Tytułowe zagadnienie nie jest jednolicie rozpatrywane w doktrynie. Istnieje bowiem wątpliwość, czy w przypadku, w którym mają miejsce świadczenia dla dzieci pracownika w postaci np. paczek z okazji Dnia Dziecka możemy w ogóle rozpatrywać przychód podatkowy w rozumieniu ustawy PIT. To z kolei rzutować będzie na kwestie kosztów uzyskania przychodów.
Świadczenia dla dzieci pracownika a przychód podatkowy
Pracownik związany jest ze swoim pracodawcą stosunkiem pracy i uzyskane z tego tytułu przychody są zaliczane do źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy PIT przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.
Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy.
Oznacza to, że do przychodów pracownika ustawodawca zaliczył nie tylko pieniądze, ale także wartość świadczeń w naturze bądź świadczeń nieodpłatnych otrzymanych od pracodawcy.
Chociaż w przypadku prezentów z okazji Dnia Dziecka „beneficjentami” są dzieci pracowników, to jednak nie ulega wątpliwości, że przekazanie prezentów wynika z nawiązanego stosunku pracy. W konsekwencji trudno przyjąć, że podatnikiem jest w tym przypadku dziecko.
Ewentualne skutki podatkowe w zakresie rozpoznania przychodu należy zatem analizować z perspektywy pracownika.
Problematyczny status prezentów przekazywanych w ramach stosunku pracy
Ustaliliśmy zatem, że prezent przekazany dziecku pracownika stanowi nieodpłatne świadczenie. Niezależnie od tego należy wyjaśnić, że w ustawie PIT przewidziane zostały sytuacje, w których uzyskanie korzyści majątkowej mieszczącej się w definicji przychodu nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych.
Jak bowiem wynika z treści art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT, przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie mają zastosowania do darowizn podlegających opodatkowaniu ustawą o podatku od spadków i darowizn.
W konsekwencji rodzi się wątpliwość, czy prezent przekazywany dziecku pracownika to nieodpłatne świadczenie w ramach stosunku pracy (podlegające PIT), czy też jest to darowizna na rzecz pracownika (podlegająca ustawie SD).
W tym przypadku kluczowy będzie wyrok TK z 8 lipca 2014 roku, sygn. akt K 7/13. Trybunał Konstytucyjny wskazał w nim, że nie wszystkie świadczenia otrzymywane przez pracowników od pracodawców można uznać za przychód w rozumieniu ustawy. W ocenie Trybunału jest oczywiste, że pracodawcy (poza wyjątkowymi sytuacjami) nie dokonują darowizn na rzecz swoich pracowników. Jednocześnie jest oczywiste, że wynagrodzenie za pracę może przybierać postać nie tylko pieniężną, lecz także różnego rodzaju świadczeń, które – nawet nieujęte w umowie o pracę – w praktyce są postrzegane jako jego element.
Gdyby się zdarzyło, że pracodawca rzeczywiście chce obdarować konkretnego pracownika, np. z okazji jubileuszu zatrudnienia wręcza mu zegarek, wówczas korzyść tę należałoby potraktować jako podlegającą ustawie SD.
A zatem to nie zamiar obdarowania stanowi kryterium odróżnienia świadczeń pracodawcy, o których wartość należy podnieść podlegający opodatkowaniu dochód pracownika, od tych, które jego dochodu nie zwiększają. Kryterium tym musi być obiektywna ocena, czy świadczenie leżało w interesie pracownika, a jest tak wtedy, gdy stanowi ono realne przysporzenie majątkowe (korzyść), którego efekt jest uchwytny w jego majątku.
Opierając się na powyższym wyroku, Dyrektor KIS w interpretacji z 11 października 2022 roku, nr 0113-KDIPT2-3.4011.599.2022.1.GG, wskazał, że z uwagi na wyłączenie z opodatkowania na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych świadczenia w postaci przekazywanych dzieciom pracowników prezentów z okazji niektórych świąt okolicznościowych (np. z okazji Dnia Dziecka i Bożego Narodzenia) nie będą stanowić dla pracowników przychodu w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W treści ww. interpretacji wskazano, że takie upominki zatrudniający przekaże w swoim własnym interesie, tj. chcąc wzmocnić swój wizerunek jako atrakcyjnego pracodawcy.
Prezenty nie przyniosą pracownikom korzyści w formie uniknięcia wydatków czy też powiększenia aktywów. Przekazane prezenty nie wpłyną na rezygnację z zakupu prezentów dla dzieci przez samych pracowników. Zakup upominków nie będzie również poprzedzony konsultacjami z pracownikami na temat potrzeb i marzeń dzieci.
To oznacza, że po stronie pracownika nie powstaje przychód w rozumieniu ustawy PIT. Taki pracownik jako podmiot obdarowany ma natomiast obowiązek rozliczenia podatku od spadków i darowizn i jako obdarowany niespokrewniony z darczyńcą (III grupa podatkowa) złożenia deklaracji SD-3, jeżeli wartość darowizny w ciągu pięcioletniego okresu przekracza kwotę wolną od podatku (obecnie 5733 zł).
Jednocześnie pracodawca jako płatnik nie ma obowiązku pobrania z tego tytułu zaliczki na podatek PIT.
Prezenty na rzecz dzieci pracowników a koszty pracodawcy
Jeżeli na problem popatrzymy od strony pracodawcy przekazującego prezent z okazji Dnia Dziecka, to podstawową kwestią jest tutaj określenie, czy wydatek na zakup może stanowić koszt podatkowy.
Przyjmując założenie, iż jest to darowizna, należy mieć świadomość istnienia art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy PIT. Przepis ten stanowi, że nie uważa się za koszt uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju, z tym że kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku od towarów i usług, przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
W konsekwencji wydatek na prezenty dla dzieci pracowników nie jest dla pracodawcy kosztem uzyskania przychodu.
Przykład 1.
Pracodawca przekazał dzieciom pracowników prezenty o wartości 200 zł z okazji Dnia Dziecka. W jaki sposób podatkowo rozliczyć prezenty przekazywane dzieciom pracownika?
Prezenty te stanowią darowiznę, zatem dla pracodawcy ich wartość nie może stanowić kosztu podatkowego z uwagi na nieodpłatny charakter. Nie pojawia się również w tym przypadku przychód podatkowy po stronie pracownika. Dodatkowo pierwsza taka darowizna mieści się w kwocie wolnej od podatku, więc pracownik nie ma obowiązku składania deklaracji SD-3 ani rozliczania podatku od spadków i darowizn.
Na zakończenie wskażmy, że omawiana kwestia nie jest jednolicie rozpatrywana przez organy podatkowe. W celu uzyskania pewności co do sposobu rozliczania przychodów i kosztów w związku ze świadczeniami na rzecz dzieci pracowników warto wystąpić z własnym wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji.
