Pracownik na próbę - najważniejsze informacje

Podejmując decyzję o zatrudnieniu nowego pracownika, pracodawca może najpierw zaproponować mu umowę o pracę na okres próbny. Z takiej praktyki korzysta wielu przedsiębiorców, którzy chcą się przekonać, czy pracownik na próbę sprawdzi się na przyszłym stanowisku i profesjonalnie podejdzie do powierzonych mu obowiązków.

Pracownik na próbę a brak wynagrodzenia

Przyjęcie pracownika na próbę jest zgodne z prawem, jeżeli stosowna umowa została sporządzona na piśmie, a na koniec wyznaczonego okresu pracownik otrzymał za swoją pracę wynagrodzenie. Do zaniedbań w tym zakresie dochodzi szczególnie w okresie wakacyjnym, podczas podejmowania pracy sezonowej. Pracodawcy wykorzystują nieświadomość młodych ludzi, którzy często chcą podjąć swoją pierwszą pracę. Namawiają ich do pracy bez wynagrodzenia i kuszą obietnicą przyszłego zatrudnienia. Należy zdawać sobie sprawę z tego, że zabieg taki jest niezgodny z prawem i w żaden sposób nie można się na taki precedens godzić. Zgodnie z Kodeksem pracy każdemu, kto świadczy pracę na rzecz pracodawcy i wykonuje jego polecenia, należy się wynagrodzenie. Wypłaty nie można zbyć na inną osobę, jak również nie można z niej zrezygnować.

Pracownik na próbę – formalności związane z jego zatrudnieniem

Coraz więcej przedsiębiorstw organizuje bezpłatne dni próbne. Warto jeszcze raz podkreślić, że działanie to jest niezgodne z prawem. Aby nowa osoba mogła rozpocząć pracę, najpóźniej pierwszego dnia musi mieć podpisana umowę, wykonane badania lekarskie oraz przejść szkolenie z zakresu BHP.Pracodawca ma także obowiązek zgłosić nowo przyjętą do pracy osobę do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz opłacenia odpowiednich składek. Niespełnienie któregokolwiek z powyższych elementów jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika i może wiązać się z karą grzywny dla przedsiębiorcy w wysokości nawet 30 000 zł.

Umowa na okres próbny

Umowa na okres próbny to zwykle pierwszy rodzaj umowy o pracę, którą pracodawca zawiera z pracownikiem. Stosuje się ją w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika. Taka umowa trwa maksymalnie 3 miesiące. Co do zasady ten rodzaj umowy z pracownikiem można zawrzeć tylko raz. Jednakże istnieje uznawany wyjątek, w którym pracodawca wtórnie podpisuje z pracownikiem umowę na okres próbny, ale stanowisko i określone związane z nim obowiązki w rzeczywistości muszą się różnić.

Umowa o pracę zawarta na okres próbny może zostać rozwiązana na 4 sposoby:

• za porozumieniem stron;
• za wypowiedzeniem;
• bez wypowiedzenia;
• z upływem okresu, na jaki została zawarta.

Czas wypowiedzenia umowy o pracę na okres próbny zależy od czasu, na jaki została zawarta i wynosi:

• 3 dni robocze, jeśli umowa nie przekracza 2 tygodni;
• 1 tydzień, jeśli umowa jest dłuższa niż 2 tygodnie;
• 2 tygodnie, jeśli umowa wynosi 3 miesiące.

Przykład 1.

Pan Adam zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę na czas próbny wynoszący 3 tygodnie. W związku z powyższym obowiązuje go tygodniowy okres wypowiedzenia. Pan Adam składa wypowiedzenie 19 listopada 2020 roku. Obowiązuje go tygodniowy okres wypowiedzenia, więc umowa rozwiąże się w sobotę 28 listopada 2020 roku.

Badania lekarskie

Każdy pracownik musi poddawać się badaniom profilaktycznym zarówno przed, jak i w trakcie pracy. Przed podjęciem pracy wykonuje się badania wstępne. Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

• osoby przyjmowane do pracy na podstawie stosunku pracy;
• pracownicy młodociani przenoszeni na stanowiska pracy;
• inni pracownicy przenoszeni na stanowiska, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Badania wstępne do pracy nie są wymagane:

• od osób przyjmowanych powtórnie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, jeśli kolejna umowa o pracę została zawarta w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy z tym pracodawcą;
• od osób przyjmowanych do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko, jeśli przedstawią one pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie wraz ze skierowaniem, a przerwa między zatrudnieniem u poprzedniego i nowego pracodawcy nie przekracza 30 dni.

Szkolenie BHP

Zgodnie z Kodeksem pracy przed dopuszczeniem pracownika do pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić mu przeszkolenie w zakresie BHP. Celem szkolenia wstępnego BHP jest dostarczenie pracownikowi wiedzy i umiejętności niezbędnych do wykonywania pracy z uwzględnieniem przepisów i zasad bezpieczeństwa oraz zapoznanie z zagrożeniami występującymi na konkretnych stanowiskach pracy. Szkolenie to obejmuje instruktaż ogólny oraz instruktaż stanowiskowy.

Zgłoszenie do ZUS-u

Pracownicy wykonujący pracę na podstawie umowy o pracę podlegają z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Dlatego pracodawca, zatrudniając pracownika, ma obowiązek zgłoszenia go do ubezpieczeń społecznych. Takie zgłoszenie pracownika do ZUS-u musi nastąpić w ciągu 7 dni od dnia zatrudnienia pracownika.

Wypłata wynagrodzenia

Wypłata wynagrodzenia przez pracodawcę musi być dokonana co najmniej raz w miesiącu, w stałym, z góry ustalonym terminie, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, jednak nie później niż 10. dnia następnego miesiąca. Natomiast przy zatrudnieniu na cały etat wynagrodzenie minimalne w 2020 roku wynosi 2600 zł, a od 2021 roku wyniesie 2800 zł.

Gdy pracownik nie otrzymuje umowy

Problem pojawia się, jeśli po okresie próbnym pracownik nie otrzymuje ani właściwej umowy o pracę, ani wynagrodzenia. Należy pamiętać, że mimo braku odpowiedniej umowy w formie pisemnej została ona zawarta poprzez świadczenie konkretnych obowiązków pracownika na rzecz pracodawcy. Poszkodowany może dochodzić swoich praw w Państwowej Inspekcji Pracy lub w sądzie pracy. Postępowanie sądowe prowadzone przez sąd pierwszej instancji z zakresu prawa pracy jest wolne dla pracownika od wszelkich opłat. Trzeba pamiętać, że to na pracowniku spoczywa obowiązek udowodnienia, że wykonywał pracę i nie otrzymał za nią żadnego wynagrodzenia.

Państwowa Inspekcja Pracy niejednokrotnie podkreśla, że obowiązujące przepisy chronią prawa pracowników nieodpowiednio oraz utrudniają karanie nieuczciwych przedsiębiorców. Podczas przeprowadzanej kontroli przebiegli pracodawcy nagminnie tłumaczą się brakiem stosownych dokumentów, ponieważ ich nowy pracownik właśnie tego dnia dołączył do zespołu.

Pracownik na próbę - podsumowanie

Warto znać swoje prawa i nie decydować się na podjęcie pracy, jeśli pracodawca sprawia wrażenie nieuczciwego i pomimo kolejnej prośby o przygotowanie odpowiedniej umowy pracownik jej nie otrzymuje. Natomiast pracodawca powinien znać obowiązujące przepisy i zgodnie z nimi postępować.