie upłynął co najmniej jeden miesiąc kalendarzowy przerwy, wówczas podstawy wymiaru zasiłku nie wylicza się na nowo.

Przykład 3.

Pan Jarosław przebywał na zwolnieniu lekarskim w terminie 12-19 czerwca 2023 roku. Z jakich miesięcy będzie liczona podstawa?

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego została naliczona w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie przysługujące za okres:

• czerwiec - grudzień 2022 roku
• styczeń - maj 2023 roku

Kolejne zwolnienie lekarskie otrzymał 28-29 lipca. W związku z tym, że nie wystąpił pełny miesiąc kalendarzowy przerwy, to podstawa wymiaru zasiłku nie jest ustalana na nowo. Byłoby tak, gdyby zwolnienie przypadało co najmniej na okres od 1. sierpnia.

Wysokość wynagrodzenia chorobowego - prawo do 80% wynagrodzenia

Pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie za czas choroby z tego tytułu.

Wysokość wynagrodzenia chorobowego - prawo do 100% wynagrodzenia

Pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia w przypadku:

• wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
• choroby przypadającej w czasie ciąży,
• poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Zasadą jest, że zasiłek chorobowy ulega obniżeniu o 25%, jeżeli ubezpieczony nie dostarczy w ciągu 7. dni od daty otrzymania zaświadczenia lekarskiego. Ta zasada nie dotyczy płatności za wynagrodzenie chorobowe. W przypadku gdyby pracownik dostarczył z opóźnieniem zwolnienie lekarskie, pracodawca nie ma prawa obniżyć wynagrodzenia chorobowego za czasową niezdolność do pracy.

Obecnie obowiązują zwolnienia elektroniczne w formie online, czyli e-ZLA. Tak wystawione zwolnienie przez lekarza jest automatycznie udostępniane na profilu płatnika składek pracownika oraz w systemie ZUS.