Spora liczba przedsiębiorstw zachęca potencjalnych kandydatów na pracowników pakietami medycznymi. Zatrudniony zyskuje dzięki nim prawo do prywatnej opieki lekarskiej, która co do zasady powinna być finansowana przez zatrudniającego. Jak prawidłowo rozliczyć pakiety medyczne dla pracowników w PIT i ZUS-ie?
Pakiety medyczne dla pracowników
Pakiety medyczne to nic innego, jak pewien zespół usług o charakterze zdrowotnym oferowanym przez prywatne firmy medyczne. Stanowią one alternatywę dla świadczeń NFZ, dzięki czemu oferowane w ich ramach usługi mogą być wykonywane bardzo szybko i bez zbędnego oczekiwania w kilkumiesięcznych lub kilkuletnich kolejkach do specjalisty.
Tak naprawdę pakiet medyczny może wykupić każdy z nas, nie jest konieczne pozostawanie w stosunku pracy. Duża część firm oferuje jednak takie rozwiązanie jako zachętę do podjęcia w nich zatrudnienia, możemy więc powiedzieć, że pakiety medyczne dla pracowników stają się powoli standardem w umowach o pracę.
Stosowanie pakietów medycznych w ramach stosunku pracy nie jest obowiązkowe. Pracodawca niezależnie od tego i tak jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne swojego pracownika. Jeśli zaoferuje mu pakiet medyczny, to zatrudniony zyska niejako podwójne zabezpieczenie medyczne – prywatne oraz oferowane w ramach NFZ.
Jak widać, pakiety medyczne nie wykluczają stosowania państwowej opieki zdrowotnej w ramach NFZ. Pracownik nie może zrzec się opłacania w jego imieniu składek na ubezpieczenie zdrowotne, pracodawca zaś nawet nie może tego od niego wymagać. Składki na NFZ są obowiązkowe dla każdej osoby pozostającej w stosunku pracy. Ani pracownik, ani pracodawca nie mogą argumentować chęci odstąpienia od opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne wykupieniem lepszego, nawet droższego pakietu medycznego. Na chwilę obecną składki zdrowotne są więc bezwzględnie obowiązkowe, choć nie znaczy to oczywiście, że pracownik musi korzystać z opieki zdrowotnej w ramach NFZ.
Pakiety medyczne mogą działać w naprawdę różnych konfiguracjach. Na rynku działa ogromna liczba firm, które oferują usługi lekarskie w zależności od potrzeb zamawiającego. Pakiety mogą być więc minimalne, np. uwzględniające prawo do szybkiej wizyty u wybranego specjalisty, ale także i maksymalne, obejmujące m.in. prawo do szeregu wielu skomplikowanych badań czy nawet pobytu w prywatnym szpitalu. Jeśli pracownik decyduje się na wybór pracy także z powodu oferowanego pakietu medycznego, warto przed podpisaniem umowy dowiedzieć się, na jak długo taki pakiet będzie obowiązywał, co wchodzi w jego zakres i czy zatrudniony w przyszłości nie będzie musiał dopłacać do takiego rozwiązania (np. w formie potrąceń z uzyskiwanego wynagrodzenia).
Pakiet medyczny a ZUS
Jakikolwiek pakiet medyczny wykupiony przez przedsiębiorcę dla zatrudnianych przez niego osób podlega oskładkowaniu. Składki płacone do ZUS-u są wówczas zaliczane do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia zdrowotne. Pracodawca w pierwszej kolejności odlicza od wartości wykupionego pakietu sumę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, a następnie z pozostałej kwoty odlicza składkę zdrowotną.
Obecne przepisy pozwalają jednak na uniknięcie opłacania składek do ZUS-u za wykupione pakiety medyczne. Zgodnie bowiem z treścią §2 ust. 1 pkt 26 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.
Jeśli pracodawca samodzielnie udostępnia swoim pracownikom pakiety medyczne po obniżonych cenach, tj. niższych niż ceny rynkowe (np. za symboliczną złotówkę), to różnica pomiędzy rynkową wartością tego świadczenia a ceną, za którą udostępnia je zatrudniający, nie stanowi podstawy wymiaru składek pracownika otrzymującego świadczenie. Dodatkowym warunkiem jest jednak to, aby obowiązek przyznania prywatnego świadczenia medycznego wynikał z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania danej firmy lub przepisów o wynagradzaniu.
