Bardzo często dla startujących przedsiębiorców tak podstawowe aspekty prowadzenia działalności, jak te związane z podatkami stanowią bardzo odległy temat, którego zgłębienie początkowo wydaje się wręcz niemożliwe. Jednak przez brak cierpliwości lub zainteresowania można poważnie sobie zaszkodzić, podejmując na wstępie decyzję, która później przyniesie więcej złego niż dobrego.
Sytuacja taka może mieć miejsce przy podatku od towarów i usług. Kiedy warto zostać VAT-owcem, kiedy lepiej korzystać ze zwolnienia, a kiedy po prostu nie ma się wyboru?
Zwolnienia podmiotowe i przedmiotowe z VAT
Podatników zwolnionych z podatku VAT należy podzielić na dwie grupy - korzystających ze zwolnienia przedmiotowego oraz korzystających ze zwolnienia podmiotowego. Pierwsi z nich w kwestii podatku od towarów i usług nie mają wyboru, ponieważ wykonując czynności zwolnione od podatku (na mocy art. 43 ustawy o VAT) siłą rzeczy vatowcami zostać nie mogą.
Drudzy są zwolnieni z VAT-u przez wzgląd na niskie obroty - co prawda wykonują oni czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ale jednocześnie wartość ich sprzedaży jest na tyle niska, że nie muszą rozliczać tego podatku. W związku z tym to od nich zależy, czy będą chcieli skorzystać ze zwolnienia, czy też nie.
Należy przy tym zaznaczyć, iż nie wszystkie czynności dają prawo do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego. Przedsiębiorca, który je wykonuje będzie zobowiązany do zarejestrowania się na VAT-R oraz rozliczania podatku, nawet jeżeli obrót z ich tytułu nie przekracza ustawowo określonego limitu.
Pozostali podatnicy - a więc ci, których sprzedaż przekroczyła wspomniany limit oraz ci, którzy wykonują czynności niewymienione w art. 43 ustawy - w prowadzonej działalności zobowiązani są do rozliczania podatku od towarów i usług.
Względy formalno - organizacyjne a podatek VAT
Argumenty związane z biurokracją wokół rozliczania podatku VAT zdecydowanie zniechęcają do zostania czynnym podatnikiem VAT, sprawiając, że wielu przedsiębiorców zamierza korzystać z przysługujących im zwolnień jak najdłużej się da.
Pozostanie VAT-owcem wiąże się z koniecznością prowadzenia dodatkowych ewidencji podatkowych w zakresie zarówno sprzedaży, jak i zakupów. Pozwala to na ustalenie prawidłowej wysokości zobowiązania podatkowego za dany okres rozliczeniowy. Na podstawie tych wyliczeń, czynni podatnicy VAT zobowiązani są do składania (co miesiąc lub co kwartał) we właściwym urzędzie skarbowym deklaracji (VAT-7/VAT-7K) oraz wpłacania należnego podatku na konto fiskusa w wysokości wynikającej ze wspomnianej deklaracji w ustawowo określonym terminie.
Czynny podatnik podatku od towarów i usług musi również znać zawiłe przepisy dotyczące VAT-u oraz poprawnie je stosować. Co więcej, ich obowiązkiem jest potwierdzanie dokonania danej transakcji za pomocą faktur, które muszą spełniać warunki określone we właściwych aktach prawnych.
W przypadku podmiotów korzystających ze zwolnienia obowiązków związanych z podatkiem od towarów i usług jest znacznie mniej. Przy zwolnieniu podmiotowym ograniczają się one do prowadzenia ewidencji sprzedaży umożliwiającej określenie momentu utraty prawa do tego zwolnienia oraz ewentualnego obowiązku stosowania kasy fiskalnej. W nielicznych sytuacjach muszą oni rozliczać podatek należny. Dzieje się tak np. przy imporcie usług czy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów.
Zawiłości związane z rozliczaniem podatku od towarów i usług sprawiają, że przedsiębiorca, będąc czynnym podatnikiem VAT, często zatrudnia księgową lub korzysta z usług biura rachunkowego. Jednak nawet w takim wypadku musi on posiadać podstawową wiedzę na temat przepisów dotyczących podatku VAT, bowiem błąd już na etapie wystawienia faktury może nieść za sobą poważne konsekwencje w rozliczeniach w kolejnych miesiącach, a jego naprawienie może okazać się bardzo trudne.
Podatek VAT - względy finansowe
Jednak mimo wszystko to nie aspekty organizacyjne powinny być decydujące w kwestii tego, czy opłaca się zostać czynnym podatnikiem VAT. Jak zostało wspomniane - w tej kwestii zawsze można skorzystać z pomocy fachowców, którzy poprowadzą księgowość firmy w poprawny sposób i nie dopuszczą do popełnienia żadnego poważnego błędu.
Tym, na co przede wszystkim powinno się zwrócić uwagę rozważając przejście na VAT są względy finansowe. Opłacalność zostania czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług zależy od bardzo wielu czynników i w rzeczywistości nie ma jednej dobrej recepty dla każdego podmiotu. Można jednak spróbować wyznaczyć kilka zasad, które mogą pomóc właścicielom firmy podjąć decyzję o rezygnacji bądź nie ze zwolnienia. Najważniejsze założenie - czy jest to dla danego podmiotu finansowo opłacalne.
Czynni podatnicy VAT zobowiązani są wszystkie czynności mieszczące się w zakresie ustawy o podatku od towarów i usług opodatkować tym podatkiem. Jak zostało już wspomniane, muszą oni również składać odpowiednie deklaracje oraz wpłacać na konto fiskusa podatek należny od sprzedaży.
