Służbę cywilną tworzy zespół profesjonalnych urzędników zatrudnionych w organach administracji publicznej, mających gwarancję stałości stosunku pracy, niezależnie od wyniku wyborów. Kwestie dotyczące pracowników służby cywilnej reguluje Ustawa z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej. Wraz z nowym rokiem weszły zmiany związane z zatrudnieniem w służbie cywilnej dotyczące godzin nadliczbowych. Od 2024 roku praca w godzinach nadliczbowych w służbie cywilnej jest rekompensowana na dwa sposoby. Poznaj je!
Kto jest kwalifikowany jako pracownik służby cywilnej?
W pierwszej kolejności należy wskazać, jacy urzędnicy zaliczani są do korpusu służby cywilnej.
- Kancelarii Prezesa Rady Ministrów;
- urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej;
- urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej, z wyłączeniem terenowych organów wykonawczych Ministra Obrony Narodowej;
- Krajowej Informacji Skarbowej i izbach administracji skarbowej;
- komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej;
- Centralnym Biurze Śledczym Policji;
- Biurze Spraw Wewnętrznych Policji;
- Centralnym Biurze Zwalczania Cyberprzestępczości;
- Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji;
- Biurze Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej;
- Biurze Nasiennictwa Leśnego;
- jednostkach budżetowych obsługujących państwowe fundusze celowe, których dysponentami są organy administracji rządowej.
Ponadto korpus służby cywilnej tworzą także powiatowi i graniczni lekarze weterynarii oraz ich zastępcy.
Wymogi dla pracowników korpusu służby cywilnej
Pracownicy zatrudniani w służbie cywilnej muszą spełniać następujące wymogi:
- mieć obywatelstwo polskie poza wyjątkami,
- korzystać z pełni praw publicznych,
- nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
- mieć kwalifikacje wymagane na dane stanowisko pracy,
- cieszyć się nieposzlakowaną opinią.
Czas pracy w służbie cywilnej
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej w stosunku do członków korpusu służby cywilnej określa ich uprawnienia, w tym m.in. zasady czasu ich pracy.
Ustawa o służbie cywilnej przewiduje możliwość stosowania rozkładów czasu pracy, w których jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 12 godzin na dobę, przy czym w tym przypadku czas pracy nie może jednak przekraczać średnio 40 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż 4 miesiące. Możliwość zastosowania do członków korpusu służby cywilnej powyższego rozkładu czasu pracy uzależniona jest od tego, aby to rozwiązanie było uzasadnione rodzajem pracy i jej organizacją.
Ustawa przyznaje także możliwość stosowania systemu zadaniowego czasu pracy w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy, przy czym w tej sytuacji w stosunku do członków korpusu służby cywilnej czasu pracy, dyrektorów generalnych urzędów oraz kierowników urzędów zajmujących wyższe stanowiska w służbie cywilnej nie ewidencjonuje się godzin pracy.
Członek korpusu służby cywilnej może złożyć pisemny wniosek o zastosowanie do niego systemu skróconego tygodnia pracy lub systemu pracy weekendowej.
Praca w godzinach nadliczbowych w służbie cywilnej dotychczas
Dotychczas praca w godzinach nadliczbowych, w tym w wyjątkowych przypadkach także w nocy oraz w niedziele i święta, przez członka korpusu służby cywilnej była możliwa na polecenie przełożonego, jeżeli wymagały tego potrzeby urzędu. Członek korpusu służby cywilnej za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych otrzymywał czas wolny w tym samym wymiarze. Podobnie, jeśli urzędnik służby cywilnej wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych w porze nocnej, otrzymywał rekompensatę w postaci czasu wolnego w tym samym wymiarze.
Przykład 1.
Jaka rekompensata będzie przysługiwać pani Aleksandrze będącej członkiem korpusu służby cywilnej, pracującej w Centralnym Biurze Zwalczania Cyberprzestępczości, jeżeli w okresie od 13 do 17 listopada 2023 roku pracowała każdego dnia w godzinach nadliczbowych w wymiarze 2 godzin każdego dnia? Do 31 grudnia 2023 roku kobieta może liczyć na rekompensatę za pracę w godzinach nadliczbowych wyłącznie w postaci czasu wolnego. W tym konkretnym przypadku pani Aleksandra ma prawo do rekompensaty 10 godzin czasu wolnego.
Rekompensata za pracę w godzinach nadliczbowych poprzez udzielenie czasu wolnego na wniosek członka korpusu służby cywilnej mogła być udzielona w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu.
