Tematyka, którą będziemy się zajmować na łamach niniejszego artykułu, będzie dotyczyć kwestii obowiązku pobierania podatku u źródła w przypadku nabycia z zagranicy usługi ubezpieczeniowej. Okazuje się bowiem, że istnieje spór co do sposobu interpretacji tego zagadnienia. Usługi ubezpieczeniowe a podatek u źródła - jak rozliczyć podatek przy nabyciu usługi ubezpieczeniowej z zagranicy?
Na czym polega pobór podatku u źródła?
Jednakże w pierwszej kolejności wyjaśnijmy, na czym polega instytucja poboru podatku u źródła.
Jak możemy przeczytać w art. 29 ust. 1 pkt 5 ustawy PIT, w przypadku wypłaty na rzecz nierezydentów należności z tytułu świadczeń doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze – pobiera się w formie ryczałtu podatek w wysokości 20% przychodu.
Polski odbiorca usług jest w takim przypadku zobowiązany do poboru w Polsce podatku, a wypłacone wynagrodzenie jest pomniejszane o kwotę pobranego podatku.
Podatek jest pobierany i wpłacany na rachunek właściwego urzędu skarbowego w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu wypłaty wynagrodzenia.
Dodatkowo polski rezydent ma obowiązek sporządzenia deklaracji PIT-8AR, która przesyłana jest do urzędu skarbowego w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym.
Oprócz tego podatnik z Polski ma obowiązek sporządzenia informacji IFT-1/IFT-1R w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym lub na wniosek w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Usługi ubezpieczeniowe a podatek u źródła
Zwrócić należy uwagę, że analizowany przepis nie stanowi wprost o usługach ubezpieczeniowych. W art. 29 ust. 1 pkt 5 ustawy PIT wymieniono „usługi gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze”.
W związku z powyższym możemy zaobserwować liczne rozbieżności w zakresie interpretacji tego pojęcia.
W wyrokach sądów administracyjnych można doszukać się stanowiska, zgodnie z którym w takim przypadku nie należy utożsamiać usług gwarancji z usługami ubezpieczeniowymi.
Przykładowo WSA w Bydgoszczy w interpretacji z 22 stycznia 2020 roku (I SA/Bd 655/19) wskazał, że usługi ubezpieczeniowe nie są usługami podobnymi do gwarancji, a zatem nie podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem u źródła. Zdaniem sądu nie znajduje uzasadnienia stanowisko, że usługi ubezpieczenia są podobne do gwarancji.
Podobnie też WSA w Poznaniu w wyroku z 11 lutego 2020 roku (I SA/Po 927/19) czy też WSA w Warszawie w wyroku z 9 lipca 2020 roku (III SA/Wa 2621/19).
Okazuje się jednak, że zupełnie odmienne zdanie w tej kwestii prezentują organy podatkowe.
Zdaniem fiskusa świadczenie usług ubezpieczeniowych ma charakter podobny do gwarancji, gdyż zakład ubezpieczeń zgodnie art. 805 § 1 kc zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
W ocenie organów podatkowych istotą zawarcia umowy ubezpieczenia jest zagwarantowanie ubezpieczonemu przez ubezpieczyciela określonych świadczeń (działań) na wypadek wystąpienia określonych zdarzeń. Jakkolwiek niewątpliwie istnieją pewne różnice pomiędzy usługą ubezpieczenia a świadczeniem gwarancji, jednak nie są one na tyle istotne, aby nie można nazwać obu usług świadczeniami o podobnym charakterze.
Ponadto wskazać należy, że w przypadku ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel (jako osoba trzecia) przejmuje na siebie zobowiązanie ubezpieczonego do naprawienia szkody i wypłaty odszkodowania wynikającego z polisy. Z kolei zgodnie z definicją językową „gwarancja” oznacza odpowiedzialność osoby trzeciej za zobowiązania dłużnika wobec wierzyciela.
Jednym z rodzajów gwarancji jest gwarancja ubezpieczeniowa. Jest ona jedną z czynności ubezpieczeniowych – stanowi pisemne zobowiązanie gwaranta do wypłaty na rzecz beneficjenta (podmiotu, na którego rzecz została wystawiona gwarancja) określonej sumy pieniężnej, na jego żądanie i oświadczenie, w sytuacji, w której dłużnik (wnioskodawca gwarancji) nie realizuje swoich zobowiązań (określonych w gwarancji) wobec beneficjenta.
Skoro zatem udzielanie gwarancji należy do czynności ubezpieczeniowych, to należy uznać, że świadczenia te mają podobny charakter (mimo że pojęcie usług ubezpieczeniowych jest znacznie szersze od pojęcia gwarancji).
Istotą świadczenia zarówno ubezpieczyciela (w przypadku umów ubezpieczenia), jak i gwaranta (w przypadku umów gwarancji) jest obowiązek spełnienia określonego świadczenia (przez gwaranta lub firmę ubezpieczeniową) w związku z zaistnieniem wskazanego w umowie zdarzenia.
W konsekwencji powyższego organy podatkowe przyjmują, że usługa ubezpieczenia obliguje podatnika z Polski do poboru podatku u źródła z tytułu wypłaconych z tego tytułu należności (tak np. Dyrektor KIS w interpretacji z 20 października 2020 roku, nr 0111-KDIB1-1.4010.322.2020.2.NL).
Ponadto, jak możemy przeczytać w piśmie Dyrektora KIS z 20 października 2020 roku (nr 0111-KDIB1-1.4010.322.2020.2.NL), katalog usług jest katalogiem otwartym, na co wskazuje sformułowanie „świadczeń o podobnym charakterze”. Sformułowanie to uprawnia do twierdzenia, że za świadczenia o podobnym charakterze należy uznać świadczenia równorzędne pod względem prawnym do wymienionych w ustawie.
Oznacza to, że aby dane świadczenie można było zakwalifikować do katalogu wskazanego powyżej, należy spełnić takie same przesłanki, aby daną usługę uzyskać, albo wynikają z niej takie same prawa i obowiązki dla stron.
Innymi słowy, lista ta obejmuje również takie świadczenia, które zasadniczo są podobne do wymienionych, lecz mogą być np. inaczej określane (nazwane). Decydujące znaczenie dla stwierdzenia, że dane świadczenie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym, ma treść postanowień umowy zawartej z kontrahentem zagranicznym, a przede wszystkim charakter rzeczywiście wykonywanych świadczeń.
Treść ww. przepisu jednoznacznie bowiem wskazuje, że oprócz usług wymienionych w tym przepisie ustawodawca objął obowiązkiem podatkowym także inne usługi niewymienione w tym przepisie o charakterze podobnym do świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń.
Sposób kwalifikacji usług ubezpieczeniowych w kontekście poboru podatku u źródła wciąż budzi wiele sporów oraz wątpliwości. Na dzisiaj nie doczekaliśmy się jednolitej wykładni w tym zakresie. To powoduje, że podatnicy mogą mieć problemy z poprawnym rozliczeniem podatku z tego tytułu. Należy przy tym podkreślić, że zdaniem fiskusa konieczne jest pobranie podatku od zakupionej z zagranicy usługi ubezpieczeniowej.
