Przedsiębiorcy najczęściej nabywają towary od podatników VAT, może się jednak zdarzyć, że nastąpi zakup od rolnika ryczałtowego. W takiej sytuacji przepisy nakładają obowiązki rozliczeniowe w podatku od towarów i usług. Ich niedopełnienie może powodować negatywne konsekwencje podatkowe, łącznie ze stratą prawa do odliczenia.
W przypadku dokonywania transakcji z rolnikami - zakup od rolnika ryczałtowego - zasadniczą kwestią jest doliczenie przez nabywcę produktów rolnych (wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy o VAT) do ceny tych produktów kwoty zryczałtowanego zwrotu VAT w wysokości 7% ceny netto produktów sprzedawanych przez rolników. Należy dodać, iż stawka zryczałtowanego zwrotu podatku w wysokości 7% obowiązuje od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2016 r.
Artykuły 115 i 116 ustawy o VAT stanowią, że zwrotu zryczałtowanego VAT rolnikom ryczałtowym dokonują nabywający od nich produkty rolne czy usługi rolnicze zarejestrowani podatnicy VAT. Zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego.
Zakup od rolnika ryczałtowego dokumentuje faktura VAT RR
Osoba, która korzysta ze specjalnej procedury dotyczącej rolników ryczałtowych, nie wystawia zwykłych faktur. Nie oznacza to jednak, że dostawy produktów rolnych nie są dokumentowane. Na zakup od rolnika ryczałtowego wystawia się specjalną fakturę VAT RR. Przy czy nie wystawia jej rolnik, ale nabywca towaru. Zgodnie bowiem z przepisami na czynnym podatniku VAT, który nabywa produkty rolne od rolnika ryczałtowego, ciąży obowiązek wystawienia faktury dokumentującej nabycie. Fakturę wystawia się w dwóch egzemplarzach, przy czym oryginał przekazywany jest dostawcy, czyli rolnikowi.
Faktura dokumentująca nabycie produktów rolnych musi mieć oznaczenie VAT RR. Przepisy określają minimalne wymogi, jakie musi spełniać faktura VAT RR, i tak powinna ona zawierać:
imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;
numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;
numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, datę wydania tego dokumentu i nazwę organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną;
datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;
nazwy nabytych produktów rolnych;
jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów;
cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;
kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;
wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;
kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;
czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób.
Faktura VAT RR powinna również zawierać oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług.
Jeżeli zakup od rolnika ryczałtowego zostanie prawidłowo udokumentowany jak rozliczyć go podatkowo?
Zakup od rolnika ryczałtowego a rozliczenie podatku
Zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego, czyli podatku do odliczenia. Odliczenie podatku przez kontrahenta realizującego zakup od rolnika ryczałtowego zostało obwarowane dodatkowymi warunkami.
Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych. Jednocześnie zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty pod warunkiem, że:
nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14 dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie produktów rolnych, chyba że są to zaliczki.
Jeżeli rolnik nie chce złożyć oświadczenia albo żąda zapłaty w gotówce, nabywca nie ma uprawnień do odliczenia kwoty zryczałtowanego zwrotu VAT z takiej faktury. Zatem zakup od rolnika ryczałtowego niesie za sobą ryzyko braku możliwości odliczenia VAT.
Ponadto aby dokonać odliczenia muszą być spełnione wskazane powyżej warunki, w tym musi być zachowany termin płatności. Obowiązuje termin ustawowy 14 dni od dnia zakupu.
Zasada ta nie dotyczy jednak sytuacji, gdy rolnik ryczałtowy zawarł z podatnikiem nabywającym produkty rolne umowę określającą dłuższy termin płatności (np. umowa kontraktacji). W takim przypadku zapłata nie musi być zrealizowana w ciągu 14 dni, ale w terminach określonych w umowie.
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie określają ścisłych ram dokumentowania takiej umowy, której przedmiotem jest zakup od rolnika ryczałtowego, jednak z całą pewnością dla celów dowodowych powinna mieć ona formę pisemną. Również kolejne przedłużenia umowy powinny mieć formę pisemną.
Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w piśmie z dnia 29 lipca 2013 r., ITPP1/443-460/13/DM, w którym czytamy:
(...) Skoro zatem jak wynika z wniosku Wnioskodawca i rolnik przedłużyli umownie (w formie ustnej potwierdzonej stosownym zapisem na fakturze VAT RR) dłuższy termin płatności, zachowanie takie wypełnia przesłanki umowy pomiędzy kontrahentami i spełnia warunek zawarty w przepisie art. 116 ust. 6 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług. W związku z powyższym, przy spełnieniu pozostałych warunków określonych przywołanymi przepisami, Wnioskodawca ma prawo do odliczenia podatku naliczonego stanowiącego zryczałtowany zwrot podatku, w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano zapłaty (...).
