Restrukturyzacja przedsiębiorstwa – jak ją przeprowadzić? Jakie są rodzaje restrukturyzacji? Czym jest umowa standstill? Ile trwa restrukturyzacja? Czy zawsze występuje zawieszenie egzekucji?
Te i wiele innych pytań nasuwa się przedsiębiorcom, którzy mają problem z zachowaniem płynności finansowej.
Co to jest restrukturyzacja?
Restrukturyzacja przedsiębiorstwa, to inaczej proces naprawczy polegający na przywróceniu rentowności i płynności finansowej podmiotowi gospodarczemu. Istota tego procesu polega na tym, aby dany podmiot nadal mógł funkcjonować na rynku z korzyścią dla ogółu i jednocześnie uregulował zobowiązania wobec wierzycieli.
Wierzycieli co do zasady w procesie naprawczym dzielimy na:
-
publicznych (ZUS, PFRON, US),
-
banki,
-
i prywatnych wierzycieli.
Do restrukturyzacji powinno dojść najpóźniej w terminach ustawowych, ale świadomy przedsiębiorca musi wiedzieć, że wystarczy zagrożenie powstaniem stanu niewypłacalności, by zastanowić się nad potrzebą przeprowadzenia restrukturyzacji. W podjęciu tej decyzji pomoże ekspert – licencjonowany doradca restrukturyzacyjny.
Miękka restrukturyzacja
Miękka procedura naprawcza, zwana również soft restrukturyzacją jest procedurą w pełni odformalizowaną i może ona poprzedzać restrukturyzację unormowaną w przepisach ustawy Prawo restrukturyzacyjne z 2015 roku lub ogłoszenie upadłości – Prawo upadłościowe z 28 lutego 2003 roku.
Miękka restrukturyzacja jest to proces, który przedsiębiorca może przeprowadzić samodzielnie lub ze wsparciem eksperta. Lepszym rozwiązaniem jest oczywiście skorzystanie z pomocy, tak aby uzyskać szerszy obraz sytuacji.
Na czym polega miękka restrukturyzacja? Jest to szereg działań mających na celu poprawę kondycji finansowej przedsiębiorcy. Mogą one obejmować między innymi:
-
zmiany organizacyjne w przedsiębiorstwie,
-
poszukiwanie inwestora/ów,
-
ograniczenie kosztów,
-
weryfikację i ściągnięcie wierzytelności,
-
redukcję zatrudnienia,
-
mediacje w sporach już trwających celem zmniejszenia kosztów procesowych,
-
wnioski o pomoc do podmiotów publicznych,
-
porozumienia z wierzycielami, tzw. umowy standstill.
Każde z tych działań może być podejmowane niezależnie i w dowolnym czasie – w zależności od sytuacji. Najważniejszym działaniem w ramach miękkiej restrukturyzacji przedsiębiorstwa jest zawieranie umów nienazwanych standstill z wierzycielami przedsiębiorcy. Umowy te mogą być zawierane w toku mediacji lub negocjacji. Ich zasadniczą funkcją jest ograniczenie wierzycieli w podejmowaniu działań egzekucyjnych.
Umowa typu standstill powinna zawierać:
-
Propozycję planu naprawczego przedsiębiorcy,
-
Propozycje spłat wierzytelności,
-
Wyznaczenie koordynatora umowy,
-
Oznaczenie przesłanek rozwiązujących umowę.
Innym rodzajem działań w ramach miękkiej restrukturyzacji jest złożenie wniosków do wierzycieli publicznych o odroczenie spłaty zobowiązań lub rozłożenie jej na raty. Wniosek taki wpisuje się w działania w ramach pomocy publicznej de minimis, powinien on zawierać analizę przyczyn problemów związanych z uratą płynności finansowej wraz z uproszczonym planem naprawczym oraz (jeżeli występują) – kopie zawartych porozumień z wierzycielami. Pomoc taka może być świadczona do wysokości 200 000 zł.
Restrukturyzacja zobowiązań bankowych nie jest wbrew pozorom najtrudniejsza. Wniosek o restrukturyzację zadłużenia w banku przedsiębiorcy ten musi rozpatrzeć, bowiem wynika to z Prawa bankowego. Mimo, że banki są podmiotami prywatnoprawnymi, to ustawodawca przymusił je do podjęcia kroków, które „ratowałyby” przedsiębiorcę znajdującego się w trudnej sytuacji.
Mediacja z wierzycielami, ale i dłużnikami również, wpisuje się w działania restrukturyzacyjne jako metoda na ograniczenie własnych długów i szybsze odzyskanie ewentualnych wierzytelności.
Czy miękka restrukturyzacja ma sens?
Zdecydowanie tak – po pierwsze pozwoli ona na nabranie oddechu przedsiębiorcy, który utracił płynność finansową. Jest też najbardziej elastyczną formą naprawczą i jednocześnie najmniej kosztowną.
Restrukturyzacja
Postępowanie restrukturyzacyjne na podstawie ustawy z 2015 roku może mieć następującą formę:
- postępowanie o zatwierdzenie układu (najbardziej przypominające dawne postępowanie naprawcze),
- przyspieszone postępowanie układowe,
- postępowanie układowe,
- postępowanie sanacyjne.
Wybór rodzaju postępowania zależy od przedsiębiorcy – dłużnika (art. 7 pr.res.), który wskazuje je we wniosku.
Postępowanie o zatwierdzenie układu
Postępowanie o zatwierdzenie układu z wierzycielami jest postępowaniem najmniej sformalizowanym, najszybszym, z najmniejszym udziałem sądu. Trwa ono, co wynika z praktyki, do pół roku.
Polega ono na tym, że przedsiębiorca musi zgłosić się do licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego. Razem z nim opracowuje propozycje układowe i plan naprawczy. Następnie propozycje te wraz z kartami do głosowania muszą zostać wysłane do wszystkich wierzycieli. Głosowanie odbywa się korespondencyjne w formie pisemnej. Układ zostanie przegłosowany, jeżeli wierzyciele posiadający 2/3 sumy wierzytelności zgodzą się na propozycje układowe.
Uwaga! Nie odlicza się od sumy wierzytelności kwot wierzycieli, którzy odmówili udziału w głosowaniu.
Następnie przedsiębiorca musi złożyć do sądu wniosek o zatwierdzenie układu wraz z potwierdzeniem wniesienia opłaty – 1000 zł oraz zaliczką na koszty postępowania restrukturyzacyjnego (o ile dotyczy).
Sąd, jeżeli zatwierdzi układ to powołuje nadzorcę układu. Wierzyciele, jeżeli są niezadowoleni mają prawo zgłaszać zastrzeżenia.
Uwaga! Postępowanie o zatwierdzenie układu nie wstrzymuje co do zasady egzekucji.
Przyspieszone postępowanie układowe
Przyspieszone postępowanie układowe, to z kolei rodzaj postępowania bardziej sformalizowany, ale ma jedną zasadniczą cechę. Daje przedsiębiorcy restrukturyzowanemu ochronę przed egzekucją. W tym rodzaju postępowania to nadzorca, a nie przedsiębiorca zbiera głosy wierzycieli (art. 9 i 10 pr. res.). Nadzorcą w myśl art. 24 pr. res. jest doradca restrukturyzacyjny – art. 35 pr. res.
Przyspieszone postępowanie układowe jest dopuszczalne wtedy, kiedy suma wierzytelności spornych przekracza 15% wszystkich wierzytelności. Wierzycielom przysługuje sprzeciw.
Postępowanie sanacyjne
Sanacja, czyli odrodzenie. Zadaniem postępowania sanacyjnego jest przeprowadzenie w pełni sformalizowanej restrukturyzacji, która polega nie tylko na spłacie wierzycieli, ale również na uzdrowieniu całego przedsiębiorstwa. Jego celem jest ustrzeżenie przedsiębiorcy przed ogłoszeniem upadłości art. 3 pr. res. W tym celu zostaje powołany przez sąd zarządca – art. 51 działający w imieniu dłużnika i na jego ryzyko – art. 53 pr.res. Do jego zadań należy wzięcie pod kuratelę wszystkich działań przedsiębiorcy i usprawnienie organizacji.