Skoro z treści §2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe wynika, że podstawy wymiaru składek nie stanowią przychody w postaci korzyści materialnych wynikających z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu polegające między innymi na korzystaniu z odpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, to do materii normatywnej tych aktów lub przepisów prawa pracy należy określanie tego rodzaju korzyści materialnych, które są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Innym sposobem na uniknięcie oskładkowania pakietu medycznego jest podzielenie jego finansowania pomiędzy pracownika i pracodawcę. Wystarczy, że zatrudniony zapłaci niewielką część ceny i pakiet nie będzie podlegał obowiązkowemu oskładkowaniu.
Ważną informacją jest także to, że ozusowaniu nie podlegają pakiety w zakresie medycyny pracy. Innymi słowy, jeśli pracodawca zdecyduje się na wykup właśnie takiego wąskiego pakietu, to niezależnie od jego wartości lub tego, kto go opłaca, i tak nie będzie on podlegał pod jakiekolwiek składki ZUS.
Opodatkowanie pakietów medycznych
Pakiety medyczne podlegają opodatkowaniu pod warunkiem, że zostaną przekazane pracownikowi przez pracodawcę nieodpłatnie i nie wynikają z realizacji jakiekolwiek obowiązku nakładanego przez przepisy prawa pracy. Jeśli zatrudniony otrzyma więc od swojego przełożonego darmowy nieobowiązkowy pakiet medyczny, to w świetle przepisów podatkowych będzie stanowiło to dla niego przychód podlegający opodatkowaniu. Nieodpłatne przekazanie pakietu medycznego pracownikowi nie jest objęte regulacją zawartą w art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, w związku z czym podatnik nie musi wykazywać wartości tych świadczeń w nowym JPK_VAT z deklaracją.
Co jednak w sytuacji, gdy za otrzymany pakiet pracownik musi zapłacić? W tym przypadku również będziemy mieli do czynienia z obowiązkiem podatkowym. Przychodem będzie wówczas różnica pomiędzy wartością otrzymanego świadczenia a kwotą sfinansowaną przez pracownika.
Przykład 1.
Jan pracuje w firmie X od 10 lat. W tym roku pracodawca postanowił zrobić upominek dla wszystkich podwładnych i zakupił dla nich podstawowe pakiety medyczne w prywatnej klinice. Koszt takiego pakietu wynosi na jednego pracownika 500 zł i nie jest potrącany od wypłacanego wynagrodzenia za pracę. W tym przypadku powyższa wartość stanowić będzie podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jan będzie musiał rozliczyć się z otrzymanego pakietu w swoim PIT, nawet jeśli faktycznie nigdy nie skorzysta z prywatnej opieki medycznej.
Przykład 2.
Jan otrzymał od swojego pracodawcy pakiet medyczny o wartości 500 zł – jest to wartość na cały rok. Jednocześnie pracownik partycypuje w kosztach tego pakietu w wysokości 100 zł (kwota ta jest również płacona na cały rok). W tym przypadku Jan będzie musiał rozliczyć się z urzędem skarbowym od kwoty 400 zł, ponieważ tyle wynosi różnica pomiędzy faktyczną wartością uzyskanego pakietu medycznego a kwotą przeznaczoną na zakup pakietu przez samego pracownika.
Pamiętajmy, że opodatkowanie pakietów medycznych dotyczy nie tylko osób pracujących w ramach stosunku pracy, ale także i niektórych umów cywilnoprawnych. Zgodnie bowiem z treścią §5 ust. 2 pkt 2 Rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 roku przepisy § 2–4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenie albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Opodatkowanie pakietów medycznych pojawi się zatem także przy umowach zleceniach i umowach agencyjnych.
Podsumowanie
Pakiety medyczne podlegają co do zasady oskładkowaniu do ZUS-u oraz opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Obciążenia te pojawiają się przede wszystkim, gdy pracownik otrzymuje w pełni darmowy dostęp do prywatnych świadczeń medycznych, tj. w całości finansowanych przez pracodawcę. W przypadku gdy zatrudniony uczestniczy w kosztach zakupu danego pakietu, to dany pakiet nie będzie podlegał ozusowaniu, jednak trzeba będzie naliczyć od niego podatek dochodowy.
