Pracodawca może wymagać od pracownika pozostawania w gotowości do wykonywania pracy poza jej normalnymi godzinami, czyli dyżuru. Dyżur może być pełniony zarówno w zakładzie pracy, w domu, jak i w innym wyznaczonym przez pracodawcę miejscu. W jaki sposób następuje rozliczenie pracownika na dyżurze?
Polecenie pełnienia dyżuru
Pracownik nie może odmówić pełnienia dyżuru (pod warunkiem, że nie jest on sprzeczny z prawem lub umową o pracę), gdyż wykonywanie poleceń przełożonego należy do obowiązków pracownika.
Pracodawca, wydając polecenie sprawowania dyżuru, powinien określić miejsce, w którym ma on być pełniony.
Czas pełnienia dyżuru
Czas pozostawania pracownika w gotowości poza normalnymi godzinami pracy jest ograniczony i nie może naruszać uprawnień pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego. Czas dyżuru, bez względu na to, gdzie był pełniony, nie jest wliczany do czasu pracy, jeśli pracownik podczas jego pełnienia nie wykonywał pracy. Pracownik może sprawować dyżur przez taki okres czasu, by został zachowany 11 godzinny odpoczynek dobowy lub 35 godzin odpoczynku tygodniowego. Ograniczenie to nie dotyczy pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy.
Ważne! Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego. Wyjątek stanowią dyżury kadry zarządzającej wobec której nie ma takich obostrzeń. |
Rozliczenie pracownika na dyżurze
Za czas pełnionego dyżuru, pełnionego w zakładzie pracy lub w innym niebędącym domem miejscu, pracownikowi przysługuje:
czas wolny w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru (godzina za godzinę), lub
wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli stawka nie została wyodrębniona, wówczas pracownikowi przysługuje 60% wynagrodzenia.
Wynagrodzenie za czas pełnionego dyżuru przysługuje tylko wówczas, gdy pracodawca nie ma możliwości udzielenia czasu wolnego za dyżur.
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy za czas dyżuru pełnionego w domu pracownikowi nie przysługuje żadna rekompensata, chyba że pracodawca ustali korzystniejsze warunki w tym zakresie.
Rozliczenie pracownika na dyżurze - kto nie może pełnić dyżuru?
Jeżeli z uwagi na pełnienie dyżuru wystąpią nadgodziny, należy wziąć pod uwagę kwestię zakazu pracy w godzinach nadliczbowych w przypadku niektórych grup pracowników.
Ważne! Bezwzględny zakaz pracy w godzinach nadliczbowych dotyczy pracownic w ciąży. |
W przypadku pracowników, opiekujących się dzieckiem do lat 4, obowiązuje zakaz pracy nadliczbowej, chyba że pracownik wyrazi na to zgodę. Natomiast w przypadku pracowników ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności zakaz pracy w godzinach nadliczbowych obowiązuje, chyba że pracownik wyrazi na to zgodę i otrzyma od lekarza zaświadczenie, pozwalające na wykonywanie pracy nadliczbowej.
W równoważnym systemie czasu pracy, w systemie skróconego tygodnia pracy oraz w weekendowym trybie pracy, a także w przypadku osób, zatrudnionych na stanowiskach, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, nie może przekraczać 8 godzin.
