Rata balonowa leasingu – czy można ją ująć w koszty?

W przeważającej liczbie przypadków umowa leasingu operacyjnego określa równe raty przez cały okres umowy. Niektóre firmy leasingowe oferują jednak możliwość podpisania leasingu balonowego. W niniejszym artykule omówimy zasadę jego działania oraz zastanowimy się, czy ostatnia rata balonowa leasingu może stanowić koszt podatkowy.

Rata balonowa leasingu

Koncepcja leasingu balonowego polega na tym, że w początkowym okresie trwania umowy leasingu mamy do czynienia z niskimi ratami leasingowymi, natomiast najwyższa kwotowo jest rata ostatnia. Cała sytuacja przypomina dmuchanie balona, który największy jest na samym końcu tej czynności.

W kontekście przepisów podatkowych przede wszystkim istotne jest, aby leasing balonowy spełniał ogólne kryteria podatkowego leasingu operacyjnego.

Jak czytamy w art. 23b ust. 1 ustawy PIT, opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodów korzystającego, jeżeli:

1. umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym nie jest osoba wymieniona w pkt 2, została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 5 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości;
2. umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony;
3. suma ustalonych opłat w umowie leasingu, o której mowa w pkt 1 lub 2, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu; przepis art. 19 stosuje się odpowiednio.

Jeżeli zatem przedsiębiorca chce zaliczać do kosztów podatkowych raty leasingowe, to muszą być spełnione łącznie ww. warunki.

W rezultacie leasing balonowy samochodu osobowego powinien być zawarty na okres co najmniej 3 lat, co stanowi 40% okresu normatywnej amortyzacji tego typu środka trwałego. Oznacza to, że umowa leasingowa nie może zostać zawarta na termin krótszy.

Podstawowy okres umowy leasingu to czas oznaczony, na jaki została ona zawarta, z wyłączeniem tego, na który może być przedłużona lub skrócona; w przypadku zmiany strony lub stron tej umowy podstawowy okres jej trwania uważa się za zachowany, jeżeli inne postanowienia umowy nie uległy zmianie.

Ponadto suma ustalonych opłat w umowie leasingu powinna odpowiadać co najmniej wartości początkowej środka trwałego będącego przedmiotem umowy leasingu.

Zwróćmy przy tym uwagę, że powyższy przepis odnosi się do sumy opłat, nie wskazując przy tym, w jaki sposób opłaty powinny być skalkulowane.

W świetle powyższego umowa leasingu przewidująca ostatnią ratę „balonową” może spełniać warunki podatkowego leasingu operacyjnego.

Rata balonowa leasingu w kosztach

Jeżeli są spełnione warunki określone w art. 23b ust. 1 ustawy PIT, to rata leasingowa stanowi dla leasingobiorcy koszt uzyskania przychodów.

W zakresie możliwości zaliczenia wydatku do kosztów należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy PIT nie uznaje się za koszt wydatków dotyczących samochodu osobowego opłat wynikających z umowy leasingu, o której mowa w art. 23a pkt 1, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze (z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego), w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.

Powyższy przepis rozciąga limit rozliczania wydatków na korzystanie z samochodu osobowego na umowy leasingu operacyjnego, umowy najmu, dzierżawy lub inne umowy o podobnym charakterze. Koresponduje on z (podwyższanym) limitem stosowanym przy dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych od nabytego samochodu i ustalany jest proporcją wartości samochodu będącego przedmiotem umowy leasingu, najmu (itp.) i kwoty 150 000 zł.

Z przepisu tego wynika więc, że nie stanowią kosztów uzyskania przychodów dotyczące samochodu osobowego opłaty wynikające z umów leasingu w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.

W myśl art. 23 ust. 5c ustawy PIT w przypadku samochodu osobowego oddanego do używania na podstawie umowy leasingu, o której mowa w art. 23a pkt 1, ograniczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 47a, wykorzystuje się do tej części opłaty, która stanowi spłatę wartości samochodu osobowego. Zatem powyższy limit 150 000 zł ma zastosowanie do tej części opłaty, która stanowi spłatę wartości samochodu osobowego – czyli części kapitałowej raty leasingowej.

Należy wskazać, że w przypadku zawarcia umowy leasingu operacyjnego samochodu osobowego o wartości wyższej niż 150 000 zł do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć opłaty w wysokości nieprzekraczającej ich części ustalonej w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.

W tym miejscu warto podkreślić, że regulacja ta nie dotyczy samej wysokości raty. O ile zatem wartość leasingowanego pojazdu nie przekracza 150 000 zł, to cała kwota raty leasingowej może stanowić koszt podatkowy.

Suma powyższych przepisów prowadzi więc do wniosku, że z zastrzeżeniem art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy PIT ostatnia rata balonowa leasingu może być kosztem uzyskania przychodów.

Przykład 1. 

Przedsiębiorca zawarł umowę leasingu samochodu na 5 lat. Raty zostały określone w formie balonowej i przyjęto, że ostatnia z nich stanowić będzie 30% wartości pojazdu. Czy rata balonowa leasingu może stanowić koszt uzyskania przychodów?

Wartość pojazdu leasingowanego nie przekracza 150 000 zł. W konsekwencji rata balonowa leasingu może stanowić koszt na tych samych zasadach, jak poprzednie raty leasingowe.

Reasumując, gdy weźmiemy pod uwagę przepisy prawa podatkowego, rata balonowa leasingu może stanowić koszt uzyskania przychodów pozarolniczej działalności gospodarczej na tych samych zasadach, co inne raty leasingowe. Istotne jest, aby leasing balonowy spełniał warunki podatkowego leasingu operacyjnego oraz aby mieć na uwadze limit wynikający z treści art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy PIT.