Urząd skarbowy może zmusić członków zarządu do zapłaty zaległości podatkowych spółki z ich prywatnych majątków. Odpowiedzialność członków zarządu dotyczy również spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i to nawet wtedy, gdy pełnią swoje funkcje społeczne. Dla członków zarządu, to ogromne ryzyko. Jakie warunki muszą być spełnione, żeby urząd skarbowy sięgnął do prywatnych majątków członków zarządu? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się czym jest odpowiedzialność członków zarządu spółki.
Czym jest odpowiedzialność członków zarządu za zaległości podatkowe?
Urząd skarbowy może wyegzekwować zaległości z prywatnych majątków członków zarządu spółki z o.o. lub akcyjnej, gdy spółka nie zapłaci podatków. To samo dotyczy członków zarządu fundacji, stowarzyszeń, spółdzielni.
Za jakie podatki odpowiada zarząd?
Członkowie zarządu odpowiadają swoimi prywatnymi majątkami za:
-
zaległości podatkowe z tytułu podatków, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu;
-
nienależne nadpłaty lub zwroty podatków (art. 52 O.p.), powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu;
-
nienależnie pobrane wynagrodzenie płatników lub inkasentów (art. 52a O.p.), powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
Nie ma znaczenia to, czy dana osoba nadal jest członkiem zarządu. Wystarczy, że pełniła funkcję członka zarządu w czasie, gdy powstała zaległość (art. 116 § 4 O.p.)
Odpowiedzialność członków zarządu - co musi udowodnić urząd skarbowy?
Jeśli urząd skarbowy chce wyegzekwować zaległe podatki spółki z prywatnych majątków członków zarządu, musi wykazać dwie rzeczy:
-
bezskuteczną w całości lub części egzekucję podatków z majątku spółki;
-
pełnienie funkcji członka zarządu w czasie, gdy upłynął termin płatności podatku.
Kiedy egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna?
Członkowie zarządu odpowiadają za zaległości podatkowe spółki wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Co to znaczy?
„Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 O.p. oznacza, że w wyniku wszczęcia i przeprowadzenia przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku podmiotu, nie doszło do przymusowego zaspokojenia wierzyciela. Bezskuteczność egzekucji może być wykazana nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, ale także na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu” wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 6 października 2017 r., sygn. akt II FSK 2453/15.
Jak członek zarządu może się bronić?
Aby członek zarządu wybronił się z konieczności płacenia podatków spółki, musi udowodnić choć jedną z następujących okoliczności:
-
wskazać mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi uregulowanie zaległości podatkowych spółki w znacznej części;
-
we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości;
-
we właściwym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu;
-
niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy.
Odpowiedzialność członków zarządu - wskazanie mienia spółki
Jednym ze sposobów uwolnienia się członka zarządu z odpowiedzialności jest wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi uregulowanie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Mienie, które wskazuje członek zarządu musi być:
-
konkretne, precyzyjnie wskazane;
-
rzeczywiście istniejące;
-
nadające się do efektywnej egzekucji;
-
umożliwiające spłacenie długów w znacznej części.
„Mienie spółki wykazywane przez członka zarządu zwalnia go od odpowiedzialności tylko wtedy, gdy jest to mienie konkretne, rzeczywiście istniejące, nadające się do efektywnej egzekucji. Tylko realnie istniejące mienie, dokładnie zidentyfikowane i istniejące w momencie, w którym toczy się postępowanie dotyczące przeniesienia odpowiedzialności, wypełnia przesłankę zwalniającą członka zarządu od odpowiedzialności” wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 1 marca 2018 r., sygn. akt II FSK 438/16.
Brak winy w zgłoszeniu wniosku o upadłość
Jeśli członek zarządu udowodni, że nie ponosi winy za niezłożenie wniosku o upadłość spółki, to nie będzie musiał odpowiadać swoim prywatnym majątkiem za długi spółki. Ma to zabezpieczyć np. interesy członków zarządu, którzy w okresie gdy spółka bankrutowała, nie mieli wpływu na jej działalność, ponieważ np. znajdowali się w szpitalu.
