W 2023 i 2024 roku kwota minimalnego wynagrodzenia wzrosła dwa razy – w styczniu i w lipcu. Łatwo obliczyć, że państwo co miesiąc odbiera pracownikowi około 40% ciężko wypracowanych pieniędzy, a większość z tego pochłaniają składki ZUS. Trudno gdybać, ile pieniędzy powinno znaleźć się na rachunku ubezpieczonego po 40 latach pracy, bo powyżej podane kwoty stale się zmieniają, ale jedno jest jasne – ubezpieczony uzbieranych środków nigdy nie zobaczy. Gromadzone środki na koncie ZUS systematycznie przeznaczane są na bieżące emerytury i renty w myśl zasady „solidarności pokoleń”. Obywatele świadomi tego, jak nierentowny i niepewny jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, coraz częściej szukają sposobów na ominięcie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Takie osoby na pewno zainteresuje pojęcie, jakim jest optymalizacja składek ZUS – czyli metoda na obniżenie lub nawet wyeliminowanie obowiązkowych comiesięcznych składek.
Obecnie nie ma co liczyć na reformę systemu emerytalnego. Biorąc zaś pod uwagę fakt, że system ten jest całkowicie niewydolny, składki ZUS będą rosły z roku na rok. Dla wielu małych i średnich przedsiębiorstw może to oznaczać konieczność redukcji zatrudnienia albo nawet zamknięcia działalności. W związku z powyższym wiele osób – zarówno przedsiębiorców, jak i pracowników – nie zamierza liczyć na emeryturę z ZUS-u i w inny sposób próbuje zabezpieczyć swoją przyszłość. Aby jednak mogli oni zacząć oszczędzać czy inwestować zarabiane środki, powinni w pierwszej kolejności maksymalnie zredukować obowiązek wobec Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Najlepszym sposobem na to jest optymalizacja składek ZUS. Czym jest optymalizacja? Jak tego dokonać? Czy jest to w pełni legalne? Na te pytania odpowiemy w niniejszym artykule.
Kto powinien płacić składki na ubezpieczenie społeczne?
Kwestię podmiotową i przedmiotową ubezpieczenia emerytalnego i rentowego reguluje Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej jako ustawa systemowa). Katalog podmiotów obowiązanych do opłacania składek ZUS zawiera art. 8. Wśród najistotniejszych podmiotów wymienić możemy:
- pracowników – obejmują ich obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe;
- osoby wykonujące umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług bądź współpracujące przy wykonywaniu tych umów – obejmują je obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne;
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność lub współpracuje przy jej prowadzeniu – obejmują je obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne;
- osoby duchowne – obejmują ich obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne;
- osoby pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, przebywające na urlopie wychowawczym bez prawa do emerytury lub renty czy innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, pobierające świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna – obejmują je obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, lecz nie obejmują ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe;
- osoby będące członkami rady nadzorczej i pobierające wynagrodzenie za pełnienie tej funkcji – obejmują je obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, lecz nie obejmują ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe.
Mając powyższe na uwadze, śmiało można stwierdzić, że większość osób podejmujących aktywność zawodową skazanych jest na ZUS. Istnieją jednak wyjątki i nie chodzi tutaj o rodzaje działalności czy gałęzie przemysłu. Każdy rodzaj pracy można wykonywać w taki sposób, aby składki na ubezpieczenia były minimalne bądź nawet wynosiły zero złotych miesięcznie. Poniżej przybliżymy kilka możliwość na uniknięcie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne - przekonasz się jak wygląda optymalizacja składek ZUS.
Składki ZUS a umowa o dzieło
Na wstępie warto zaznaczyć, że pierwsze trzy sposoby są przeznaczone dla osób, które planują wykonywać swoją pracę samodzielnie i nie planują zakładania skomplikowanej strukturalnie firmy.
Aby wykonywać „wolny zawód” bez obowiązków wynikających z umowy o pracę, nie ma potrzeby od razu rzucania się na głęboką wodę i zakładania działalności gospodarczej. Równie dobrze można wykonywać swoje obowiązki na podstawie umowy o dzieło. Nie została ona objęta ustawą systemową, a co za tym idzie, obowiązkiem płacenia składek ZUS.
Z umowy o dzieło najchętniej korzystają osoby wykonujące wolne zawody, takie jak dziennikarz, fotograf, grafik, malarz czy architekt. Trzeba jednak pamiętać, że wykonywana praca musi być jednostkowa czy też jednorazowa oraz niepowtarzalna, czyli jedyna w swoim rodzaju. Wykonywanie pracy na podstawie umowy o dzieło, lecz na zasadach umowy o pracę czy zlecenie zostanie zakwestionowane przez ZUS i najprawdopodobniej skończy się nałożeniem na pracownika obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenie. Potwierdza to stanowisko Sądu Apelacyjnego w Szczecinie zaprezentowane w wyroku z 17 maja 2016 r. (sygn. III AUa 353/15), zgodnie z którym „jeżeli strony zawierają umowy o dzieło na warunkach, które nie spełniają ustawowego wymogu sprecyzowania rezultatu umowy, to jest to nieważna czynność prawna, jako pozorna w rozumieniu art. 83 § 1 kc”.
Składki ZUS a umowa zlecenie
Zleceniobiorcy mogą uniknąć obowiązku płacenia ZUS wyłącznie w sytuacji, gdy posiadają status studenta i nie mają ukończonego 26. roku życia. W każdym innym wypadku od umowy zlecenie należy odprowadzać składki ZUS, podobnie jak przy umowie o pracę.
Własna działalność gospodarcza, ale nierejestrowana
W tym przypadku optymalizacja składek ZUS jest prosta. Ze składek ZUS jest zwolniony każdy „przedsiębiorca”, który zdecyduje się prowadzić działalność nierejestrowaną. Gwarantuje mu to przepis art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Zgodnie z powyższym przepisem działalność nierejestrowana to taka, z której przychód w skali miesiąca nie przekracza 75% aktualnej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Drugim warunkiem jest natomiast brak wykonywania działalności gospodarczej w trakcie ostatnich 60 miesięcy, tj. 5 lat.
Jeżeli w ciągu miesiąca przedsiębiorca przekroczy ustawowy próg przychodu, ma obowiązek dokonania rejestracji w CEIDG w terminie 7 dni od dnia przekroczenia limitu przychodów.
Jednoosobowa działalność gospodarcza? Połącz ją z umową o pracę
Nie jest to rozwiązanie idealne, gdyż i tak składki na rachunek ZUS ubezpieczonego będą musiały być uiszczane. Jednakże w przypadku, gdy ubezpieczony prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i jednocześnie posiada umowę o pracę, z której tytułu osiąga miesięczne wynagrodzenie wyższe niż minimalne wynagrodzenie krajowe (może to być cały etat albo część etatu – ważna jest kwota wynagrodzenia), wówczas z tytułu prowadzenia działalności będzie zwolniony z opłacania obowiązkowych składek społecznych.
Udziałowiec spółki z o.o. nie płaci składek ZUS
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest świetnym systemem biznesowym, nie tylko ze względu na możliwość uniknięcia składek ZUS. Ma niski próg wejścia, zawiązuje się ją w miarę łatwo i szybko (można tego dokonać za pośrednictwem internetu na interaktywnym formularzu). A co najważniejsze, wspólnik nie odpowiada majątkiem osobistym za zobowiązania spółki.
Natomiast odnośnie do ZUS-u spółka z o.o. jest zwolniona z opłacania składek na ubezpieczenie, o ile posiada więcej niż jednego wspólnika. Brak obowiązku opłacania ZUS-u wynika z przepisu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej. Aby więc uniknąć obowiązku opłacania składek, osoba decydująca się na założenie spółki powinna przekazać część udziałów zaufanej osobie trzeciej, np. małżonkowi czy komuś z bliskiej rodziny. Dzięki temu optymalizacja składek ZUS będzie zagwarantowana.
Należy pamiętać, że obowiązek składkowy pojawia się w chwili wypłaty dywidendy udziałowcom. Najlepiej więc tego nie robić, a dochód wypłacać udziałowcom w formie wynagrodzenia dla prezesa zarządu wykonującego swoje obowiązki na podstawie powołania. W takiej sytuacji nie ma przymusu płacenia na ZUS. Należy jednak opłacić podatek dochodowy.
Spółka może również zatrudnić udziałowca na umowie o dzieło i wypłacić mu stosowne wynagrodzenie. Zgodnie z powyższymi akapitami, składki ZUS w takiej sytuacji nie obowiązują.
Praca za granicą a polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Zgodnie z art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, jeżeli obywatel Polski podejmie pracę na terenie innego kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii, wówczas zobowiązany jest wyrejestrować się z polskiego systemu ubezpieczenia. Tym samym przestają obowiązywać go składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Chcąc więc uniknąć ZUS-u, dana osoba powinna podjąć pracę zdalną u pracodawcy posiadającego siedzibę w innym kraju. Ważne, żeby była to umowa o pracę, natomiast rozmiar etatu i wynagrodzenie nie gra roli – może być to umowa o pracę za kilkadziesiąt euro miesięcznie, zobowiązująca do przepracowania kilku godzin w miesiącu.
Optymalizacja składek ZUS – podsumowanie
Optymalizacja składek ZUS, mimo że nie jest trudna w samej realizacji, może nieść ze sobą dużo zagrożeń. Aby móc uniknąć płacenia ZUS-u, należy również unikać m.in. zatrudnienia na umowie o pracę u polskiego pracodawcy. Jednakże brak umowy o pracę to również brak stabilności finansowej, wielu przywilejów socjalnych oraz możliwe problemy ze zdolnością kredytową.
Osoby przedsiębiorcze i niebojące się zaryzykować, w szczególności przedstawiciele wolnych zawodów, mogą wiele zyskać na optymalizacji składek ZUS. Jednak osoby, dla których stałość finansowa pełni ważną rolę w życiu, raczej nie powinny decydować się na opisane w niniejszym artykule rozwiązania, może kosztować ich to wiele nerwów i nieprzespanych nocy.
