Przedstawiony w tytule problem jest bardzo ciekawym przykładem zawiłych przepisów podatkowych. Z jednej bowiem strony opodatkowanie prowadzonej działalności gospodarczej podatkiem liniowym uniemożliwia rozliczenie jako samotny rodzic, jednak co w sytuacji, gdy działalność gospodarcza jest zawieszona, a podatnik nie uzyskuje z niej faktycznie żadnych przychodów? Postaramy się wyjaśnić ten złożony problem.
Rozliczenie jako samotny rodzic a podatek liniowy
Możliwość obliczenia i zapłaty podatku w podwójnej wysokości od połowy dochodów przewidziano dla osób samotnie wychowujących dzieci. Chodzi o samotne wychowywanie dzieci małoletnich, bez względu na ich wiek, które zgodnie otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną lub dzieci do ukończenia 25. roku życia uczące się w szkołach.
Taką możliwość mają osoby samotnie wychowujące dzieci, które jednocześnie są panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację lub pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Rozliczenie podatku w opisany sposób może okazać się bardzo korzystnym rozwiązaniem, szczególnie w przypadku, gdy rodzic przekracza próg podatkowy i jego dochody podlegają pod 32-procentowy podatek. Zastosowanie rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko sprawia, że podatek jest obliczany od połowy dochodów, co de facto powoduje przejście do niższej 17-procentowej stawki podatku.
Wskazana opcja nie jest jednak dostępna dla każdego podatnika. W ustawie PIT przewidziano bowiem pewne okoliczności wyłączające możliwość rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci. Zgodnie z art. 6 ust. 8 ustawy PIT nie stosuje się tego sposobu opodatkowania, jeżeli do osoby samotnie wychowującej dzieci mają zastosowanie przepisy stanowiące o podatku liniowym, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.
Zawieszenie działalności gospodarczej
Przeanalizujmy teraz przepisy dotyczące zawieszenia działalności gospodarczej. Tutaj konieczne będzie sięgnięcie do ustawy Prawo przedsiębiorców.
Po pierwsze zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy: „Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na zasadach określonych w niniejszej ustawie, z uwzględnieniem przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych”.
Ponadto w myśl art. 23 ust. 1: „Przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni”.
Kluczowa jest również treść art. 25 ust. 1. W przepisie tym wskazano, że: „W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej”.
Podsumowując zatem przywołane regulacje, można zauważyć, że obecnie przedsiębiorca ma możliwość zawieszenia działalności gospodarczej bezterminowo. Co równie istotne, w kontekście rozpatrywanego przez nas problemu w okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może uzyskiwać żadnych bieżących przychodów.
Rozliczenie jako samotny rodzic w okresie zawieszenia
Fakt zawieszenia działalności gospodarczej nie wyklucza możliwości uzyskiwania dochodów z innych źródeł. To z kolei rodzi pytanie, czy jeżeli zawieszona działalność gospodarcza była opodatkowana podatkiem liniowym, to nie ma możliwości wyboru rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca?
Mogłoby się wydawać, że kluczowa w tej sprawie jest okoliczność uzyskiwania rzeczywistego przychodu z działalności. Skoro zatem w okresie zawieszenia takich bieżących zysków podatnik nie ma, to nie występuje przeszkoda do rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Niestety zupełnie inne zdanie w tym temacie mają organy podatkowe. Uważają bowiem, że wszelkie preferencje podatkowe należy interpretować w sposób ścisły i dosłowny. Tak samo powinno być również wobec treści art. 6 ust. 8 ustawy PIT. Przepis ten wskazuje, że wyłączona jest możliwość rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko wobec podatnika, do którego mają zastosowanie regulacje stanowiące o podatku liniowym.
W ocenie fiskusa językowa wykładnia treści przepisu nie prowadzi do wniosku, jakoby chodziło wyłącznie o bieżące i faktyczne uzyskiwanie przychodów z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym. Takie stanowisko zaprezentował przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 27 marca 2019 r., nr 0115-KDIT2-2.4011.27.2019.2.ŁS, gdzie podano, że choć zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej oznacza, że bieżące przychody z tej działalności gospodarczej nie są osiągane, to jednak nie zmienia to faktu, że do przedsiębiorcy nadal mają zastosowanie przepisy o podatku liniowym. Skoro zatem również w okresie zawieszenia te przepisy mają zastosowanie, to możliwość rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko jest wykluczona.
Fiskus zauważa w wydawanych interpretacjach, że czym innym jest likwidacja, a czym innym zawieszenie działalności. W przypadku zawieszenia, choć czasowo podatnik nie uzyskuje przychodów, to jednak wszelkie przepisy odnoszące się do formy opodatkowania nadal zachowują ważność. Dopiero w przypadku definitywnej likwidacji działalności gospodarczej przepisy określające formę opodatkowania nie będą miały zastosowania.
Takie rozumowanie prowadzi zatem do wniosków, że nawet w sytuacji, gdy podatnik ma zawieszoną działalność gospodarczą i nie uzyskuje bieżących przychodów z tej działalności, to i tak nie jest możliwe rozliczenie jako samotny rodzic.
Przykład 1.
Podatnik w 2019 r. zawiesił działalność gospodarczą, która była opodatkowana podatkiem liniowym. Przed zawieszeniem nie zmienił formy opodatkowania. W 2020 r. nie uzyskiwał żadnych przychodów z działalności, lecz z umowy o pracę i jednocześnie samotnie wychowywał małoletnie dziecko. Taka sytuacja oznacza, że w rozliczeniu podatku za 2020 r. nie może rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
W kontekście przeanalizowanych przepisów najlepszym rozwiązaniem jest zatem podjęcie decyzji o ostatecznej likwidacji działalności gospodarczej lub też zmiana formy opodatkowania na zasady ogólne jeszcze przed zawieszeniem. Pamiętajmy, że oświadczenie o zmianie należy złożyć w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.
Podsumowując, musimy zatem wyraźnie podkreślić, że wbrew obiegowej opinii bieżące nieuzyskiwanie przychodów z zawieszonej działalności gospodarczej, która uprzednio była opodatkowana podatkiem liniowym, nie jest wystarczające, aby nastąpiło rozliczenie jako samotny rodzic. Również do takiego podatnika zastosowanie znajduje art. 6 ust. 8 ustawy PIT wykluczający taką możliwość.
