Spółka cywilna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością a może spółka komandytowa? Poszukując najkorzystniejszej formy organizacyjno-prawnej działalności gospodarczej, przedsiębiorca powinien rozważyć odmienności, jakimi charakteryzują się poszczególne konstrukcje. Należy zwrócić uwagę na kwestie odpowiedzialności – mogą ponosić ją wspólnicy, wspólnicy subsydiarnie ze spółką, jak i sama spółka. Istotne znaczenie, zwłaszcza dla nowych przedsiębiorców mogą mieć również koszty, jakie wiążą się z utworzeniem danej spółki, czy prowadzeniem jej księgowości. W artykule przedstawione zostały rodzaje spółek w Polsce - ważne informacje oraz cechy charakterystyczne dotyczące poszczególnych spółek.
W polskim porządku prawnym wyróżniamy spółki handlowe, których tworzenie i funkcjonowanie uregulowane jest w Kodeksie spółek handlowych, a także spółkę cywilną, która może zostać utworzona na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Spółki handlowe dzielimy dodatkowo na osobowe oraz kapitałowe.
Spółka cywilna
Konstrukcja spółki cywilnej oparta jest na zobowiązaniu wspólników do dążenia do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem, co oznacza, że właściwą formą jej zawarcia jest zwykła forma pisemna, przy czym należy pamiętać, że zasada ta zmieni się, gdy wkładem wspólnika będzie nieruchomość. Wówczas zarówno zawarcie umowy spółki, jak i jej zmiana wymagają formy aktu notarialnego. Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej. Nie jest ona samodzielnym podmiotem prawa, nie wejdzie też w posiadanie własnego mienia. To jej wspólnicy mogą prowadzić przedsiębiorstwa – spółce status przedsiębiorcy nie przysługuje, choć ma ona nadany numer REGON oraz NIP. Należy jednak zwrócić uwagę na odrębności, jakie zachodzą na gruncie prawa pracy oraz prawa podatkowego.
Rodzaj księgowości, jaki będzie prowadzony w spółce cywilnej, zależny jest od wysokości przychodów (po przekroczeniu 2 mln euro spółka zobowiązana jest prowadzić pełną księgowość), jak i wspólników (jeżeli wspólnikiem w spółce cywilnej jest osoba prawna, spółka jest zobligowana do prowadzenia pełnej księgowości, niezależnie od wysokości przychodów). Pozostałe spółki cywilne mogą prowadzić księgę przychodów i rozchodów.
Prawa nabyte pod szyldem spółki, jak i zaciągnięte zobowiązania stają się prawami i zobowiązaniami wspólników spółki, którzy odpowiadają za nie solidarnie
Spółka jawna
Spółka jawna jest najprostszą ze spółek handlowych. Nie jest osobą prawną, ale tak jak innym osobowym spółkom handlowym, ustawodawca nadał jej zdolność prawną. Oznacza to, że spółka jawna we własnym imieniu nabywa prawa oraz zaciąga zobowiązania. Może ona pozywać, jak i być pozywana, a ponadto posiada status przedsiębiorcy. Wspólnicy spółki jawnej zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów, a także podejmowanie innych działań, jeżeli umowa spółki tak stanowi. Umowa spółki jawnej pod rygorem nieważności powinna zostać zawarta w formie pisemnej i zawierać co najmniej:
firmę i siedzibę spółki;
określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
przedmiot działalności spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Umowa spółki jawnej może również zostać zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy. W tym celu wspólnicy powinni wypełnić formularz udostępniony w systemie teleinformatycznym i opatrzyć go kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePuap.
Spółka jawna musi mieć co najmniej dwóch wspólników. Mogą być nimi osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, ale mające zdolność prawną.
Powstanie spółki jawnej jest uzależnione od wpisu do krajowego rejestru sądowego. Z tego względu utworzenie spółki jawnej wiąże się z wyższymi kosztami niż utworzenie spółki cywilnej.
Wspólnicy spółki jawnej, podobnie jak wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za jej zobowiązania całym swoim majątkiem. Jest to odpowiedzialność solidarna – wspólnik odpowiada z innymi wspólnikami oraz z samą spółką. Różnica występuje natomiast w kolejności zaspokajania roszczeń wierzyciela. W przypadku spółki cywilnej to wierzyciel decyduje, gdzie skierować egzekucję, natomiast w spółce jawnej odpowiedzialność wspólników ma charakter subsydiarny (co oznacza, że egzekucja z majątku wspólnika jest możliwa, dopiero gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna).
Jakie obowiązki wobec ZUS mają wspólnicy spółki cywilnej?
Zawieszenie spółki prawa handlowego - konsekwencje
Firma jednoosobowa czy spółka - warto wiedzieć
Spółka partnerska
Spółka partnerska znacząco różni się od pozostałych spółek osobowych. Szczególny charakter spółki partnerskiej wynika z celu, jaki nadał jej ustawodawca – wykonywanie wolnego zawodu. Z tego względu spółka partnerska może zostać założona wyłącznie przez osoby fizyczne, które mają uprawnienia do wykonywania jednego z wolnych zawodów enumeratywnie wymienionych w art. 88 Kodeksu spółek handlowych.
określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki;
przedmiot działalności spółki;
nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki (w przypadku, gdy umowa spółki wprowadza modyfikację odpowiedzialności);
w przypadku, gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy – nazwiska i imiona tych partnerów;
firmę i siedzibę spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
W firmie spółki partnerskiej musi znaleźć się nazwisko co najmniej jednego partnera, jedno z oznaczeń: „i partner”, „i partnerzy” lub „spółka partnerska” oraz oznaczenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.
Szczególny charakter spółki partnerskiej przekłada się na sposób, w jaki ustawodawca uregulował odpowiedzialność jej partnerów. Za zobowiązania spółki w pierwszej kolejności odpowiada sama spółka, jako odrębny podmiot prawa. Odpowiedzialność partnerów ma charakter subsydiarny, solidarny i nieograniczony i co istotne – jest zależna od rodzaju zobowiązania. Partner nie będzie ponosił odpowiedzialności za zobowiązania spółki wynikające z wykonywania przez pozostałych partnerów wolnego zawodu. Wyłączenie odpowiedzialności w tym zakresie obejmuje również następstwa działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę, lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.
Przykład 1.
Adam M. oraz Joanna K. są partnerami spółki partnerskiej, w ramach której wykonują zawód radcy prawnego. Kontrahent spółki – Jan S. poniósł szkodę w wyniku niedopełnienia obowiązków przez Adama M., który samodzielnie prowadził sprawy Jana S. Odpowiedzialność za działanie Adama M. będzie ponosić spółka, a subsydiarnie Adam M.
Przykład 2.
Magda S. oraz Anna W. prowadzą wspólnie spółkę partnerską. Od jakiegoś czasu spółka zalega z opłatami za media. Do odpowiedzialności może zostać pociągnięta sama spółka oraz subsydiarnie obie wspólniczki.
Spółka komandytowa
Często wybieraną formą organizacyjną jest spółka komandytowa. Spółka komandytowa, podobnie jak inne spółki osobowe nie posiada osobowości prawnej, ale została wyposażona w zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że spółka może we własnym imieniu zarówno nabywać prawa, jak i zaciągać zobowiązania. Wpis spółki do rejestru jest wpisem konstytutywnym – dopiero z chwilą dokonania wpisu powstaje spółka.
Umowa spółki komandytowej, jej uzupełnienie lub zmiana wymagają formy aktu notarialnego. Istnieje również możliwość zawarcia umowy spółki komandytowej za pomocą wzorca umowy. Zastosowanie znajdą tu odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy.
