Wszystko o kartach bankowych

W dzisiejszych czasach ciężko sobie wyobrazić osobę nieposiadającą karty bankowej. To rzecz tak naturalna jak jedzenie czy picie. Jednak niewielu z nas tak naprawdę zdaje sobie sprawę, czym właściwie jest taka karta bankowa, jakie mamy opcje przy jej wyborze i jak później dobrze wykorzystać możliwości, które ofiarują banki.

Wybór karty bankowej zazwyczaj jest mechaniczny i nieprzemyślany. Często biernie poddajemy się namowom przedstawicieli banków. A przecież czasem warto dłużej się zastanowić, bo może okazać się, że w zależności od naszych potrzeb możemy wybrać najbardziej odpowiednią dla siebie kartę. Banki wychodzą naprzeciw współczesnym zapotrzebowaniom, dlatego też oferują swoim klientom szeroką paletę kart. Jedną kartą zadowoli się klient indywidualny, a drugą przedsiębiorca. Oczywiście swojego wyboru nie musimy ograniczać tylko do jednej karty. Poniżej prezentujemy rodzaje kart bankowych.

Czym właściwie jest karta bankowa?

Z pozoru to tylko plastikowy prostokąt. Jednak i on powinien odpowiadać pewnym normom ISO, np. musi mieć wymiary: 54 mm na 85,6 mm. Z punktu widzenia technologii każda karta bankowa jest traktowana jako karta identyfikacyjna – powinna szybko identyfikować jej posiadacza i instytucję, która ją wydała. Ponadto kartom nadaje się unikalne cechy, które łączą je z właścicielem, czyli personalizuje się je.

Zatem każda karta bankowa powinna posiadać:

• numer identyfikacyjny wydawcy i właściciela – i tak początkowe cyfry to numer banku w systemie VISA, dalsze to numer konta klienta;
• dane właściciela karty – nazwisko, imię, adres oraz inne informacje, które mogą być wymagane, np. data ważności;
• ścieżkę magnetyczną – ma ona ułatwiać szybkie i bezbłędne wprowadzanie do systemu danych identyfikujących kartę, a przez to i jej właściciela, dane na pasku magnetycznym zapisane są na trzech ścieżkach i są jawne, więc możliwe jest odczytanie tych danych przy użyciu czytnika kart magnetycznych;
• układy elektroniczne (tzw. chip), nośniki laserowe – zawierają one zakodowane, szczegółowe informacje o wystawcy karty i rachunku właściciela karty.

W zasadzie karty bankowe są skonstruowane podobnie jak karty w systemach (przy niższym poziomie zabezpieczeń): dekoderów telewizji cyfrowej, telefonów komórkowych, ewidencji samochodów, żetonów telefonicznych, biletów wielo-przejazdowych, kart parkingowych, kluczy do elektronicznych zamków, kart benzynowych.

Jeśli użytkownik karty bankowej posługuje się nią niezgodnie z podpisaną umową, bank może wydać decyzję o zastrzeżeniu i zatrzymaniu karty, bo klient otrzymuje ją na użytkowanie, a nie na własność, właścicielem jest bank.

PIN karty bankowej

Numer PIN jest elektronicznym podpisem właściciela karty i służy do sprawdzania jego autentyczności w systemie. Ten znany tylko właścicielowi, tajny, czterocyfrowy numer identyfikacyjny często związany jest z kartami posiadającymi pasek magnetyczny. Jednak nie jest on zapisany na samym pasku magnetycznym. Po prostu każdorazowo, przy zastosowaniu bardzo skomplikowanych technik szyfrowania, generuje się go na podstawie danych zawartych na pasku magnetycznym i następnie porównuje się z numerem wprowadzonym przez właściciela karty.

Transakcja

Najbezpieczniejszym systemem działania kart jest system on-line – wszystkie czynności wykonywane są z bieżącym dostępem do systemu komputerowego, do bazy danych, za pośrednictwem linii telekomunikacyjnych lub bezpośrednio w miejscu transakcji. To rozwiązanie zabezpiecza przed większością oszustw, ale niestety jest kosztowne. Istnieje także system off-line, gdzie praca wykonywana jest bez bieżącego kontaktu z siecią komputerową. Takie rozwiązanie jest dużo tańsze, ale bardziej ryzykowne.

