Postępowanie restrukturyzacyjne ma na celu uratowanie firmy przed ogłoszeniem upadłości. Czy po wszczęciu tej procedury możliwy jest wykup przedmiotów oddanych przedsiębiorcy w leasing? Ustawodawca nie daje nam jasnej odpowiedzi. Przeczytaj artykuł i sprawdź, czy wykup przedmiotu leasingu w postępowaniu restrukturyzacyjnym jest dopuszczalne!
Na czym polega postępowanie restrukturyzacyjne?
Problemy związane z bieżącym spłacaniem rachunków i zaspokajaniem roszczeń wierzycieli nie zawsze muszą oznaczać konieczności ogłoszenia upadłości firmy. Przedsiębiorca ma bowiem możliwość zrestrukturyzowania swojej działalności tak, aby utrzymać płynność finansową. Dokonuje się tego w ramach specjalnego postępowania sądowego, dzięki któremu zadłużenie przedsiębiorcy jest rozkładane na raty, nie są naliczane odsetki od zaległych płatności, a nawet możliwe jest umorzenie części długów.
Postępowanie restrukturyzacyjne niesie ze sobą wiele korzyści m.in. zawieszenie dotychczas prowadzonych postępowań egzekucyjnych i windykacyjnych oraz brak możliwości wszczynania nowych. Jeśli sąd restrukturyzacyjny zgodzi się z wnioskiem zadłużonego przedsiębiorcy, wówczas ustali sposób i czas spłaty jego zobowiązań. Z reguły oznacza to konieczność modyfikacji dotychczas regulowanych umów m.in. umowy pożyczki, umowy kredytowej czy też umowy leasingu.
Leasing w postępowaniu restrukturyzacyjnym
Umowa leasingu, a dokładniej zobowiązanie do spłaty rat leasingowych, może zostać objęte harmonogramem restrukturyzacyjnym. Sąd określa wówczas co do zasady nowy sposób spłaty leasingu, choć może w niektórych sytuacjach pozwolić na spłatę według dotychczasowych reguł. Wpływ restrukturyzacji na powyższe zobowiązanie jest uzależniony od rodzaju leasingu – operacyjnego lub finansowego. Dla przypomnienia przy leasingu operacyjnym leasingobiorca może wykupić przedmiot leasingu dopiero po upłynięciu okresu umowy, po zapłacie wcześniej ustalonej kwoty. Leasing finansowy wiąże się natomiast z przejściem prawa własności przedmiotu leasingu na przedsiębiorcę automatycznie po zakończeniu umowy, tj. po uregulowaniu wszystkich rat leasingowych.
Dzieje się to z mocy samego prawa, a wierzyciel i dłużnik nie muszą w tym zakresie podejmować żadnych dodatkowych czynności. Kolejnych rat leasingowych nie uwzględniamy na spisie, są one na bieżąco płacone jako opłata za korzystanie z przedmiotu leasingu. Takie uregulowanie wynika wprost z art. 77 ust. 1 i 2 Ustawy – Prawo restrukturyzacyjne.
Przykład 1.
Przedsiębiorca posiadający leasing operacyjny zobowiązany był do opłacania rat w kwocie 10 000 zł do 10. dnia każdego miesiąca z góry. Postępowanie restrukturyzacyjne wobec tego przedsiębiorcy zostało otwarte postanowieniem z 27 lipca (ten miesiąc ma 31 dni). Część objęta układem restrukturyzacyjnym wynosi 26/31, czyli 83,87%, czyli 8387 zł, natomiast część stanowiąca zobowiązanie bieżące masy układowej wnosi 5/31, czyli 16,13%, czyli 1613 zł. Odsetki uwzględniane są na spisie wierzytelności za okres poprzedzający otwarcie postępowania, czyli za 16 dni opóźnienia (od 10. do dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego), od całej kwoty, czyli od 10 000 zł. Kiedy możliwe byłoby nieuwzględnianie odsetek w spisie?
Gdyby termin płatności rozdzielonego świadczenia przypadł w lub po dniu otwarcia postępowania, odsetki nie byłyby uwzględniane w spisie w ogóle.
Inaczej przedstawia się sytuacja leasingobiorcy finansowego. W tym przypadku wierzytelności z tytułu rat, które nie są wymagalne, umieszcza się w spisie wierzytelności za czas od dnia otwarcia postępowania do dnia wymagalności każdego przyszłego świadczenia, odpowiednio pomniejszone, zgodnie z art. 81 ust. 1 i 4 Prawa restrukturyzacyjnego. Zgodnie z tą regulacją niewymagalne wierzytelności ze stosunków prawnych o charakterze ciągłym, a także wierzytelności z tytułu kredytu i pożyczki umieszcza się w spisie wierzytelności pomniejszone o odsetki ustawowe, nie wyższe jednak niż 6% rocznie, za czas od dnia otwarcia postępowania do dnia wymagalności każdego przyszłego świadczenia, najdłużej jednak za 2 lata. Powyższą regułę stosujemy także, gdy przedmiot leasingu stanowi u korzystającego dłużnika środek trwały w rozumieniu Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz Ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych. Pamiętajmy także, że wierzytelności leasingu finansowego za okres sprzed otwarcia postępowania sądowego podlegają umieszczeniu w spisie wierzytelności. Wierzytelność nie ulega więc proporcjonalnemu rozdzieleniu, tak jak ma to miejsce w przypadku leasingu operacyjnego. Jej wysokość stanowi suma niezapłaconych rat leasingowych, zarówno sprzed otwarcia postępowania, jak i po jego otwarciu. Raty przyszłe (niewymagalne na dzień otwarcia postępowania) dla potrzeb obliczenia siły głosu podlegają zdyskontowaniu jako wierzytelność przyszła ze stosunku o charakterze ciągłym.