Elementami obligatoryjnymi umowy spółki komandytowej są:
oznaczenie, który ze wspólników odpowiada w sposób nieograniczony, który zaś do wysokości sumy komandytowej;
firmę i siedzibę spółki;
przedmiot działalności spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
oznaczenie wkładów wnoszonych przez poszczególnych wspólników wraz ze wskazaniem ich wartości;
kwotę, do której odpowiada wobec wierzycieli każdy komandytariusz (suma komandytowa).
Spółkę komandytową mogą tworzyć: osoby fizyczne, osoby prawne oraz osoby ustawowe, w szczególności inne spółki handlowe.
Komplementariusz, czyli tak zwany aktywny wspólnik spółki ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a także prowadzi jej sprawy i reprezentuje ją. Drugi rodzaj wspólników w spółce komandytowej to komandytariusz określany mianem wspólnika biernego. Co do zasady nie prowadzi on spraw spółki ani jej nie reprezentuje. Jego odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej.
W obrocie często spotykana jest spółka z o.o. spółka komandytowa, czyli spółka komandytowa, w której komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, natomiast wspólnicy spółki z o.o. pełnią funkcję komandytariuszy. Takie rozwiązanie wykorzystuje wszystkie zalety konstrukcji spółki komandytowej, ponieważ pozwala ograniczyć odpowiedzialność osób fizycznych oraz uniknąć podwójnego opodatkowania.
Spółka komandytowo-akcyjna
Połączeniem spółki komandytowej i spółki akcyjnej jest spółka komandytowo-akcyjna. Ma ona zdolność prawną i do czynności prawnej. Podobnie jak w spółce komandytowej przynajmniej jeden ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki (komplementariusz). Wspólnicy drugiego rodzaju nie odpowiadają za zobowiązania spółki i nie mają prawa do jej reprezentowania (akcjonariusze). W odniesieniu do stosunku prawnego komplementariuszy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej, natomiast w pozostałych sprawach – odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia. W odróżnieniu od spółki komandytowej spółka komandytowo-akcyjna może mieć organy – radę nadzorczą oraz walne zgromadzenie.
Zaletą spółki komandytowo-akcyjnej jest swoboda, jaką mają wspólnicy w zakresie funkcjonowania oraz organizacji spółki.
Statut spółki akcyjnej wymaga formy aktu notarialnego i powinien zawierać:
firmę i siedzibę spółki;
przedmiot działalności spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość;
wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem czy akcje są imienne, czy na okaziciela;
liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnego rodzajów;
nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń;
organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.
Założycielami spółki komandytowo-akcyjnej są osoby podpisujące statut, przy czym zgodnie z wymogiem ustawowym powinien on zostać podpisany co najmniej przez wszystkich komplementariuszy.
W firmie spółki komandytowo-akcyjnej oznacza się jednego lub kilku komplementariuszy oraz zwrot „spółka komandytowo-akcyjna” (dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”). Tożsamo, jak w spółce komandytowej, jeżeli komplementariusz spółki komandytowo-akcyjnej jest osobą prawną, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowo-akcyjna” (nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną).
Co istotne, w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej ma miejsce podwójne opodatkowanie – na poziomie przychodu spółki (podatek CIT) oraz na poziomie wypłacanych wspólnikom dywidend.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z o.o. może zostać utworzona w każdym prawnie dopuszczalnym celu, przez jedną lub więcej osób.
firmę i siedzibę spółki;
przedmiot działalności spółki;
wysokość kapitału zakładowego;
czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;
liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Podstawowym obowiązkiem wspólników spółki z o.o. jest wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami kapitał zakładowy nie może wynosić mniej niż 5000 zł, z kolei wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych.
Nazwa, pod którą będzie funkcjonowała spółka z o.o. (firma spółki), może być dowolna z zastrzeżeniem, że powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” (w obrocie dopuszczalne jest używanie skrótów: „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”). W odróżnieniu od spółek osobowych spółka z o.o. działa nie za pośrednictwem wspólników, a poprzez swoje organy.