- kobiet w ciąży, oraz
- członków korpusu służby cywilnej sprawujących pieczę nad osobami wymagającymi stałej opieki lub opiekujących się dziećmi w wieku do lat 8 bez ich zgody.
Praca w godzinach nadliczbowych w służbie cywilnej od 2024 roku
Ustawa z dnia 16 czerwca 2023 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany do ustawy o służbie cywilnej w zakresie rekompensaty godzin nadliczbowych.
Przykład 2.
Jaka rekompensata będzie przysługiwać pani Wandzie będącej członkiem korpusu służby cywilnej, pracującej w Krajowej Informacji Skarbowej, jeżeli w okresie od 8 do 12 stycznia 2024 roku oraz od 22 do 26 stycznia 2024 roku pracowała każdego dnia w godzinach nadliczbowych w wymiarze 2 godzin każdego dnia? Pani Wanda może wedle swojego wyboru otrzymać rekompensatę za pracę w godzinach nadliczbowych w formie czasu wolnego w wymiarze 20 godzin odpowiadającego czasowi pracy w godzinach nadliczbowych lub wynagrodzenie, o ile wystąpi z takim wnioskiem w terminie 14 dni po dniu zakończenia okresu rozliczeniowego.
Od stycznia 2024 roku czas wolny tak jak dotychczas będzie mógł być udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu na wniosek członka korpusu służby cywilnej, przy czym będzie to także stosowane w stosunku do osoby zajmującej wyższe stanowisko w służbie cywilnej, z wyłączeniem dyrektora generalnego urzędu i kierownika urzędu, za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną na polecenie przełożonego w porze nocnej, w dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy, w niedzielę i święto albo w dniu wolnym udzielonym w zamian za pracę w niedzielę i święto.
Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych przez członka korpusu służby cywilnej będzie mogło być przyznane na jego wniosek przez dyrektora generalnego urzędu, zamiast czasu wolnego albo dnia wolnego.
Jak wyliczyć wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych członka korpusu służby cywilnej?
Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych przez członka korpusu służby cywilnej będzie mogło być przyznane na jego wniosek przez dyrektora generalnego urzędu, zamiast czasu wolnego albo dnia wolnego. Będzie ono ustalane na podstawie godzinowej stawki wynagrodzenia należnego w miesiącu, w którym nastąpiła praca w godzinach nadliczbowych. Przy czym stawkę godzinową będzie się ustalać, dzieląc miesięczne wynagrodzenie przez normę godzin czasu pracy w danym miesiącu.
Przykład 3.
Jaka rekompensata będzie przysługiwać pani Wandzie będącej członkiem korpusu służby cywilnej, pracującej w Krajowej Informacji Skarbowej, jeżeli w okresie od 3 do 7 marca 2024 roku pracowała każdego dnia w godzinach nadliczbowych w wymiarze 3 godzin każdego dnia, jeśli złożyła ona wniosek o wypłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, a jej wynagrodzenie wynosiło w tym czasie 5000 zł brutto? W tym przypadku norma godzin czasu pracy w danym miesiącu wynosi 168.
Zatem 5000 zł : 168 = 29,76 zł – jest to kwota stawki godzinowej za pracę w godzinach nadliczbowych.
3 × 5 = 15 – liczba przepracowanych godzin nadliczbowych
15 × 29,76 zł = 446,40 zł brutto
Pani Wanda otrzyma w tym konkretnym przypadku kwotę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych wynoszącą 446,40 zł brutto.
Jak uzyskać wynagrodzenie za nadgodziny pracy w służbie cywilnej?
Zainteresowany członek korpusu służby cywilnej, który będzie chciał otrzymać rekompensatę za pracę w godzinach nadliczbowych w formie wynagrodzenia, będzie musiał złożyć wniosek o wypłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przez członków korpusu służby cywilnej. Wniosek ten powinien mieć formę pisemną:
- w postaci papierowej, albo
- w postaci elektronicznej.
Przepisy nakładają termin rozpatrzenia wniosku o wypłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przez członków korpusu służby cywilnej, który musi zostać rozpatrzony w terminie 14 dni od dnia jego złożenia.
Podsumowanie
Podsumowując, wprowadzone zmiany pozwolą wybrać członkom korpusu służby cywilnej, jaką formę rekompensaty chcą zyskać za zleconą im pracę w godzinach nadliczbowych. Przy czym należy pamiętać, że wypłata wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych wymaga dopełnienia dodatkowych formalności w postaci złożenia stosownego wniosku.