Trzeba jednak pamiętać również o tym, że czynni podatnicy VAT w zakresie, w jakim nabywane towary i usługi wykorzystują do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT, co do zasady mają prawo do odliczenia podatku naliczonego od dokonanych zakupów.
To, czy warto zostać VAT-owcem w tym wypadku zależy od kilku aspektów - kto jest nabywcą sprzedawanych przez dany podmiot towarów i usług (osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej czy też firmy), jakimi stawkami podatku VAT opodatkowane są dokonywane przez podatnika zakupy i sprzedaż, a także jaka jest ich wartość. Ważnym aspektem jest również to, czy dana firma dokonuje eksportu lub wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów.
Pierwszy ważny aspekt stanowi to, komu dany podmiot sprzedaje towary i usługi. Jeżeli jego kontrahentami są głównie firmy opodatkowane VAT, wówczas opłacalną opcją jest pozostaniem VAT-owcem. Wynika to z faktu, iż nabywcy tacy są zainteresowani odliczeniem podatku naliczonego, który sprzedawca naliczył w wystawionych przez siebie fakturach, co sprawi, że podatek ten stanie się neutralny. W sytuacji, gdy sprzedawca korzysta ze zwolnienia z VAT, nabywca będący firmą otrzymuje jedynie rachunek, który nie pozwala na odliczenie podatku naliczonego, dając tylko prawo do zaliczenia całej kwoty w koszty firmy.
Sytuacja kształtuje się zupełnie inaczej, kiedy nabywcami towarów i usług danego podmiotu są osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej oraz firmy niebędące podatnikami VAT. Takim podmiotom nie przysługuje prawo do odliczenia podatku od towarów i usług wykazanego na fakturze, a co za tym idzie - nie będą zainteresowani zapłatą wyższej ceny (powiększonej o VAT) ze względu na to, iż sprzedawca jest czynnym podatnikiem VAT i był zobowiązany do ceny towarów lub usług doliczyć VAT.
A co, jeżeli dany podmiot sprzedaje swoje towary i usługi zarówno podatnikom zwolnionym, jak i czynnym? W takim wypadku należy przeanalizować, które transakcje wiążą się z wyższymi kwotami. Jeżeli wyższe wartości osiągane są ze sprzedaży osobom fizycznym nieprowadzącym działalności niż firmom będącym czynnymi podatnikami VAT, wówczas dla kilku niewielkich transakcji nie warto zostawać VAT-owcem. I odwrotnie.
Ważne jest również to, jakimi stawkami VAT opodatkowane są zarówno sprzedaż, jak i zakupy dokonywane przez dany podmiot, jak również udział udział wartości dokonywanych zakupów w sprzedawanym produkcie. Można wystosować tu zasadę, iż im niższe stawki podatku dotyczą sprzedaży (0 proc., 5 proc., 8 proc.), a wyższe zakupów, tym bycie czynnym podatnikiem podatku VAT jest bardziej opłacalne. W takich przypadkach nawet sprzedaż na rzecz podmiotów niemogących odliczyć podatku naliczonego może być lepszym rozwiązaniem, aniżeli korzystanie ze zwolnienia w podatku VAT.
Układ taki wiąże się - po pierwsze - ze zdecydowanie niższymi cenami dla nabywców (możliwość odliczenia podatku od zakupów sprawia, że sprzedawca nalicza marżę od niższej kwoty) i - po drugie - z dodatkowym dochodem w postaci różnicy między VAT-em naliczonym i należnym, który nie stanowi przychodu podatkowego (a więc podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym).
Kolejnym aspektem jest dokonywanie transakcji zagranicznych. W przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz eksportu towarów zastosowanie może mieć preferencyjna stawka VAT 0 proc. Oznacza to, że przy rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego, w przypadku występowania jedynie takich czynności, cały zapłacony VAT przy zakupach w zasadzie zostanie podatnikowi zwrócony (jeżeli takiego zwrotu zażąda). Podobnie jest w przypadku sprzedaży, która nie jest opodatkowana podatkiem VAT w Polsce (większość świadczonych usług na rzecz podatników zagranicznych). Tutaj także krajowy VAT poniesiony przy zakupie towarów i usług związanych z tymi czynnościami podlega zwrotowi.
Pozostanie czynnym podatnikiem VAT może okazać się korzystne również w przypadku, kiedy dany podmiot planuje duże inwestycje. Zdecydowana większość kontrahentów, którzy będą w takim wypadku sprzedawać przedsiębiorcy towary, czy też usługi związane z tymi inwestycjami, będzie czynnymi podatnikami VAT. Oznacza to, że ich sprzedaż będzie tym podatkiem obarczona. Nabywca tychże towarów czy usług, który jest także czynnym podatnikiem VAT, zapłacony od zakupów podatek będzie mógł jednak odliczyć, dzięki czemu ostateczny koszt dokonanych zakupów będzie o wartość tego podatku niższy.
W powyższej “ściądze” opisane zostały jedynie niektóre aspekty związane z tym, kiedy warto, a kiedy nie zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego w VAT. Jak zostało wcześniej wspomniane - kwestia ta jest bardzo indywidualna i zależy od wielu aspektów. Jednak dokładne przeanalizowanie pewnych założeń, przeliczenie wszystkiego z kalkulatorem w ręku oraz znajomość podstawowych zasad rządzących rozliczeniami z kontrahentami oraz fiskusem może poważnie przyczynić się do sukcesu finansowego danej firmy.
Polecamy:
