Postępowanie w sprawach własności intelektualnej - co musisz wiedzieć

1 lipca 2020 roku w Kodeksie postępowania cywilnego dodany został dział IVg – Postępowanie w sprawach własności intelektualnej. W artykule zostanie wyjaśnione, jakie sprawy mają charakter spraw własności intelektualnej oraz jakie sądy je rozpoznają. Przedstawione zostaną informacje w zakresie dowodów, jakie mogą być przeprowadzane w takich procesach, co stanowi istotną różnicę w porównaniu do procesu cywilnego.

Jakie sprawy są sprawami własności intelektualnej?

Postępowanie w sprawach własności intelektualnej stosuje się w sprawach o:

• ochronę praw autorskich i pokrewnych;

• ochronę praw własności przemysłowej;

• ochronę innych praw na dobrach niematerialnych;

• zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji;

• ochronę dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług;

• ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą.

Zakres spraw, które są rozpoznawane w tym procesie, jest zatem dość szeroki. Nie tylko dotyczą one praw autorskich i własności przemysłowej, lecz także na przykład zwalczania nieuczciwej konkurencji.

Postępowanie w sprawach własności intelektualnej - jaki sąd?

Sądem właściwym dla spraw własności intelektualnej jest sąd okręgowy, bez względu na wartość przedmiotu sporu. W postępowaniach cywilnych sąd okręgowy co do zasady jest właściwy, gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 000 zł. Nie dotyczy to jednak tego postępowania.

Przykład 1

Pani Maria pozwała swojego konkurenta, pana Mariana, o zobowiązanie go do zaniechania umieszczenia jej autorskiego zdjęcia na stronie internetowej pozwanego. Wskazała, że zdjęcie stanowi utwór w rozumieniu prawa autorskiego i jest używany na jej portalu. Wartość przedmiotu sporu określiła na kwotę 50 000 zł. Mimo że jest to mniej niż 75 000 zł, sprawa trafi do sądu okręgowego.

• Lublinie – z obszaru właściwości sądów okręgowych w: Kielcach, Krośnie, Przemyślu, Radomiu, Rzeszowie, Siedlcach, Tarnobrzegu i Zamościu;

• Katowicach – z obszaru właściwości sądów okręgowych w: Bielsku-Białej, Częstochowie, Gliwicach, Krakowie, Nowym Sączu, Opolu, Rybniku i Tarnowie;

• Gdańsku – z obszaru właściwości sądów okręgowych w Bydgoszczy, Elblągu, Koszalinie, Olsztynie, Słupsku, Toruniu i we Włocławku;

• Poznaniu – z obszaru właściwości sądów okręgowych: w Gorzowie Wielkopolskim, Jeleniej Górze, Kaliszu, Koninie, Legnicy, Łodzi, Sieradzu, Szczecinie, Świdnicy, we Wrocławiu i w Zielonej Górze;

• Warszawie – z obszaru właściwości sądów okręgowych: w Białymstoku, Łomży, Ostrołęce, Piotrkowie Trybunalskim, Płocku, Suwałkach i Warszawa-Praga w Warszawie.

Sądem II instancji jest sąd apelacyjny, jednak nie w każdym ze wskazanych powyżej miast, a wyłącznie w:

• Poznaniu – z obszaru właściwości sądów apelacyjnych w Katowicach i we Wrocławiu, z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Krakowie obejmującej obszar właściwości sądów okręgowych w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie, z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Łodzi obejmującej obszar właściwości sądów okręgowych w Kaliszu, Łodzi i Sieradzu oraz z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Szczecinie obejmującej obszar właściwości sądów okręgowych w Gorzowie Wielkopolskim i Szczecinie;

• Warszawie – z obszaru właściwości sądów apelacyjnych w Białymstoku, Gdańsku, Lublinie i Rzeszowie, z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Krakowie obejmującej obszar właściwości Sądu Okręgowego w Kielcach, z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Łodzi obejmującej obszar właściwości sądów okręgowych w Piotrkowie Trybunalskim i Płocku oraz z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Szczecinie obejmującej obszar właściwości Sądu Okręgowego w Koszalinie

Przykład 2

Pan Paweł, programista, mieszka w Szczecinie. Stworzył aplikację internetową, która została następnie skopiowana w nieuprawniony sposób. Jego konkurent – pan Jan – również mieszkający w Szczecinie dopuścił się plagiatu. Pozew w tej sprawie należy jednak złożyć w Sądzie Okręgowym w Warszawie, co niesie ze sobą również niezbędność stawienia się w tym sądzie celem zaprezentowania stanowiska w sprawie.

Można wskazać takie rozwiązanie za nielogiczne, utrudniające obywatelom dostęp do sądu, wymagające od nich długich podróży w celu zaprezentowania stanowiska. Jednak ideą przyświecającą ustawodawcy było to, aby wyodrębnione zostało w ramach istniejącej specjalizacji sądu właściwego dla spraw najbardziej skomplikowanych prawnie oraz wymagających szczególnej wiedzy technicznej. Ma to pozwolić sędziom orzekającym pogłębienie specjalizacji (przy wykorzystaniu wiedzy biegłych sądowych), co przyczyni się do sprawniejszego rozpoznawania tej kategorii spraw.

Ponadto ma to też na celu ujednolicenie orzecznictwa w tych sprawach, wzmocnienie pewności prawa.

Postępowanie w sprawach własności intelektualnej - dowody 

W postępowaniu w sprawach własności intelektualnej możliwe jest, nawet przed wszczęciem postępowania w sprawie, zabezpieczenia środka dowodowego. Taki wniosek sąd rozpoznaje bezzwłocznie, nie później niż w ciągu tygodnia od jego wpływu.

We wniosku wnioskodawca musi:

• uprawdopodobnić roszczenie;

• uprawdopodobnić interes prawny.

Interes prawny w zabezpieczeniu środka dowodowego istnieje, jeśli brak żądanego zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni przytoczenie lub udowodnienie istotnych faktów, jak również, gdy zachodzi ryzyko zniszczenia środka dowodowego lub opóźnienie w uzyskaniu środka dowodowego może uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania dowodowego, lub gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy.

Przykład 3

Pan Konrad złożył wniosek o zabezpieczenie dowodu z uwagi na fakt, że osoba, którą chciał pozwać, usuwała ślady działań, które spowodowały ujawnienie tajemnicę jego przedsiębiorstwa przez byłego kontrahenta. Aby przedstawić sądowi sposób działań kontrahenta, ich częstotliwość i szkodliwość, niezbędne było zabezpieczenie tego dowodu.

Sąd może ograniczyć lub wyłączyć kopiowanie środka dowodowego lub jego utrwalanie w inny sposób. Uprawniony uzyskuje dostęp do niego wraz z uprawomocnieniem się postanowienia.

Takie postanowienie o zabezpieczeniu sąd doręcza uprawnionemu, a podmiot wykonujący postanowienie równocześnie z przystąpieniem do wykonania postanowienia dokonuje jego doręczenia obowiązanemu oraz pozwanemu. Sąd poucza obowiązanego, pozwanego oraz biegłego o ochronie tajemnicy przedsiębiorstwa.

Sąd orzeka taki sposób zabezpieczenia środka dowodowego, jaki stosownie do okoliczności danej sprawy uzna za odpowiedni. Sposobami zabezpieczenia mogą być:

• odebranie towarów, materiałów, narzędzi użytych do produkcji lub dystrybucji, dokumentów;

• sporządzenie szczegółowego opisu tych przedmiotów połączone, w razie konieczności, z pobraniem ich próbek.

Wyjawienie środka dowodowego 

Powód, który uprawdopodobnił roszczenie, może żądać, aby pozwany wyjawił lub wydał środek dowodowy, którym dysponuje, w szczególności dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe, służące ujawnieniu i udowodnieniu faktów.

Uwzględniając żądanie, sąd określa termin wyjawienia środka dowodowego, zasady korzystania z niego i zapoznawania się z nim, a także poucza strony o ochronie tajemnicy przedsiębiorstwa. Jeżeli pozwany powołuje się na ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa, sąd może określić szczególne zasady korzystania ze środka dowodowego i zapoznawania się z nim oraz wprowadzić dodatkowe ograniczenia.