„O braku winy można mówić, gdy członek zarządu nie miał żadnych możliwości prowadzenia spraw spółki, a brak ten wynikał z przyczyn całkowicie od niego niezależnych. W sytuacji, gdy skarżący wraz drugim członkiem zarządu opierając się na wzajemnym zaufaniu dokonali podziału między sobą obowiązków związanych z prowadzeniem spraw Spółki nie można twierdzić, że skarżący nie miał możliwości działania” wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 10 stycznia 2018 r., sygn. akt II FSK 3461/15.
Co oznacza zgłoszenie wniosku o upadłość „we właściwym czasie”?
Innym sposobem na wybronienie się z konieczności płacenia podatków spółki przez członka zarządu, jest udowodnienie, że we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o upadłości spółki. Sądy są dość restrykcyjne jeśli chodzi o uznanie, czy wniosek złożono „we właściwym czasie”.
„Czasem właściwym do zgłoszenia upadłości jest czas, w którym wszczęte postępowanie upadłościowe może doprowadzić do równomiernego zaspokojenia wszystkich wierzycieli. Czas właściwy do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości to czas, w jakim zarząd spółki, która nie może na bieżąco realizować swoich zobowiązań wobec wszystkich wierzycieli, składa wniosek o ogłoszenie upadłości w sposób pozwalający chronić interesy wszystkich wierzycieli, którzy po ogłoszeniu upadłości będą mogli liczyć na równomierne zaspokojenie, by nie dopuścić do zaspokojenia niektórych wierzycieli ze szkodą dla innych” wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 grudnia 2017 r., sygn. akt I FSK 1318/17.
„Oddalenie przez sąd upadłościowy wniosku o ogłoszenie upadłości, który nie został złożony we "właściwym czasie", nie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które powstały po oddaleniu tego ‘spóźnionego’ wniosku” wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 grudnia 2017 r., sygn. akt I FSK 437/16.
Jaka jest odpowiedzialność członków zarządu stowarzyszeń, fundacji i spółdzielni?
Opisane wyżej zasady, mają również zastosowanie do członków zarządu stowarzyszeń, fundacji, spółdzielni. Również oni odpowiadają za zaległości podatkowe podmiotów, którymi zarządzają. Wynika to z art. 116a § 1 O.p.
W przypadku stowarzyszeń, możliwa jest odpowiedzialność członków zarządu, ale i innych osób niż członkowie zarządu:
-
za zaległości podatkowe stowarzyszenia powstałe przed jego wpisem do właściwego rejestru, odpowiadają solidarnie osoby działające na rzecz stowarzyszenia do chwili wpisu;
-
w przypadku gdy stowarzyszenie zwykłe (niewpisane do KRS) nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe stowarzyszenia, całym swoim majątkiem, odpowiada członek stowarzyszenia, solidarnie ze stowarzyszeniem i pozostałymi członkami.
Odpowiedzialność członków zarządu - ile trzeba czekać na decyzję przeciw członkowi zarządu?
Żeby urząd skarbowy mógł obciążyć członka zarządu odpowiedzialnością za zapłatę podatków spółki, musi najpierw wydać decyzję o odpowiedzialności podatkowej członka zarządu.
W praktyce wygląda to tak, że najpierw urząd skarbowy próbuje wyegzekwować zaległości podatkowe samej spółki. Gdy egzekucja nie przynosi efektu, wszczyna postępowanie w przedmiocie ustalenia odpowiedzialności podatkowej członków zarządu. Może się ono zakończyć wydaniem decyzji o odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe spółki.
Urząd skarbowy ma jednak ograniczony czas, żeby wydać taką decyzję przeciw członkowi zarządu. Nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej członka zarządu, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.
