3 grudnia 2018 r. weszły w życie przepisy unijne zakazujące ograniczania dostępu do towarów i usług oferowanych w Internecie z uwagi na obywatelstwo lub miejsce zamieszkania klienta. Celem jest dążenie do jednolitego rynku cyfrowego i zwalczanie dyskryminacji w usługach internetowych. Z danych Komisji Europejskiej wynika bowiem, że jedynie 15% Europejczyków robi zakupy internetowe w e-sklepie z innego państwa członkowskiego. Aż 63% witryn internetowych blokuje dostęp do oferowanych usług klientom z innych państw. Czym jest zakaz geoblokowania i czego jeszcze zakazuje rozporządzenie?
Czym jest zakaz geoblokowania?
Zakaz geoblokowania został wprowadzony Rozporządzeniem Parlamentu i Rady (UE) 2018/302 z dnia 28 lutego 2018 r. w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym (…) (dalej: „Rozporządzenie”).
Zdaniem UE swobodny przepływ towarów i usług zaburzają działania prywatnych podmiotów wprowadzających przeszkody niezgodne ze swobodami rynku wewnętrznego. Dzieje się tak wtedy, gdy handlowcy działający w jednym państwie członkowskim blokują lub ograniczają dostęp do swoich interfejsów internetowych, takich jak strony internetowe i aplikacje, klientom z innych państw członkowskich, którzy chcą zawierać transakcje transgraniczne. Zdarza się to również, gdy niektórzy handlowcy stosują zróżnicowane ogólne warunki dostępu do towarów i usług wobec takich klientów z innych państw członkowskich, zarówno online, jak i offline.
Unia identyfikuje wiele możliwych powodów dla których handlowcy stosują takie praktyki. Przyczynami są na pewno różnice w przepisach w poszczególnych państwach, koszty czy kwestie językowe. W innych wypadkach mogą to być celowe działania segmentacji rynku i różnicowania warunków zakupu towarów i usług. Rozporządzenie ma natomiast przeciwdziałać takiej nieuzasadnionej dyskryminacji.
Zakazane środki techniczne powodujące dyskryminację
Rozporządzenie zakazuje stosowania takich środków, które powodują blokadę lub ograniczenie dostępu do transakcji transgranicznych w Internecie. Chodzi w tym wypadku między innymi o techniczne uniemożliwienie pełnego i równego dostępu do interfejsów internetowych, w tym do aplikacji mobilnych, ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności.
Rozwiązania technologiczne uniemożliwiające tego typu dostęp mogą obejmować w szczególności technologie wykorzystywane do określenia fizycznej lokalizacji klienta, w tym do jej monitorowania za pomocą adresu IP lub współrzędnych uzyskanych za pośrednictwem globalnego systemu nawigacji satelitarnej.
Rozporządzenie nie zakazuje używania różnych interfejsów dla poszczególnych państw członkowskich. Zakazane jest natomiast przekierowywanie klientów z jednej wersji interfejsu internetowego do innej bez ich wyraźnej zgody. Wystarczające jest jednokrotne udzielenie wyraźnej zgody, w tym przez podanie swoich preferencji mających zastosowanie do konta indywidualnego. Klient powinien mieć możliwość wycofania takiej zgody w dowolnym momencie. Wszystkie wersje interfejsu internetowego powinny być w każdej chwili łatwo dostępne dla klienta.
Handlowcy nie powinni projektować swoich interfejsów internetowych ani stosować rozwiązań technologicznych w sposób, który w praktyce uniemożliwia klientom z innych państw członkowskich łatwe składanie zamówień.
Jeżeli blokowanie dostępu do danego interfejsu jest wymagane przez przepisy prawne danego państwa członkowskiego handlowiec ma obowiązek wyczerpująco wyjaśnić klientowi powody blokady. Wyjaśnienie podaje się w języku interfejsu, do którego klient początkowo próbował uzyskać dostęp.
