Dodatek stażowy jest składnikiem wynagrodzenia, który jest wypłacany obowiązkowo w zakładach pracy należących do sfery budżetowej. Otrzymują go nauczyciele, urzędnicy samorządowi oraz pozostali pracownicy jednostek budżetowych. Wszyscy inni pracodawcy mogą go także wypłacać, o ile będzie to zawarte w przepisach wewnątrzzakładowych, np. w regulaminie wynagradzania. Dodatek stażowy do 2019 roku był wliczany do płacy minimalnej. Sytuacja ta zmieniła się od 1 stycznia 2020 roku, i obecnie dodatek stażowy jest wyłączony z płacy minimalnej.
Jak obliczyć dodatek stażowy?
Dodatek stażowy jest wypłacany po 5 latach pracy i wynosi 5% wynagrodzenia zasadniczego. Wzrasta o 1% za każdy przepracowany rok, aż do wysokości 20% po osiągnięciu przez pracownika 20 lat stażu pracy (art.38 pkt. 1 Ustawy o pracownikach samorządowych).
Do stażu pracy, który można uwzględnić przy ustalaniu wysokości dodatku stażowego, wlicza się okres:
- za który sąd przyznał wynagrodzenie pracownikowi przywróconemu do pracy, pod warunkiem, że pracownik zgłosił swoją gotowość do podjęcia pracy w ciągu 7 dni od wyroku sądu;
- o który skrócono czas wypowiedzenia w razie zwolnienia pracownika z pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy przy jednoczesnym wypłaceniu pracownikowi odszkodowania;
- prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka;
- czynnej i zawodowej służby wojskowej;
- pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium otrzymywanego przez bezrobotnego w trakcie szkolenia, na które bezrobotny został skierowany przez PUP;
- pracy za granicą u pracodawcy zagranicznego;
- odbywania studiów doktoranckich – nie dłużej niż 4 lata, pod warunkiem uzyskania tytułu doktora.
Obecnie dodatek stażowy nie wlicza się do płacy minimalnej, jednakże przed 2020 rokiem dodatek ten wliczał się do płacy minimalnej i było to powodem niesprawiedliwego traktowania w zakresie wynagrodzeń pracowników z większym stażem pracy, co sprawiało, że dodatek ten nie spełniał w praktyce swojej roli, którą miała być większa gratyfikacja pracowników z dłuższym stażem pracy. Wobec wielu głosów sprzeciwu, dodatek ten został wyłączony z pensji minimalnej od 1 stycznia 2020 roku.
Czym jest płaca minimalna?
Minimalne wynagrodzenie reguluje Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Wysokość minimalnego wynagrodzenia jest corocznie negocjowana w ramach Rady Dialogu Społecznego. W ramach tych negocjacji bierze się pod uwagę różne czynniki, między innymi wskaźnik cen w roku poprzednim, informacje o wydatkach gospodarstwach domowych czy też informację o wysokości przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w roku poprzednim według rodzajów działalności. Wysokość płacy minimalnej w 2022 roku określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. Od 1 stycznia płaca minimalna wynosi 3010,00 zł brutto. Tyle musi do dyspozycji otrzymać każdy pracownik zatrudniony na pełen etat. W przypadku niepełnego etatu stawka ta ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu.
W ciągu 10 lat minimalne wynagrodzenie znacznie wzrosło – od 1276 zł brutto w 2009 roku do 3010 zł brutto w roku 2022 r.
Jakich składników nie wlicza się do płacy minimalnej?
W obowiązującym stanie prawnym do płacy minimalnej nie wlicza się:
- nagrody jubileuszowej;
- odprawy pieniężnej, przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
- wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
- dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nocnych;
- dodatku stażowego.
Przykład 1.
Pan Jan pracuje w jednostce samorządowej. Ma 30 lat stażu pracy. Z uwagi na to, że jest on tak długi, otrzymuje dodatek stażowy w wysokości 25%. Jest to maksimum, jakie można otrzymać. Pan Jan osiąga wynagrodzenie zasadnicze brutto w wysokości 2500,00 zł miesięcznie oraz dodatek stażowy w wysokości 625. Razem pan Jan otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 3 125 zł. Natomiast jako, że dodatek stażowy obecnie nie wlicza się do minimalnej krajowej to pracodawca zobowiązany jest do dokonania wyrównania wynagrodzenia pracownika do płacy minimalnej.
Przykład 2.
Wynagrodzenie minimalne w 2022 r. wynosi 3010 zł. Czyli od 1 stycznia 2022 roku Pan Jan (z Przykładu 1) otrzyma podwyżkę lub wyrównywanie do wynagrodzenia minimalnego. Pan Jan powinien otrzymać podwyżkę wynoszącą 510 zł brutto (3010 - 2500 = 510 zł).
Przykład 3.
Pani Maria pracuje w samorządzie dopiero 2 lata. Oznacza to, że nie przepracowała jeszcze 5 lat i nie przysługuje jej dodatek stażowy. W związku z powyższym Pani Maria otrzyma tylko wynagrodzenie w wysokości nie mniejszej niż 3010 zł brutto.
Przykład 4.
Pani Zofia pracuje w samorządzie dopiero 6 lat. Czyli przysługuje jej dodatek stażowy. W związku z powyższym Pani Maria otrzyma tylko wynagrodzenie w wysokości nie mniejszej niż 3010 zł brutto oraz dodatek stażowy.
Wyłączenie dodatku stażowego z płacy minimalnej spowodowało, że osoby z dłuższym stażem, których wynagrodzenie zasadnicze było niższe niż minimalne, również mogą liczyć na podwyżkę. Do 2019 roku włącznie były tego pozbawione podczas, gdy ich młodsi koledzy ze stażem nie przekraczającym 5 lat musieli otrzymać podwyżkę, jeżeli ich wynagrodzenie zasadnicze było niższe niż minimalne.
