Rodacy powracający do Polski przenoszą do kraju nie tylko swoje rodziny, lecz także cały majątek. Typowym elementem majątku prywatnego jest samochód osobowy. Zasadniczo tego rodzaju czynność podlega opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, przy czym tzw. mienie przesiedleńcze pozwala na skorzystanie ze zwolnienia od podatku. W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej temu zagadnieniu.
Samochód osobowy jako przedmiot opodatkowania akcyzą
Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym opodatkowaniu podlega zarówno import, jak i nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej w RP. Co jednak istotne, ww. czynności obejmują zdarzenia faktyczne, a nie prawne. Przez import rozumieć należy przywóz samochodów osobowych z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju, natomiast przez wewnątrzwspólnotowe nabycie rozumiemy przywóz samochodów osobowych z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju.
Jak zatem widać, import czy też wewnątrzwspólnotowe nabycie wcale nie musi być wykonywane w ramach np. umowy sprzedaży. Już sam fakt przywozu samochodu osobowego na terytorium Polski rodzi obowiązek podatkowy w zakresie importu.
W świetle art. 102 ustawy podatnikiem jest osoba fizyczna, która dokonuje wskazanych czynności.
Suma powyższych przepisów prowadzi zatem do wniosku, że Polak powracający do kraju i przywożący na teren RP swój prywatny samochód, który nie jest zarejestrowany zgodnie z polskimi przepisami o ruchu drogowym, staje się podatnikiem podatku akcyzowego. Będzie tak zarówno w sytuacji, gdy wraca z innego kraju UE, jak i z dowolnego kraju trzeciego.
Zwolnienie od akcyzy samochodu osobowego przywiezionego z innego kraju UE
Już na wstępie zdążyliśmy wskazać, że w zakresie interesującego nas zagadnienia ustawa o podatku akcyzowym przewiduje możliwość, aby zastosować mienie przesiedleńcze.
Chodzi tutaj o art. 110 ustawy VAT, który stanowi, że zwalnia się od akcyzy samochód osobowy przywożony przez osobę fizyczną przybywającą na terytorium kraju na pobyt stały lub powracającą z czasowego pobytu z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:
- samochód osobowy jest przeznaczony do użytku osobistego tej osoby;
- samochód osobowy służył do użytku osobistego tej osoby w miejscu poprzedniego jej pobytu w państwie członkowskim Unii Europejskiej przez okres co najmniej 6 miesięcy przed zmianą miejsca pobytu;
- osoba ta przedstawi właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego dowód potwierdzający spełnienie warunku, o którym mowa w pkt 2;
- samochód osobowy nie zostanie sprzedany, wynajęty lub w żaden inny sposób oddany do użytku osobie trzeciej przez okres 12 miesięcy, licząc od dnia jego przywozu na terytorium kraju;
- samochód osobowy został nabyty lub wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami dotyczącymi opodatkowania obowiązującymi w państwie członkowskim Unii Europejskiej, w którym osoba fizyczna miała miejsce zamieszkania, a przy wywozie nie zastosowano zwolnienia od akcyzy lub zwrotu podatku;
- samochód osobowy jest zwolniony od akcyzy, jeżeli został przywieziony przed upływem 12 miesięcy od dnia osiedlenia się osoby fizycznej na terytorium kraju.
Powyższe ma również zastosowanie do powrotu z państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA).
Zasadniczo zatem ze zwolnienia może skorzystać osoba fizyczna przybywająca do Polski na pobyt stały. Co ciekawe, art. 110 ust. 8 ustawy wyjaśnia, co należy rozumieć pod pojęciem miejsca stałego pobytu.
Otóż za miejsce stałego pobytu uznaje się miejsce, w którym osoba fizyczna przebywa przez co najmniej 185 dni w roku kalendarzowym ze względu na swoje więzi osobiste i zawodowe. W przypadku osoby niezwiązanej z tym miejscem zawodowo na osobiste powiązania wskazuje istnienie ścisłych więzi pomiędzy tą osobą a miejscem, w którym mieszka. Jednakże za miejsce stałego pobytu osoby związanej zawodowo z miejscem innym niż miejsce powiązań osobistych, i z tego względu przebywającej na zmianę w różnych miejscach na terytoriach dwóch lub więcej państw członkowskich Unii Europejskiej, uznaje się miejsce, z którym jest związana osobiście, pod warunkiem że regularnie tam powraca. Ten ostatni warunek nie musi być spełniony, jeśli osoba mieszka na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej w celu wypełnienia zadania w określonym czasie. Studia wyższe bądź nauka w szkole poza miejscem stałego pobytu nie stanowią zmiany miejsca stałego pobytu.
Zwróćmy uwagę, że mienie przesiedleńcze może mieć zastosowanie pod pewnymi warunkami. Ze zwolnienia nie będzie korzystał dowolny samochód osobowy. Musi to być pojazd, który pełni określone funkcje, był już poprzednio używany przez określony czas oraz po powrocie do Polski nie zostanie sprzedany.
Przykład 1.
Polak postanowił powrócić do kraju z emigracji. Dotychczas mieszkał we Włoszech, gdzie swój prywatny samochód osobowy nabył 2 miesiące wcześniej. W tym przypadku zwolnienie od akcyzy nie przysługuje, ponieważ dotyczy ono samochodów, które w innym kraju UE służyły do użytku osobistego minimum 6 miesięcy.
Zwolnienie od akcyzy samochodu osobowego przywiezionego spoza UE oraz EFTA
Analogiczne rozwiązanie przyjęto w zakresie samochodów osobowych importowanych z krajów nienależących do UE czy EFTA. W myśl bowiem art. 112 ustawy zwalnia się od akcyzy samochód osobowy przywożony spoza terytorium państw członkowskich oraz państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym przez osobę fizyczną przybywającą na terytorium kraju na pobyt stały lub powracającą z czasowego pobytu z terytorium tych państw, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:
- samochód osobowy jest przeznaczony do użytku osobistego tej osoby;
- samochód osobowy służył do użytku osobistego tej osoby w miejscu poprzedniego jej pobytu poza terytorium państwa członkowskiego lub państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym przez okres co najmniej 6 miesięcy przed zmianą miejsca pobytu;
- osoba ta przedstawi właściwemu naczelnikowi urzędu celno-skarbowego dowód potwierdzający spełnienie warunku, o którym mowa w pkt 2;
- osoba ta przebywała poza terytorium państwa członkowskiego lub państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym przez okres co najmniej 12 kolejnych miesięcy poprzedzających zmianę miejsca pobytu;
- samochód osobowy nie zostanie sprzedany, wynajęty lub w jakikolwiek inny sposób oddany do użytku osobie trzeciej przez okres 12 miesięcy od dnia jego przywozu na terytorium kraju;
- samochód osobowy jest zwolniony od akcyzy, jeżeli został przywieziony przed upływem 12 miesięcy od dnia osiedlenia się osoby fizycznej na terytorium kraju.
Analiza powyższych przesłanek wskazuje, że także w tym przypadku wprowadzono do przepisu liczne warunki, które muszą zostać spełnione łącznie, aby mienie przesiedleńcze i zwolnienie od akcyzy w zakresie przywozu samochodu osobowego do Polski znalazło zastosowanie.
Przykład 2.
Polak od 9 miesięcy mieszka na stałe w USA. Postanowił jednak powrócić wraz z całym swoim majątkiem do Polski. W skład tego majątku wchodzi m.in. samochód osobowy. W tych okolicznościach zwolnienie od akcyzy nie znajdzie zastosowania, ponieważ jednym z warunków jest, aby pobyt w kraju trzecim trwał co najmniej 12 miesięcy.