Zakaz różnicowania ogólnych warunków sprzedaży
Rozporządzenie wyraźnie zakazuje wprowadzania przez handlowców dyskryminacyjnych ogólnych warunków sprzedaży lub świadczenia usług. Warunki sprzedaży i świadczenia usług nie powinny być bez uzasadnienia różnicowane, również pod względem cen.
Rozporządzenie wskazuje na trzy przypadki, w których różnicowanie warunków sprzedaży jest nieuzasadnione:
-
gdy handlowiec sprzedaje towary i te towary dostarczane są do państwa członkowskiego, do którego handlowiec oferuje dostawy w swoich ogólnych warunkach dostępu, lub odbierane w miejscu uzgodnionym przez handlowca i klienta w państwie członkowskim, w którym handlowiec oferuje taką możliwość w tych ogólnych warunkach dostępu. W takiej sytuacji klient powinien mieć możliwość zakupu towarów na dokładnie takich samych warunkach, łącznie z ceną i warunkami dostawy, jak podobni klienci zamieszkali lub prowadzący działalność w państwie członkowskim, do którego towary są dostarczane lub w którym są odbierane;
-
gdy handlowiec świadczy usługi drogą elektroniczną, na przykład usługi w chmurze, usługi hurtowni danych, hosting stron internetowych i dostarczanie zapór sieciowych, korzystanie z wyszukiwarek i katalogów internetowych;
-
gdy handlowiec świadczy usługi odbierane przez klienta w danej lokalizacji fizycznej, na przykład w lokalu handlowca lub innym konkretnym miejscu, w którym handlowiec oferuje świadczenie usług na terytorium państwa członkowskiego, w którym działa. Sytuacje te dotyczą na przykład usług hotelowych, wydarzeń sportowych, najmu samochodów oraz biletów wstępu na festiwale muzyczne lub do parków rozrywki.
Zakaz nieuzasadnionego różnicowania warunków płatności
Rozporządzenie zakazuje również dyskryminacyjnego różnicowania warunków płatności oferowanych klientom poszczególnych państw UE.
Handlowcy mają swobodę w wyborze przyjmowanych metod płatności jednakże po dokonaniu wyboru oferowanego środka płatniczego nie powinni dyskryminować klientów w Unii, odmawiając zawarcia pewnych transakcji, ani w inny sposób różnicować niektórych warunków płatności w tych transakcjach ze względów związanych z przynależnością państwową klienta, jego miejscem zamieszkania lub miejscem prowadzenia działalności.
Rozporządzenie zakazuje między innymi nieuzasadnionego nierównego traktowania ze względu na lokalizację rachunku płatniczego, miejsce prowadzenia działalności dostawcy usług płatniczych lub miejsce wydania instrumentu płatniczego w Unii.
Czego nie obejmuje Rozporządzenie?
Rozporządzenia nie stosuje się do:
-
transakcji czysto wewnętrznych zawieranych w obrębie jednego państwa UE pomiędzy mieszkańcami tego państwa; chodzi zatem o takie transakcje, które nie mają elementu transgranicznego;
-
usług audiowizualnych, w tym usług, których zasadniczym celem jest zapewnianie dostępu do transmisji wydarzeń sportowych i które są świadczone na podstawie wyłącznych licencji terytorialnych;
-
utworów cyfrowych chronionych prawem autorskim takich jak gry, streaming muzyki, audiobooki, ebooki, itd.;
-
detalicznych usług finansowych, w tym usług płatniczych, niezależnie od przepisów Rozporządzenia dotyczących niedyskryminacji w zakresie płatności;
-
usług transportowych, w szczególności sprzedaż biletów na przewóz osób (tego rodzaju usługi objęte są odrębnymi przepisami unijnymi);
-
indywidualnie negocjowanych między stronami warunków sprzedaży towarów lub usług;
-
systemów dystrybucji selektywnej i wyłącznej oraz innych niedyskryminacyjnych praktyk biznesowych, w ramach których zakupu towaru lub usługi dokonuje się w celu dalszej odsprzedaży lub podwykonawstwa.