Jest to najbardziej sformalizowane i czasochłonne postępowanie naprawcze. Przedsiębiorstwo objęte postępowaniem sanacyjnym cieszy się pełną ochroną przed czynnościami egzekucyjnymi. W czasie tego postępowania dłużnik – przedsiębiorca nie może podejmować żadnych czynności o charakterze zarządczym.
W postępowaniu sanacyjnym występują takie instytucje prawne, jak:
-
pomoc publiczna,
-
zawieszenie egzekucji z chwilą wszczęcia postępowania,
-
zakaz wypowiadania niektórych umów,
-
postępowanie zabezpieczające,
-
obligatoryjne ograniczenie zarządu,
-
ułatwiona procedura restrukturyzacji zatrudnienia.
Czy postępowanie upadłościowe się opłaca?
Rolą postępowania naprawczego jest przywrócenie przedsiębiorstwa do pełnej sprawności finansowej i organizacyjnej. Jest to korzystne, bo zastanówmy się jakie przedsiębiorca ma alternatywy? Może on zlikwidować działalność gospodarczą lub ogłosić upadłość. Każdy z tych wariantów w rezultacie ma negatywne skutki makroekonomiczne i społeczne. Zamknięcie działalności nie powoduje pozbycia się zobowiązań, natomiast postępowanie upadłościowe… Właśnie tutaj się zatrzymajmy i omówmy szerzej to zagadnienie.
Upadłość przedsiębiorstwa
Przedsiębiorcy przysługuje prawo, ba! nawet obowiązek, jeżeli stanie się niewypłacalny, złożyć wniosek o restrukturyzację. Kiedy jest się niewypłacalnym? Prawo upadłościowe przewiduje, że dłużnik jest obowiązany złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym nastąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Tym samym na przykład po upływie 3 miesięcy od daty wymagalności najstarszej z niezaspokojonych wierzytelności, rozpoczyna bieg powyższy 30-dniowy termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Jeżeli restrukturyzacja nie przyniesie skutku, to znaczy przedsiębiorca nadal będzie miał problemy ze spłatą wierzytelności, to wówczas powinien on niezwłocznie ogłosić upadłość. Po zmianie przepisów prawa upadłościowego z 2019 roku, które weszły w życie 24 marca 2020 roku ogłoszenie upadłości jest dużo łatwiejsze, ale nadal powinna to być procedura ostateczna. Upadłość charakteryzuje się tym, że cały majątek upadłego wchodzi w skład masy upadłościowej, spienięża się ją, a następnie spłaca wierzycieli według dokumentu, jakim jest plan spłaty wierzycieli zatwierdzony przez sąd.
Upadłość po zmianach w 2020 roku może ogłosić każdy, w tym osoba fizyczna, przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą (z CEIDG).
Novum jest to, że teraz sąd bada tzw. przesłanki negatywne już po ogłoszeniu upadłości
a przed zatwierdzeniem planu spłaty wierzycieli. Przesłanki negatywne, jak znaczące przyczynienie się do powstania niewypłacalności nie są już przeszkodą dla ogłoszenia upadłości przez przedsiębiorcę.
Kolejną ważną zmianą jest dopuszczenie do ogłoszenia upadłości z formułą pre-pack. Polega ona na tym, że upadły dłużnik sam poszukuje nabywcę/ów składników masy upadłościowej – na przykład całego przedsiębiorstwa i za zgodą sądu dokonuje się sprzedaż. To pozwala na osiągnięcie dużo wyższych kwot ze sprzedaży niż miałoby to miejsce na licytacji komorniczej.
Musicie jednak pamiętać, że ogłoszenie upadłości jest krokiem doniosłym, niesie za sobą bardzo poważne konsekwencje faktyczne, ekonomiczne oraz prawne. W związku z powyższym każde postępowanie restrukturyzacyjne, nawet postępowanie sanacyjne będzie dużo mniejszym obciążeniem finansowym, organizacyjnym ale i psychicznym dla upadłego przedsiębiorcy niż upadłość konsumencka.
Artykuł partnera, tekst zewnętrzny