Dowodem zawarcia transakcji jest zawsze podpis klienta:

• podpis elektroniczny – wprowadzenie PIN;
• podpis ręczny.

Rodzaje kart bankowych

1. Pod względem zasięgu:
   • międzynarodowe,
   • krajowe,
   • lokalne.
2. Pod względem technologii:
   • magnetyczne,
   • elektroniczne,
   • laserowe.
3. Pod względem klasy:
   • standardowe,
   • uprzywilejowane.
4. Pod względem sposobu rozliczania transakcji:
   • debetowe,
   • kredytowe,
   • obciążeniowe,
   • z odroczonym terminem płatności,
   • wstępnie opłacone,
   • wielofunkcyjne.
5. Pod względem funkcjonalności:
   • płatnicze,
   • gwarancyjne,
   • identyfikacyjne.

Karta bankomatowa

Karta bankomatowa służy tylko i wyłącznie do użytku w bankomacie. Nie można nią płacić, np. w sklepie. Jej szczegółowe zastosowanie to:

• podejmowanie gotówki w bankomacie;
• zmiana kodu PIN;
• sprawdzenie stanu rachunku;
• wydrukowanie historii transakcji na rachunku;
• złożenie prostego zlecenia płatniczego;
• dokonanie operacji czekowych;
• zasilenie telefonu;
• dostęp do funkcji depozytowych w bankomacie.

Karta płatnicza

Służy do przeprowadzania transakcji bezgotówkowych w punktach handlowo-usługowych. Zazwyczaj karty płatnicze posiadają również funkcje kart bankomatowych, w związku z czym za jej pomocą możemy dokonywać operacji w bankomatach. Dlatego też karty płatnicze często są mylone z kartami bankomatowymi.

Karta identyfikacyjna

Karta identyfikacyjna służy do sprawdzenia tożsamości klienta banku podczas realizowania przez niego operacji w oddziale banku. Z tym że nie jest ona konieczna, czasem wystarczą tradycyjne metody identyfikacji, np. sprawdzenie wzoru podpisu lub dokumentu tożsamości. Jednak karta identyfikacyjna upraszcza ten proces. Ponadto dzięki zastosowaniu kodu PIN zapewnia większy poziom bezpieczeństwa. Inne zastosowania karty identyfikacyjnej:

• umożliwia klientom banku dostęp do ich rachunków w dowolnym oddziale;
• może pełnić również funkcje karty gwarancyjnej do wydawanych przez bank czeków.

Z powyższego można wywnioskować, że kartą identyfikacyjną jest praktycznie każda karta bankomatowa i karta płatnicza, bo dzięki nim można dokonać identyfikacji posiadacza karty. Dlatego też banki do celów identyfikacyjnych najczęściej wykorzystują wydane już klientom karty bankomatowe lub płatnicze.

Karta wirtualna

Dzięki kartom wirtualnym można dokonywać transakcji bez fizycznego użycia karty. Szczególnie przydatne podczas internetowych zakupów, ale z jej pomocą można również przeprowadzać transakcje drogą pocztową lub telefoniczną. Oczywiście taką kartą nie można dokonywać transakcji w sposób tradycyjny czyli w punktach handlowo-usługowym, nie można nią również wypłacać pieniędzy z bankomatów i kas bankowych.

Do karty płatniczej nie jest przypisany żaden numer PIN, ale generowane są kody weryfikujące o nazwie CVC2 lub CVV2.

Jak wygląda taka karta?

• Postać papierowa – bank wysyła nam list z numerem karty, datą jej ważności oraz kodem weryfikującym CVC2 lub CVV2.
• Postać zwykłej, plastikowej karty.

Karta wstępnie opłacona

Karta wstępnie opłacona nazywana jest również elektroniczną portmonetką, ponieważ znajdują się na niej pieniądze (niedostępne na żadnym rachunku bankowym, a skoro nie ma rachunku, nie możemy przekroczyć stanu środków na rachunku) zakodowane w postaci impulsów. Niestety z utratą takiej karty najczęściej wiąże się również utrata pieniędzy na niej zakodowanych, stąd też jej potoczna nazwa.

Karty te rzadko znajdują się w ofertach banków, gdyż występują trudności w zapewnieniu takiej karcie odpowiedniego bezpieczeństwa dla zakodowanych w niej jednostek, bo paski magnetyczne nie są bezpiecznym rozwiązaniem. Zastosowanie kart mikroprocesorowych oraz zabezpieczenie ich, np. kodem PIN rozwiązuje ten problem. Ponadto bankom na razie nie opłaca się wymieniać kart tradycyjnych na wstępnie opłacane, ponieważ wymiana taka byłaby niezwykle długotrwała.