Wykup przedmiotu leasingu w postępowaniu restrukturyzacyjnym
Zgodnie z treścią art. 256 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego od dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego do dnia jego zakończenia albo uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu przyspieszonego postępowania układowego wypowiedzenie przez wynajmującego lub wydzierżawiającego umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których jest prowadzone przedsiębiorstwo dłużnika, bez zezwolenia rady wierzycieli, jest niedopuszczalne. Przepis ten znajduje odpowiednie zastosowanie także względem umów leasingowych, co oznacza, że po wszczęciu postępowania sądowego leasingodawcy nie wolno wypowiedzieć leasingobiorcy umowy. Co więcej, jeśli leasingobiorca, wobec którego toczy się postępowanie restrukturyzacyjne, nie opłaci raty leasingowej (w przypadku leasingu operacyjnego – raty za okres sprzed otwarcia restrukturyzacji, a w przypadku leasingu finansowego – raty za okres zarówno sprzed, jak i po otwarciu postępowania), również nie może być przyczyną wypowiedzenia umowy przez leasingodawcę. Czy sprawia to, że leasingobiorca objęty restrukturyzacją prędzej czy później i tak będzie mógł wykupić przedmiot leasingu?
Umowy leasingu najczęściej przewidują możliwość wykupu przedmiotu leasingu dopiero po zapłaceniu wszystkich umówionych rat. W przypadku postępowania restrukturyzacyjnego warunki takiej spłaty ulegają co do zasady modyfikacji, a część rat może być umorzona przez sąd. Powoduje to istotne odstępstwa od uzgodnionych wcześniej postanowień umownych, więc teoretycznie powinno uniemożliwić leasingobiorcy wykup przedmiotu leasingu albo bardzo go utrudnić. Tak naprawdę nie ma jednolitego stanowiska w tej sprawie, przepisy również nie dają konkretnej odpowiedzi.
Leasingodawca może odmówić sprzedaży przedmiotu takiego leasingu z uwagi na to, że leasingobiorca zalega z płatnościami niektórych rat, co było jedną z przyczyn wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego. Do chwili przyjęcia układu nie dochodzi bowiem do ustalenia nowych zasad spłaty umowy leasingowej, a więc musimy przyjąć, że nie została ona wykonana poprawnie – leasingodawca może więc odmówić leasingobiorcy wykupu.
Przykład 2.
Przedsiębiorca nie regulował swoich zobowiązań, wskutek czego wszczęte zostało wobec niego postępowanie restrukturyzacyjne. Jedną z umów zgłoszonych do restrukturyzacji była umowa leasingu, której termin zakończenia przypadł na 8 listopada 2023 roku. Postępowanie sądowe zostało wszczęte 5 października 2023 roku, a układ restrukturyzacyjny z wierzycielami został przyjęty i uprawomocnił się 16 listopada 2023 roku. Czy przedsiębiorca może wykupić przedmiot leasingu?
Nie, chyba że wyrazi na to zgodę leasingodawca. Umowa leasingu rozwiązała się przed uprawomocnieniem się układu restrukturyzacyjnego, więc możliwość wykupu przedmiotu leasingu zależy wyłącznie od dobrej woli leasingodawcy.
Jednak co, jeśli umowa leasingowa miałaby zakończyć się w chwili, gdy układ restrukturyzacyjny zostałby prawomocnie przyjęty? Zgodnie z treścią art. 342 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego postępowanie restrukturyzacyjne zostaje zakończone z dniem uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu albo o odmowie zatwierdzenia układu. Powoduje to, że nadejście terminu zakończenia umowy leasingowej, której raty zostały wciągnięte do układu, umożliwia leasingobiorcy wystąpienie z żądaniem wykupu przedmiotu leasingu. Pomimo że wskutek postępowania restrukturyzacyjnego wielkość rat i sposób ich regulacji uległ zmianie, to nie uprawnia to leasingodawcy do odmowy sprzedaży przedmiotu leasingu.
Przykład 3.
Przedsiębiorca nie regulował swoich zobowiązań, wskutek czego wszczęte zostało wobec niego postępowanie restrukturyzacyjne. Jedną z umów zgłoszonych do restrukturyzacji była umowa leasingu, której termin zakończenia przypadł na 27 listopada 2023 roku. Postępowanie sądowe zostało wszczęte 5 października 2023 roku, a układ restrukturyzacyjny z wierzycielami został przyjęty i uprawomocnił się 16 listopada 2023 roku. Czy przedsiębiorca może wykupić przedmiot leasingu?
Leasingodawca oficjalnie stwierdził, że nie zamierza sprzedawać przedmiotu leasingu leasingobiorcy, ponieważ nie płacił on rat leasingowych regularnie i popadł w tym zakresie w zadłużenie. W tym przypadku należałoby uznać, że leasingobiorca ma prawo wykupu przedmiotu leasingu, ponieważ umowa rozwiązała się już po uprawomocnieniu się układu restrukturyzacyjnego, została więc objęta restrukturyzacją.
Podsumowując, możliwość wykupu przedmiotu leasingu przy restrukturyzacji firmy nie jest jednoznacznie uregulowana prawnie. W praktyce przyjmuje się, że jeśli taka umowa rozwiąże się przed uprawomocnieniem się układu restrukturyzacyjnego, to leasingobiorca traci prawo wykupu. Jeżeli umowa leasingu rozwiąże się po uprawomocnieniu się takiego układu, leasingodawca nie powinien odmawiać wykupu przedmiotu leasingu.
Polecamy:
