Poniższy artykuł omawia zagadnienie rozliczania usług projektowych w oparciu o przepisy ustawy o podatku od towarów i usług. Przeanalizowane zostały podstawowe kwestie, takie jak moment powstania obowiązku podatkowego, miejsce świadczenia usługi oraz stawka podatku VAT. Sprawdź, jak rozliczać usługi projektowe na gruncie VAT!
Jak ustalić moment powstania obowiązku podatkowego?
Prawidłowe ustalenie momentu powstania obowiązku podatkowego jest bardzo ważne, ponieważ pozwala określić podatnikom, w którym okresie należy rozliczyć podatek należny od świadczonych usług.
Ustawa o VAT wyróżnia zarówno ogólny, jak i szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Jak stanowi reguła podstawowa wyrażona w art. 19a ust. 1 ustawy: „(...) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi”. Jeden z wyjątków został przewidziany w art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) ustawy, gdzie czytamy, że: "(...) w przypadku świadczenia usług budowlanych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury".
Czy usługi projektowe na gruncie VAT uznawane są za usługi budowlane?
Co do zasady, projektowanie w sposób pośredni jest związane z robotami budowlanymi, jednak ze swej istoty stanowi usługę o charakterze odrębnym. Stanowisko to potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 22 listopada 2017 roku (I SA/Gd 1265/17), gdzie czytamy, że:
„(...) usługi te mają bowiem charakter samoistny i mogą występować niezależnie. Usługa projektowa, jak i usługi formalno-prawne nie stanowią składowej części generalnej usługi budowlanej - mogą być wykonane przez dowolny, inny podmiot i usługi te nie są ze sobą tak ściśle powiązane, by nie było możliwe ich wyodrębnienie – wręcz przeciwnie – co do zasady są to różne i niezależne od siebie usługi”.
Podatnik zaprojektował biurowiec na zlecenie firmy budowlanej. Usługę wykonywał od 2 do 26 września, natomiast fakturę wystawił 10 października. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstanie w momencie wykonania usługi, czyli 26 września. Podatnik powinien zatem rozliczyć wykonaną usługę w deklaracji VAT składanej za wrzesień.
Miejsce świadczenia usług projektowych – jak je ustalić?
W przypadku, gdy usługa projektowa jest wykonywana na terytorium Polski, nie ma większego problemu z ustaleniem miejsca świadczenia. Problem może się jednak pojawić, gdy dochodzi do świadczenia na rzecz zagranicznego usługobiorcy.
W takim przypadku miejsce świadczenia określa się z uwzględnieniem art. 28e ustawy VAT. Zgodnie z tym przepisem miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.
Prawidłowość stosowania art. 28e do usług projektowych potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 18 lutego 2010 roku (nr ILPP2/443-1632/09-5/EWW), w której czytamy, że:
„(...) w przepisie tym przyjęto, że usługi związane z nieruchomościami są zawsze opodatkowane w kraju położenia nieruchomości, niezależnie od tego dla jakiego podmiotu są wykonywane, gdzie ma siedzibę usługodawca oraz, gdzie faktycznie (fizycznie) wykonuje tą usługę. Zasada ta ma zastosowanie wówczas, gdy usługę można przyporządkować do konkretnej nieruchomości, która jest możliwa do zlokalizowania, co do miejsca jej położenia. Mając na uwadze powołane przepisy oraz opis sprawy, stwierdzić należy, że miejscem świadczenia, a tym samym miejscem opodatkowania usług projektowych związanych z nieruchomością, będących przedmiotem wniosku, będzie terytorium państwa, na którym znajduje się nieruchomość”.
Polski przedsiębiorca zaprojektował pawilon handlowy, który ma zostać wybudowany w Berlinie. W rezultacie miejsce opodatkowania usługi znajduje się w Niemczech.
Usługi projektowe na gruncie VAT - ile wynosi stawka podatku?
Usługi projektowe objęte są stawką podatku VAT wynoszącą 23%. W tym przypadku nie ma możliwości skorzystania z preferencyjnej stawki podatkowej (8%) dotyczącej budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.
W myśl art. 41 ust. 12 ustawy VAT stawkę podatku w wysokości 8% stosuje się do:
- dostawy,
- budowy,
- remontu,
- modernizacji,
- termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych, lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.
- Usługi projektowe, choć związane z budownictwem, stanowią odrębną kategorię, w związku z czym nie można ich zakwalifikować jako usługi budowlane.
Tak też wynika z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 14 maja 2012 roku (nr IPPP2/443-188/12-3/IG), gdzie czytamy, że:
„(...) bez znaczenia w przedmiotowej sprawie jest fakt, że usługi projektowe i usługi budowlane wynikają z jednej umowy i są realizowane w ramach jednej inwestycji budowlanej.
Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, że do sprzedaży usług w części dotyczącej usług projektowych (wraz z przeniesieniem praw autorskich), które wykonywane były na podstawie i w związku z umową zlecającą kompleksowe roboty budowlane modernizacyjne budynków koszarowych wraz ze sporządzeniem dokumentacji Projektu Budowlano-Wykonawczego w określonym w tej umowie zakresie należy zastosować stawkę podatku w wysokości 8% a wysokość stawki podatku VAT stosowanej przy sprzedaży usług projektowych jest uzależnione od zakresu zadań zleconych w ramach jednej umowy, należy uznać za nieprawidłowe”.
Przykład 3.
Przedsiębiorstwo budowlane wykonało projekt osiedla mieszkalnego, a następnie wg tego projektu, wybudowano budynki. W takiej sytuacji dochodzi do świadczenia dwóch osobnych usług – budowlanej oraz projektowej. Pierwsza może korzystać ze stawki 8%, natomiast druga będzie opodatkowana według stawki 23%. Różnie zostanie także określony moment powstania obowiązku podatkowego, bowiem w przypadku usługi budowlanej będzie to dzień wystawienia faktury, natomiast w przypadku usługi projektowej dzień wykonania świadczenia, czyli dzień zakończenia opracowywania projektu.
Usługi projektowe – kiedy przysługuje zwolnienie z podatku VAT?
Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy VAT od podatku zwalnia się sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł – jest to tzw. zwolnienie podmiotowe z VAT. Należy jednak pamiętać, że nie każdy podatnik może skorzystać z tego zwolnienia, ponieważ w art. 113 ust. 13 ustawy VAT wskazano określone usługi, których wykonywanie wyklucza prawa do zwolnienia z VAT.
