Podstawą wymiaru podatków majątkowych są dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Należy mieć świadomość, że zapisy w ewidencji nie zawsze odpowiadają rzeczywistości. W związku z tym pojawia się pytanie o podważenie treści ewidencji gruntów i budynków w postępowaniu podatkowym.
Podważenie treści ewidencji gruntów i budynków a podstawa wymiaru podatków majątkowych
Pod pojęciem podatków majątkowych rozumiemy podatek rolny, podatek leśny oraz podatek od nieruchomości.
Jak wynika z treści art. 21 ust. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków.
Z ukształtowanego orzecznictwa wynika, że treść zapisów istniejąca w ewidencji gruntów i budynków ma dla organów podatkowych charakter wiążący. Jak wynika z treści art. 194 § 1 Ordynacji podatkowej, dokumenty urzędowe sporządzone w formie określonej przepisami prawa przez powołane do tego organy władzy publicznej stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.
Organy podatkowe nie mogą dokonywać samodzielnych ustaleń, jeśli chodzi o dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Dlatego też, dopóki zapis w ewidencji nie zostanie zmieniony, jego treść jest dla organu wiążąca.
Dane z ewidencji gruntów i budynków nie mogą być dla potrzeb wymiaru podatku od nieruchomości korygowane przez organ podatkowy w trybie postępowania podatkowego.
Danymi bezwzględnie wiążącymi organ podatkowy (dopóki ewidencja w tym zakresie nie zostanie zmieniona w przewidzianym prawem trybie administracyjnym) są: położenie, granice i powierzchnia gruntów oraz rodzaj użytków gruntowych i klasy gleboznawcze, a w odniesieniu do budynków i lokali stanowiących odrębny przedmiot własności – także informacje dotyczące ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i powierzchni użytkowej lokali.
Podważenie treści ewidencji gruntów i budynków a niezgodność stanu rzeczywistego z danymi w ewidencji
Należy mieć świadomość, że nie zawsze zapisy znajdujące się w ewidencji odpowiadają rzeczywistości. Co jednak istotne, ewentualne zarzuty podatnika dotyczące wpisów ewidencyjnych nie stanowią podstawy do prowadzenia przez organ podatkowy postępowania dowodowego w związku z prawidłowością czynności i decyzjami organu właściwego w sprawie ewidencji gruntów i budynków.
Jak wskazał WSA w Kielcach w wyroku z 12 października 2023 roku (I SA/Ke 288/23), podatnik kwestionujący prawidłowość danych z ewidencji gruntów i budynków powinien wszcząć procedurę ich zmiany w organie prowadzącym ewidencję, a dopiero w przypadku uwzględnienia jego zastrzeżeń, na podstawie zmienionych danych z ewidencji, może wnosić o wzruszenie ostatecznych decyzji ustalających wysokość zobowiązań podatkowych.
Chcąc podważyć treść zapisów ujętych w ewidencji, podatnik powinien uruchomić stosowny tryb ich korekty (zmiana, aktualizacja, sprostowanie), powołując się na to, że wypis z ewidencji gruntów odbiega od stanu rzeczywistego.
Przykład 1.
Pan Andrzej otrzymał decyzję na podatek rolny, w której organ podatkowy wymierzył zobowiązanie od gruntu rolnego o powierzchni 10 ha i taka też informacja znajduje się w ewidencji gruntów. Tymczasem mężczyzna jest właścicielem gruntów o pow. 9 ha. Czy może on złożyć wniosek o zmianę decyzji podatkowej?
Organ podatkowy jest w tym przypadku związany treścią ewidencji gruntów. Jeżeli pan Andrzej chce dokonać zmiany decyzji, musi najpierw wystąpić do starosty o dokonanie aktualizacji treści ewidencji gruntów i budynków zgodnie z rzeczywistością.
Jak już wskazaliśmy, ewidencja gruntów i budynków ma walor dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 194 § 1 Ordynacji podatkowej, a więc stanowi dowód tego, co zostało w niej stwierdzone. Jednocześnie art. 194 § 3 Ordynacji podatkowej pozwala na przeprowadzenie przeciwdowodu w tym zakresie.
Przeprowadzenie przeciwdowodu dotyczyć może tylko takich sytuacji, gdy:
- wpis w ewidencji gruntów i budynków jest niezgodny z treścią dokumentów, na podstawie których wpisu się dokonuje;
- zachodzi sprzeczność z zapisami w innych rejestrach publicznych, których pierwszeństwo wynika z regulujących ich prowadzenie bezwzględnie obowiązujących przepisów;
- gdy posłużenie się wyłącznie danymi ewidencyjnymi musiałoby się wiązać z pominięciem przepisów zawartych w ustawie podatkowej, mających wpływ na wymiar podatku.
Moc dowodowa dokumentów urzędowych nie jest absolutna. Przeprowadzenie przeciwdowodu nie może natomiast dotyczyć zmiany (ustalenia przez organ podatkowy) zapisów w ewidencji gruntów i budynków.
Jak wskazał NSA w wyroku z 10 marca 2022 roku (III FSK 391/21), organ podatkowy zobligowany jest do pominięcia informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków sprzecznych z prawnie wiążącymi danymi innego rejestru publicznego.
Przykład 2.
Pani Dorota otrzymała decyzję w podatku od nieruchomości od gruntu budowlanego o powierzchni 1500 m2. Takie też dane znajdują się w ewidencji gruntów i budynków. Tymczasem rok wcześniej kobieta sprzedała 900 m2 gruntu i zmiana ta została odnotowana w księdze wieczystej. Czy w toku postępowania przed organem podatkowym pani Dorota może powołać się na zapis księgi wieczystej?
Tak pani Dorota może przeprowadzić kontrdowód w stosunku do zapisów w ewidencji gruntów i budynków, przedstawiając dane z księgi wieczystej. Organ podatkowy powinien wziąć pod uwagę zapisy znajdujące się w tej księdze i dokonać zmiany decyzji.
Gdy podatnik wykaże w postępowaniu podatkowym, że wbrew wskazanym w ewidencji gruntów danym dotyczącym właściciela, rzeczywisty stan własności odmiennie reguluje dział drugi właściwej księgi wieczystej, organy podatkowe muszą taką okoliczność zweryfikować, aby podjąć rozstrzygnięcie odnoszące się do rzeczywistego, tj. ujawnionego w księdze wieczystej, właściciela nieruchomości będącego w rozumieniu przepisów ustawy o podatku leśnym podatnikiem.
Reasumując, wskażmy, że dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków stanowią dokument urzędowy w rozumieniu art. 194 § 1 Ordynacji podatkowej. Organ podatkowy – przy wymiarze podatków majątkowych – związany jest zawartymi w ewidencji gruntów i budynków informacjami o przeznaczeniu gruntów i danych tych nie może korygować w toku prowadzonego postępowania podatkowego bez stosownej zmiany zapisów ewidencyjnych w odrębnym trybie administracyjnym przed starostą prowadzącym ewidencję gruntów i budynków.