Popularność spółki z o.o. w dużej mierze wynika z ograniczonego ryzyka wspólników. Wraz ze wpisaniem do rejestru, spółka z o.o. zyskuje osobowość prawną. Oznacza to, że we własnym imieniu zaciąga ona zobowiązania oraz nabywa prawa.
Dodatkowym kosztem związanym z prowadzeniem działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest wymóg prowadzenia pełnej księgowości.
Spółka akcyjna
Spółka akcyjna jest osobą prawną. Działa ona poprzez swoje organy. Spółka akcyjna może zostać założona przez jedną lub więcej: osób fizycznych, osób prawnych (z zastrzeżeniem, że nie może zostać założona przez jednoosobową spółkę z o.o.), jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które mają zdolność prawną.
Statut spółki akcyjnej wymaga formy aktu notarialnego i powinien określać:
firmę i siedzibę spółki;
przedmiot działalności spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego;
wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem czy akcje są imienne, czy na okaziciela;
liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów;
nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) założycieli;
liczbę członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu, lub rady nadzorczej;
pismo do ogłoszeń, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.
Uprawnieniem spółki akcyjnej jest prawo do emisji akcji na giełdzie papierów wartościowych. Utworzenie spółki akcyjnej wymaga zaangażowania wyższego kapitału, niż w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ponieważ minimalny kapitał zakładowy ustawodawca określił na poziomie 100 000 złotych.
Spółka akcyjna odpowiada za zobowiązania własnym majątkiem, a akcjonariusze ponoszą wyłącznie ryzyko gospodarcze. Jest to forma przewidziana dla dużych podmiotów, prowadzących działalność na dużą skalę.
Rodzaje spółek w Polsce - prosta spółka akcyjna
Od 1 lipca 2021 roku można skorzystać z nowej konstrukcji prawnej, jaką jest prosta spółka akcyjna. PSA ma łączyć zalety spółki akcyjnej z nową, bardziej elastyczną formą. W szczególności uwagę zwraca rezygnacja z kapitału zakładowego, który w PSA zastąpiony jest kapitałem akcyjnym o minimalnej wartości 1 zł, a także możliwość elastycznego dysponowania kapitałem akcyjnym, uproszczone zasady funkcjonowania oraz szybko i stosunkowo prosta likwidacja spółki.
PSA może być utworzona przez jedną lub więcej osób (nie może to być wyłącznie jednoosobowa spółka z o.o.), w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Umowa prostej spółki akcyjnej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego lub przy wykorzystaniu wzorca umowy, co wymaga opatrzenia kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Założyciele spółki mogą obrać dowolną firmę z zastrzeżeniem, że powinna ona zawierać oznaczenie „prosta spółka akcyjna” (dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „P.S.A.”).
Spółka odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem, natomiast akcjonariusze ponoszą wyłącznie ryzyko straty środków wniesionych do spółki.
Aby powstała prosta spółka akcyjna konieczne jest wykonanie m.in. poniższych czynności:
- zawarcie umowy spółki - powstaje P.S.A w organizacji,
- ustanowienie organów spółki wymagających przez ustawę lub umowę spółki,
- wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego co najmniej w kwocie 1 zł,
- wpis do KRS.
Prowadzenie księgowości spółki w systemie wfirma.pl
W systemie wfirma.pl istnieje możliwość prowadzenia księgowości spółki osobowej, której właścicielami są osoby fizyczne tj. spółki cywilnej, osobowej, jawnej, partnerskiej, które stosują księgowość uproszczoną (KPiR lub Ewidencja przychodów - ryczałt).
Wybierając prowadzenie księgowości w systemie wfirma.pl należy w pierwszej kolejności dokonać właściwych ustawień w systemie. W tym celu należy przejść do zakładki USTAWIENIA » DANE PODSTAWOWE I WŁAŚCICIELE oraz jako formę własności wybrać SPÓŁKA i następnie w polu RODZAJ SPÓŁKI wskazać jaka spółka jest prowadzona, gdzie po wybraniu opcji DODAJ WŁAŚCICIELA możliwe będzie dodanie informacji o wspólnikach.