Co więcej, nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że taką kartą są np.: karty z biletami komunikacji miejskiej, karty telefoniczne, karty parkingowe itp.

Karta kredytowa

Aby uzyskać kartę kredytową, nie trzeba posiadać rachunku bankowego. Wystarczy złożyć wniosek w dowolnym oddziale dowolnego banku oraz załączyć dokumenty wymagane przez bank, czyli np. zaświadczenia z zakładu pracy o naszych zarobkach i stażu pracy oraz kserokopii dokumentu tożsamości. Na podstawie tych dokumentów bank ocenia naszą zdolność kredytową. Następnie ustala wysokość limitu kredytowego i zasady jego spłacania (najczęściej ustala się minimalną, miesięczną kwotę). Jeśli kredyt zostanie spłacony po terminie, wówczas bank nalicza odsetki. Należy zaznaczyć, że dodatkowo spłata zadłużenia zwiększa dostępny limit do dokonywania dalszych transakcji z użyciem karty.

Użytkownik karty kredytowej może mieć wszystko pod kontrolą, gdyż bank raz w miesiącu wysyła mu zestawienie jego transakcji oraz kwotę zaciągniętego kredytu.

Karta debetowa

Kartą debetową można realizować transakcje gotówkowe i bezgotówkowe do wysokości środków dostępnych na rachunku, często powiększonych o przyznany przez dany bank limit debetowy lub kredytowy. Czasem stosuje się także limit wydatków dziennych, tygodniowych, czy miesięcznych (może on przekroczyć kwotę dostępnych na rachunku środków).

Działanie karty debetowej jest dość proste – bank obciąża rachunek użytkownika karty tuż po otrzymaniu informacji o dokonanej za pomocą karty debetowej transakcji. Jednak ten okres obciążania może wynieść od kilku sekund do nawet kilkunastu dni. Wszystko zależy od pewnych czynników:

• miejsca wykonywania transakcji;
• sposobu rozliczania transakcji;
• rodzaju systemu informatyczno-księgowego stosowanego przez bank.

Banki na podstawie tzw. autoryzacji transakcji, aby zwiększyć bezpieczeństwo obrotu kartowego i dać użytkownikowi karty realny pogląd na dostępne na rachunku środki, blokują kwotę transakcji na rachunku.

Karta obciążeniowa

Bank wydaje kartę obciążeniową dla posiadaczy rachunku bankowego przez minimum okres trzech miesięcy. W tym czasie bank analizuje dochody oraz sprawdza, czy rachunek jest wykorzystywany w sposób prawidłowy. Po upływie tego okresu czasu ustala indywidualny limit wydatków dla karty obciążeniowej (niezależnie od środków dostępnych na rachunku można wykonywać transakcje do ustalonego limitu).

Każdego miesiąca bank sumuje wszystkie transakcje wykonane z użyciem karty i samodzielnie obciąża kwotą transakcji rachunek właściciela karty. Jednakże w przypadku kart obciążeniowych bank nalicza również pewną prowizję od wszystkich transakcji, ponieważ kredytował wydatki użytkownika karty przez okres od momentu ich wykonania aż do momentu obciążenia rachunku.

Technika idzie w zastraszającym tempie do przodu. Wybór kart bankowych jest ogromny i każdy na pewno znajdzie coś dla siebie. Decyzja ta jednak, jak i inne, powinna być dobrze przemyślana. Powinniśmy się zastanowić, czego aktualnie potrzebujemy i do jakich celów będziemy używać kart. Warto zapoznać się z nazewnictwem kart, żeby nie popełniać błędów i nie mylić pojęć. W końcu nie każda karta bankowa jest kredytową, a powszechne przecież jest określanie wszystkich kart znajdujących się w portfelu mianem karty kredytowej. Mimo że wszystkie „plastiki” wyglądają niemal identycznie, różnią się swoimi funkcjami, aby uniknąć na przyszłość problemów (np. horrendalnego zadłużenia się), powinno się przyswoić tę okrojoną wiedzę bankową. W końcu w naszym interesie jest rozróżnianie kart bankowych.