Podatkowa grupa kapitałowa – dalej: PGK – staje się coraz popularniejsza wśród podatników. Zmiany od 1 stycznia 2022 roku spowodowały, że założenie i rozliczanie stało się dużo łatwiejsze. Podatnicy, tworząc PGK, mają oczywiście także liczne problemy z rozliczaniem podatkowym. Większość z nich wynika z faktu odmiennego rozliczania podatku dochodowego. Sprawdziliśmy, jak przebiega rozliczanie strat przez spółki przystępujące do podatkowej grupy kapitałowej.
Podatkowa grupa kapitałowa jako samodzielny podatnik
Zgodnie z art. 1a ust. 1 ustawy o CIT PGK może być grupa co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość prawną, które pozostają w związkach kapitałowych.
Powyższe uzależnione jest od spełnienia warunków określonych w ustawie. Są to następujące warunki:
podatkową grupę kapitałową mogą tworzyć wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne lub spółki akcyjne, mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli:
- przeciętny kapitał zakładowy określony w sposób, o którym mowa w ust. 2b, przypadający na każdą z tych spółek, jest nie niższy niż 250 000 zł,
- jedna ze spółek, zwana dalej spółką dominującą, posiada bezpośredni 75-procentowy udział w kapitale zakładowym lub w tej części kapitału zakładowego pozostałych spółek, zwanych dalej spółkami zależnymi, która na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji nie została nieodpłatnie lub na zasadach preferencyjnych nabyta przez pracowników, rolników lub rybaków albo która nie stanowi rezerwy mienia Skarbu Państwa na cele reprywatyzacji,
- w spółkach tych nie występują zaległości we wpłatach podatków stanowiących dochód budżetu państwa.
Ponadto jednym z warunków jest zawarcie w formie aktu notarialnego umowy o utworzeniu PGK na okres co najmniej trzech lat podatkowych.
Następnie umowa musi zostać zgłoszona przez spółkę dominującą do naczelnika urzędu skarbowego właściwego według jej siedziby na co najmniej 45 dni przed rozpoczęciem roku podatkowego przyjętego przez PGK. Po wydaniu decyzji o rejestracji niniejszej umowy przez naczelnika urzędu skarbowego, PGK staje się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Od początku roku podatkowego wskazanego w umowie aż do końca okresu, na jaki umowa została zawarta, następuje rozliczanie strat przez spółki przystępujące do PGK oraz osiągniętych dochodów.
W ustawie przewidziano możliwość przedłużenia okresu, na jaki została zawarta umowa o PGK poprzez złożenie nowej umowy o PGK przez spółkę dominującą do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na jej siedzibę.
W związku z powyższym upływ ostatniego roku podatkowego w okresie, na jaki została zawarta umowa o PGK przy jednoczesnym braku zgłoszenia oraz rejestracji nowej umowy o PGK na następne lata podatkowe, skutkuje utratą statusu podatnika przez PGK na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych.
Ponadto PGK traci status podatnika przed upływem okresu, na jaki zawarta została umowa, jeśli wystąpią zmiany w stanie faktycznym lub stanie prawnym naruszające warunki określone w ustawie o CIT. W tym przypadku pierwszym dniem roku podatkowego spółek, które wchodziły w skład PGK, z zastrzeżeniem jest dzień wystąpienia ww. zmian.
W związku z tym PGK traci status podatnika na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych na skutek:
- upływu terminu obowiązywania umowy o PGK lub
- wystąpienia w okresie obowiązywania umowy zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujących naruszeniem warunków uznania podatkowej grupy kapitałowej za podatnika podatku dochodowego.
Rozliczanie strat podatkowych - zasady
Ustawodawca wprowadził szereg zmian, które w łatwiejszy sposób umożliwiają podatnikowi rozliczenie strat.
Podatnik jest uprawniony do:
- obniżenia dochodu o wysokość straty z tego samego źródła w okresie 5 najbliższych kolejno po sobie następujących lat podatkowych, z tym że kwota obniżenia tego dochodu w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty, albo
- obniżenia jednorazowo dochodu o wysokość straty z tego samego źródła w okresie najbliższych kolejno po sobie następujących 5 lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 000 000 zł. Nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego 5-letniego okresu, z tym że kwota obniżenia tego dochodu w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.
Przykład 1.
Spółka w 2020 roku w związku z pandemią poniosła znaczną stratę. Strata za 2020 rok wyniosła 4 727 342 zł. W 2021 roku podatnik prowadził już działalność bez przestojów, co pozwoliło mu osiągnąć dochód w wysokości 2 432 000 zł. W tym przypadku ma prawo w całości obniżyć dochód o wcześniej poniesioną stratę.
Rozliczanie strat przez spółki przystępujące do PGK
Na wstępie przypomnijmy, że zgodnie z wykładnią językową art. 8 ust. 7 pkt 1 ustawy o CIT, dzień poprzedzający początek roku podatkowego PGK jest dniem kończącym rok podatkowy spółek tworzących PGK. Natomiast dniem rozpoczynającym rok podatkowy spółek tworzących uprzednio PGK jest dzień następujący po dniu, w którym upłynął okres obowiązywania umowy lub w którym PGK utraciła status podatnika podatku dochodowego od osób prawnych.
Przykład 2.
Spółka z o.o. ponosiła straty podatkowe z prowadzonej działalności w latach 2014–2016. W 2018 roku przystąpiła do PGK. Grupa ta została rozwiązana w 2020 roku. Czy spółka rozliczy straty z lat ubiegłych?
Na wstępie przypomnijmy, że w trakcie trwania PGK nie można było w latach 2018–2020 rozliczać strat spółek. Mimo że w okresie, w którym spółka była w PGK, nie mogła rozliczać starty, może to uczynić po jej rozwiązaniu.
Co bardzo istotne, od 1 stycznia 2022 roku PGK może rozliczać strat poniesionych przez spółkę ją tworzącą przed utworzeniem PGK.
Aby to zrobić, należy spełnić poniższe warunki:
- strata podlegała odliczeniu od dochodu tej spółki, gdyby ta spółka nie weszła w skład PGK;
- strata została poniesiona przez spółkę nie wcześniej niż w 5 roku podatkowym poprzedzającym rok PGK, za który dokonuje się tego obniżenia;
- strata nie została odliczona wcześniej od dochodu spółki;
- spółka osiągnęła w roku podatkowym, za który dokonuje się tego obniżenia, dochód z tego źródła przychodów, z którego została poniesiona strata.
Co istotne, kwota obniżenia dochodu PGK nie może przekroczyć 50% wysokości straty oraz kwoty dochodu ze źródła przychodów osiągniętego przez spółkę zależną w roku podatkowym, za który dokonuje się tego obniżenia.
Ponadto obecnie w przypadku utraty statusu podatnika przez PGK spółka ją tworząca może obniżyć dochód o wysokość straty poniesionej przed utworzeniem grupy, jeżeli:
- strata została poniesiona nie wcześniej niż w 5 roku podatkowym spółki poprzedzającym rok, za który dokonuje się tego obniżenia, z tym że okres ten obejmuje również lata podatkowe podatkowej grupy kapitałowej tworzonej przez tę spółkę, oraz
- o wysokość tej straty nie został obniżony dochód podatkowej grupy kapitałowej.
Podsumowując, zmiany podatkowe są niezwykle korzystne – powinny spowodować, że także spółki mające stratę będą chętnie zawiązywać PGK.
