Obszerne zmiany w krajowym prawie podatkowym wywarły znaczący wpływ na sposoby rozliczeń wszystkich osób prowadzących działalność gospodarczą. Konieczne zapoznanie się z nowymi przepisami dotyczy głównie osób użytkujących w przedsiębiorstwie wszelkiego rodzaju pojazdy samochodowe. Istotne modyfikacje objęły m.in. definicję samochodu osobowego zawartą w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Od 1 kwietnia 2014 r. wprowadzono zupełnie nowe pojęcie samochodu osobowego, odmienne od definicji obowiązującej w pierwszym kwartale tego roku. W niektórych przypadkach może to mieć wpływ na ograniczenia w rozliczaniu polisy na dobrowolne ubezpieczenia pojazdów.
Zmiana definicji samochodu osobowego
Od 1 stycznia 2014 r. definicja samochodu osobowego była taka sama zarówno w Ustawie o podatku dochodowym (PIT), jak i w przepisach o podatku od towarów i usług (VAT). Powodem zrównania obu pojęć były zmiany w odliczenia podatku VAT od pojazdów samochodowych użytkowanych w działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 5a pkt 19a ustawy o PIT - w brzmieniu od 1 stycznia do 30 marca 2014 r. - samochód osobowy należy do kategorii pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, jeżeli jest przeznaczony do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. Od powyższego jednak ustawodawca przewidział pewne wyjątki, w przypadku:
- pojazdu samochodowego klasyfikowanego według przepisów prawa o ruchu drogowym, do kategorii wielozadaniowy, van - z jednym rzędem siedzeń oddzielony stałą ścianą lub przegrodą od części załadunkowej,
- pojazdu samochodowego, który posiada więcej niż jeden rząd siedzeń oddzielonych od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, a jej długość przekracza 50% długości pojazdu,
- pojazdu samochodowego, posiadającego otwartą część do przewozu ładunków,
- pojazdu samochodowego, który posiada konstrukcyjnie oddzielona kabinę od nadwozia przeznaczonego do przewozu ładunków,
- pojazdu specjalnego w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym,
- innego pojazdu samochodowego, niż wymienione powyżej, których liczba miejsc łącznie z siedzeniem kierowcy wynosi:
- 1 - jeżeli jego dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,
- 2 - jeżeli jego dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,
- 3 lub więcej - jeżeli jego dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg.
Co istotne, samochody wymienione w punktach 1-4, aby zostały uznane za pojazdy inne niż osobowe, ich stan techniczny musiał zostać potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez okręgową stację kontroli pojazdów oraz odpowiednią adnotacją w dowodzie rejestracyjnym. W przypadku pojazdów, w stosunku do których ustalono minimalną dopuszczalną ładowność (w pkt 6), spełnienie wymagań technicznych musiało być potwierdzone dokumentami wydanymi zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. W przeciwnym razie należało je uznać również za samochody osobowe.
Kolejna zmiana przepisów przyniosła nieco poszerzoną definicję samochodu osobowego. Zgodnie z art. 5a pkt 19a - w brzmieniu od 1 kwietnia 2014 r. - jest nim pojazd samochodowy w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, który przeznaczony jest do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. Jednak wyjątek stanowią pojazdy samochodowe, które:
- mają jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą - klasyfikowany do podrodzaju wielozadaniowy, van lub posiada otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków,
- posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków - jako konstrukcyjnie oddzielne elementy,
- należą do kategorii pojazdów specjalnych, co wynika z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym oraz spełniają warunki nałożone przez inne przepisy, określone dla następujących przeznaczeń:
- agregat elektryczny/spawalniczy,
- do prac wiertniczych,
- koparka, koparko-spycharka,
- ładowarka,
- podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,
- żuraw samochodowy,
- zostały określone w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 16 ustawy o podatku od towarów i usług.
Art. 86a ust. 16 ustawy o VAT Minister właściwy do spraw finansów publicznych może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż określone w ust. 9 pojazdy samochodowe, o których mowa w ust. 4 pkt 2, uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, wymagania dla tych pojazdów samochodowych oraz dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań, uwzględniając specyfikę ich konstrukcji oraz ich zastosowanie, a w przypadku pojazdów mających więcej niż jeden rząd siedzeń - również wymóg, aby dopuszczalna masa całkowita była większa niż 3 tony. |
Odnośnie samochodów określonych w punkcie czwartym od 1 kwietnia obowiązuje nowe Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie pojazdów samochodowych uznawanych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczejpodatnika. Zgodnie z § 2 poszerzono katalog pojazdów uznawanych za wykorzystywane wyłącznie w działalności gospodarczej o pojazdy:
- pogrzebowe,
- bankowozy, ale wyłącznie typu A i B
- jeżeli mają jeden rząd siedzeń albo ich dopuszczalna masa całkowita jest większa niż 3 tony.
Dodatkowo pojazdy wymienione powyżej powinny spełniać warunki określone w § 3 ww. rozporządzenia.
Stan techniczny pojazdów samochodowych wymienionych w punktach 1-2 powinien zostać potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez okręgową stację kontroli pojazdów oraz odpowiednią adnotacją w dowodzie rejestracyjnym. W odniesieniu do pojazdów określonych w punkcie 3 - spełnienie wymagań technicznych powinno zostać potwierdzone dokumentami wydanymi zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym.
Zmiana definicji samochodu osobowego a ubezpieczenie AC
Niestety, zmiany przepisów odnośnie definicji samochodów osobowych miały również wpływ na ograniczenia w rozliczaniu w kosztach składek na ubezpieczenia dobrowolne pojazdów - auto casco (AC). Pojazdy, które przed 1 kwietnia były uważane za inne niż osobowe, obecnie już takimi nie są, przykładowo: pojazdy samochodowe z określoną liczbą miejsc oraz dopuszczalną ładownością wymienione w definicji sprzed 1 kwietnia w punkcie szóstym.
Ograniczenie w rozliczaniu składek na ubezpieczenie AC dotyczy samochodów osobowych. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 47 kosztem uzyskania przychodów nie mogą być składki na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość 20.000 euro - w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia. Przeliczenia należy dokonać według kursu sprzedaży walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia.
Wielu podatników wykorzystuje w działalności gospodarczej takie pojazdy, które po zmianach od 1 kwietnia nie spełniają określonych wymagań pozwalających uznać je za pojazdy inne niż osobowe. Czy zatem od tej chwili należy je uznać za osobowe, jeżeli wcześniej nimi nie były? Nie do końca.
Należy odnieść się do przepisów Ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, a konkretnie art. 14 ust. 1. Zgodnie z tym przepisem nową definicję samochodów osobowych stosuje się do:
- nabytych lub wytworzonych przez podatnika od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy,
- używanych na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
W związku z powyższym zmiana definicji nie ma wpływu na pojazdy samochodowe inne niż osobowe, które podatnik nabył lub wytworzył przed wejściem w życie omówionej nowelizacji.
