W przypadku niektórych zawodów posiadanie konkretnych uprawnień jest kluczem do znalezienia i utrzymania zatrudnienia. Przykładem może być prawo jazdy, gdyż trudno wyobrazić sobie wykonywanie pracy kierowcy lub taksówkarza bez prawa jazdy. Brawura za kierownicą może okazać się zgubna dla kierowcy, jeżeli w wyniku zdarzeń na drodze nastąpi utrata prawa jazdy do kierowania pojazdami.
Kiedy sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów?
Zakaz prowadzenia pojazdów nie jest karą, lecz środkiem karnym. Oznacza to, że utrata prowadzenia pojazdów jest stosowana obok kary wymierzanej za dane przestępstwo lub wykroczenie.
Może zostać on zastosowany przez sąd fakultatywnie (sąd może, ale nie musi go zastosować) albo obligatoryjnie (sąd musi odebrać kierowcy prawo jazdy). Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego, sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów: “w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji”.
Przykład 1.
Jan Kowalski został skazany na karę pozbawienia wolności w wymiarze trzech lat. Jednocześnie sąd zastosował względem niego środek karny zakazu prowadzenia jazdy. W tym przypadku Jan Kowalski najpierw odbędzie orzeczoną karę pozbawienia wolności, a zakaz prowadzenia pojazdów rozpocznie swój bieg po opuszczeniu przez niego zakładu karnego.
Sąd musi orzec zakaz prowadzenia pojazdów w razie skazania za przestępstwo:
-
niezatrzymania do kontroli drogowej (art. 178b Kodeksu karnego);
-
prowadzenia pojazdu po cofnięciu uprawnień (art. 180a Kodeksu karnego);
-
złamania zakazu prowadzenia pojazdów (art. 244 Kodeksu karnego);
-
przestępstwa wskazane powyżej, jeśli sprawca w czasie popełnienia czynu był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia (w tym przypadku zakaz jest orzekany na czas nie krótszy niż 3 lata);
-
prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, jeżeli sprawca tego czynu był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się tego czynu określonego w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów (art. 178a § 4 Kodeksu karnego, zakaz orzekany jest dożywotnio);
-
katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, której następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego bądź zbiegł z miejsca zdarzenia (art. 173 Kodeksu karnego, zakaz orzekany jest dożywotnio);
-
naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia (art. 177 § 2 Kodeksu karnego, zakaz orzekany jest dożywotnio).
Utrata prawa jazdy podstawą do wypowiedzenia
Orzeczenie względem pracownika zakazu prowadzenia pojazdów, jak również utrata prawa jazdy związana z popełnionymi wykroczeniami drogowymi, może skutkować utratą pracy.
§ 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:
1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.
Wśród rozmaitych sposobów zakończenia stosunku pracy przewidziano możliwość rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeżeli pracownik w sposób zawiniony utraci uprawnienia, które są konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Rozwiązanie to ma charakter fakultatywny, ponieważ pracodawca może rozwiązać umowę o pracę, ale nie musi tego uczynić. Możliwość zwolnienia w takim wypadku dotyczy tylko sytuacji, w której wykonywanie uprawnień jest niezbędne dla prawidłowego wykonywania pracy na danym stanowisku. Jeżeli pracownik utraci prawo jazdy wskutek popełnionego przestępstwa, jednak jego zatrudnienie nie jest związane z prowadzeniem pojazdów, utrata prawa jazdy nie może stanowić podstawy do rozwiązania umowy.
Przykład 2.
Janina Nowak jest zatrudniona na stanowisku księgowej i swoją pracę wykonuje każdego dnia w biurze prowadzonym przez pracodawcę. Wskutek brawurowej jazdy i przekroczenia maksymalnej liczby punktów karnych za wykroczenia popełnione na drodze utraciła prawo do kierowania pojazdami. Jej pracodawca nie ma prawa do rozwiązania umowy w oparciu o przepis art. 52 § 1 pkt 3 Kodeksu Pracy, ponieważ prawo jazdy nie jest konieczne do wykonywania przez nią obowiązków służbowych.
Blokada w samochodzie zamiast utraty prawa jazdy
Utrata prawa jazdy następuje na okres wskazany w orzeczeniu sądu. Z uwagi na to, że jest to niewątpliwie środek niezwykle dolegliwy, ustawodawca przewidział możliwość skrócenia okresu wykonywania tego środka w wyjątkowych sytuacjach. Jeżeli osoba skazana:
-
przestrzegała porządku prawnego,
-
wykonywała środek w postaci zakazu prowadzenia pojazdów przez co najmniej rok.
Wówczas sąd rejonowy na jej wniosek, może uznać, że środek został wykonany po upływie połowy okresu, na który został orzeczony (przykładowo, środek orzeczony na dwa lata może zostać uznany za wykonany po upływie 1 roku).
