Split payment - wątpliwości związane z ustaleniem wartości

Obowiązek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności na terytorium RP występuje od listopada 2019 r. Od tego czasu, pojawiało się wiele niejasności w praktycznym zastosowaniu nowego obowiązku administracyjnego względem fiskusa.

Jedną z nich do dziś jest to, czy obowiązek zapłaty za pomocą mechanizmu podzielonej płatności dotyczy wartości transakcji, zamówienia czy może faktury?

Na czym polega split payment?

Sprzedawca ma obowiązek wystawić fakturę z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności” w przypadku, gdy:

1. odbiorcą towarów lub usług jest inny przedsiębiorca (podatnik),

2. zbywane towary lub usługi zawierają się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT,

3. kwota transakcji jest równa lub wyższa od kwoty 15 000 zł brutto.

Z kolei nabywca, otrzymując fakturę z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”, ma obowiązek lub dobrowolność uregulowania zapłaty za część lub całość faktury z zastosowaniem tegoż mechanizmu w zależności od konkretnej sytuacji. 

Split payment - raz obowiązek, innym razem dobrowolność

Nabywca towarów i usług w pewnych sytuacjach ma obowiązek, a czasami dobrowolność zapłaty za otrzymaną fakturę z zastosowaniem MPP.

Nabywca może otrzymać np.:

1. fakturę na kwotę 10 000 zł brutto z kilkoma towarami z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, a sprzedawca uznał, że także faktury o wartości poniżej 15 000 zł brutto opatruje adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”;

2. fakturę opiewającą na sumę 20 000 zł brutto, która zawiera jeden towar o wartości 2000 zł brutto zawierający się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT;

3. fakturę o wartości 17 000 zł brutto bez towarów lub usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT;

4. fakturę o wartości 15 000 zł brutto, gdzie całkowita jej wartość dotyczy towarów lub usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT.

Tak więc w pierwszym przypadku nabywca ma dobrowolność zapłaty części lub całości wartości faktury z użyciem mechanizmu podzielonej płatności. Druga sytuacja obliguje nabywcę do zapłaty z zastosowaniem split payment wyłącznie za jeden towar o wartości 2000 zł brutto. W trzecim przypadku nabywca może całość lub część zapłacić z zastosowaniem MPP albo bez zastosowania mechanizmu.

W ostatniej sytuacji nabywca ureguluje pełną wartość faktury z użyciem MPP.

Zapłata przez nabywcę za część lub całość faktury z zastosowaniem MPP polega na:

• uregulowaniu całości lub części wartości faktury w kwocie netto na firmowy rachunek sprzedawcy

• oraz uregulowaniu odpowiadającej ww. wartości podatku VAT na specjalne konto VAT sprzedawcy.

Wartość z faktury, zamówienia, a może z jednorazowej transakcji?

Zgodnie z art. 108a ust. 1a ustawy o VAT przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy Prawo przedsiębiorców, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności.

Z kolei w art. 19 pkt 2 ustawy Prawo przedsiębiorców dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku, gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca

• oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Uwzględniając powyższe uregulowania, wielu podatników zastanawia się, czy płacąc za otrzymaną fakturę z użyciem MPP, powinno się użyć tego mechanizmu, czy też nie. Ustawodawca nie dookreślił, co miał na myśli, przytaczając wyrażenie „jednorazowa wartość transakcji”.

Jednak wartość faktury

Ostatnie stanowiska Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) skłaniają się w kierunku uznania, że to wartość faktury jest czynnikiem determinującym dla uznania, czy całość lub część faktury winna być zapłacona z użyciem split payment.

Jednym z takich przykładów jest interpretacja indywidualna z 28 maja 2020 r. o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.156.2020.2.IK. Organ KIS zauważył, że nie ma znaczenia ani wartość zamówienia, ani wartość wynikająca z umowy zawartej pomiędzy nabywcą a sprzedawcą (towarów widniejących w załączniku nr 15 do ustawy o VAT). 

Ponadto uznał, że powyższe przepisy wskazują, że nabywca rozpatrując, co ma uregulować za zastosowaniem MPP, a co nie, powinien patrzeć jedynie na wartość brutto faktury.

Przykład 1.

Nabywca prowadzący działalność gospodarczą zamawia od sprzedawcy (czynnego podatnika VAT) cyklicznie akcesoria do motocykli i samochodów osobowych (towary zawarte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT). Prawie każde zamówienie przekracza sumę 15 000 zł brutto. Ostatnie zamówienie opiewało na wartość 27 000 zł brutto. Czy można wystawić dwie, trzy faktury czy tylko jedną z adnotacją MPP?

Sprzedawca może wystawić fakturę na pełną wartość zamówienia, wówczas ma obowiązek zamieścić adnotację „mechanizm podzielonej płatności”. 

Może również wystawić dwie faktury, z których żadna nie osiągnie wartości 15 000 zł i wówczas nie będzie miał obowiązku zamieszczać na nich adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”.

Przykład 2.

Sprzedawca będący czynnym podatnikiem VAT zawarł z nabywcą będącym przedsiębiorcą umowę o współpracę, której celem jest dostarczanie kupującemu sprzętu filmującego. Wartość umowy opiewa na 230 000 zł, ale dostawy będą podzielone na części. Niejednokrotnie wartość zarówno pojedynczej dostawy (pojedynczej kamery), jak i faktury wyniesie poniżej sumy 15 000 zł brutto. Jak powinien zachować się w tej sytuacji sprzedawca w odniesieniu do procesu wystawiania faktur?

Sprzedawca, wystawiając fakturę sprzedaży za pojedynczą dostawę na wartość poniżej 15 000 zł brutto, ma możliwość:

1. wystawienia faktury z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”,

2. wystawienia faktury bez adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”.

Końcowo warto zauważyć, że ostatnie interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora KIS skłaniają się ku powyższej wykładni, a więc to wartość faktury ma decydujące znaczenie przy określaniu tzw. jednorazowej wartości transakcji. 

Zatem gdy wartość brutto faktury wynosi 15 000 zł i powyżej, a faktura dokumentuje towary, usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, to sprzedawca wystawi fakturę z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”. 

Sprzedawca może też wystawić dwie, trzy lub więcej faktur (o mniejszej wartości), ale wtedy już bez adnotacji.