Strony WWW obecnie są podstawowym narzędziem firm działających na rynku w różnorodnych branżach. Nie tylko dostarczają bowiem informacji o produktach przedsiębiorcy, lecz także mogą pełnić funkcję sklepu, bloga, czatu czy stanowić narzędzie bankowości elektronicznej. Aby strona wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej mogła w sposób należyty spełniać swoje funkcje, powinna zostać wykonana przez profesjonalistę. Umowa o tworzenie strony internetowej jest jednak dość złożonym i skomplikowanym zagadnieniem. Należałoby więc podjąć próbę odpowiedzi na pytanie: na co strony powinny zwracać uwagę przy formułowaniu takiej umowy?
W pierwszej kolejności wypada zaznaczyć, że umowa o stworzenie strony internetowej nie jest umową nazwaną, a więc regulowaną przez przepisy prawa. Treść jej postanowień zależy w szczególności od potrzeb stron i skutków prawnych, do wywołania których one dążą. Istnieje jednak wiele elementów, które nieuregulowane bądź uregulowane niewłaściwie mogą przysporzyć stronom umowy wielu kłopotów, w tym przykładowo polegających na ograniczeniu możliwości swobodnego korzystania z programu czy jego modyfikacji bądź na kierowaniu przeciwko nim roszczeń związanych z naruszeniem praw osób trzecich.
Podstawa prawna praw i obowiązków stron umowy
Mimo że umowa o stworzenie strony internetowej nie została wprost uregulowana w przepisach prawa, przy jej tworzeniu należy wziąć pod uwagę przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, w tym w szczególności te dotyczące umowy o dzieło (art. 627–646 kc), oraz ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Czasami umowa ta może również przybrać formę umowy zlecenia (zwłaszcza gdy chodzi o zlecenie rejestracji domeny). Tymczasem wybór formy prawnej umowy będzie miał kluczowe znaczenie dla ustalenia praw i obowiązków stron, a także konsekwencji podatkowych.
Strona internetowa jako przedmiot ochrony prawa autorskiego
Zwykle strona internetowa spełnia przesłanki utworu, a więc jest przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonym w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (art. 1 ust. 1 prawa autorskiego).
Należy jednak pamiętać, że nie tylko strona WWW jako całość może stanowić utwór, lecz także jej poszczególne elementy. Prawo autorskie do takich elementów powinno więc być skrupulatnie uregulowane zawieraną umową o stworzenie strony WWW. Elementami widocznymi na stronie internetowej, które mogą korzystać z ochrony prawa autorskiego może być interfejs strony internetowej, a więc jej widoczna grafika składająca się z kolorystyki, zdjęć, filmów, cytatów, logotypów, fontów czy układu tekstu (typografia strony).
Utwór to jednak nie tylko elementy graficzne. Do prawidłowego działania strony internetowej niezbędny jest bowiem kod źródłowy, a także w zależności od potrzeb i funkcji strony może zajść konieczność wykorzystania bazy danych lub systemu zarządzania treścią (CMS), które także mogą zostać objęte ochroną prawnoautorską.
Tworzenie strony internetowej - co powinna zawierać umowa?
Treść postanowień umowy i zakres nabycia praw autorskich do strony WWW nie tylko zależy od woli stron, lecz także od zakresu praw, jakimi dysponuje projektant witryny. Najczęściej korzysta on jedynie z licencji na poszczególne elementy, z których składa się strona internetowa, jak surowy projekt strony, fonty czy logotypy.
Wówczas projektant nie będzie mógł przenieść praw autorskich na nabywcę w zakresie tych elementów, skoro przy ich używaniu korzystał jedynie z licencji.
Bywa również i tak, że projektant nabył prawa autorskie do takich elementów, jednak zależy mu, aby móc je nadal wykorzystywać do przyszłych zleceń. Strony mogą więc postanowić, że nabywca nie nabędzie praw autorskich do użytych na stronie zdjęć czy też kodu źródłowego na wzór projektu, a uzyska w tym zakresie jedynie prawo do ich używania (umowa licencyjna). Przyjęcie takiego rozwiązania spowoduje, że nabywca strony będzie posiadał prawa autorskie jedynie do strony jako całości (a więc z poszczególnym układem tekstu, zdjęć czy kolorystyki), natomiast projektant będzie mógł nadal wykorzystywać poszczególne jej elementy do dalszych zleceń.
Z tego względu należy w umowie o stworzenie strony WWW wskazać dokładnie, w jakim zakresie prawa do strony zostaną przeniesione, a które z elementów tworzących stronę zostaną objęte umową licencyjną.
Nabycie praw do strony internetowej (w drodze przeniesienia praw autorskich) wymaga również określenia w umowie sposobu wykonywania praw zależnych. Niezbędne będzie udzielenie nabywcy licencji przykładowo do dokonywania określonych modyfikacji poszczególnych elementów tworzących stronę, jak wspomniane zdjęcia, logotypy czy ułożenie tekstu, a także prawa do dokonywania ewentualnych ingerencji w kod źródłowy.
Ustalenie autorstwa strony
Dotychczas głównie była mowa o przenoszeniu praw autorskich majątkowych do strony WWW, a więc związanych z komercyjnym jej wykorzystaniem. Prawa majątkowe w przeciwieństwie do praw autorskich osobistych mogą być przeniesione w drodze umowy. Do tej drugiej grupy praw należą z kolei takie, które są związane ściśle z osobą autora, a więc m.in. prawo do autorstwa strony WWW i oznaczenia jej swoim nazwiskiem bądź firmą.
Mimo że prawa osobiste są nieprzenoszalne na nabywcę utworu, to można w umowie określić sposób ich wykonywania, a nawet zobowiązać autora, aby w ogóle nie korzystał z przysługujących mu praw osobistych. Jeśli jednak kwestie wykonywania praw osobistych nie zostaną uregulowane w umowie, będzie to oznaczać obowiązek nabywcy strony WWW do zamieszczenia na stronie wzmianki o jej autorze.
Strony mogą przykładowo ustalić, że Autor wyraża zgodę, aby informacja o jego autorstwie nie była zamieszczona na stronie internetowej X albo Nabywca wskaże w stopce strony, iż
Fonty
Z projektowaniem strony WWW wiąże się także aspekt fontów, takich jak przykładowo Arial, Times New Roman czy Calibri. Font to zestaw znaków pisarskich dla danego urządzenia lub programu (słownik SJP), a więc najprościej mówiąc, jest to krój pisma będący zestawem znaków zapisanych w postaci elektronicznej. Z fontu korzysta się przy projektowaniu strony internetowej, np. do stworzenia oryginalnej wiadomości tekstowej albo logotypu. Jako wytwory o indywidualnym i twórczym charakterze fonty objęte są ochroną prawa autorskiego.
Zwykle zasady korzystania z fontów opisane są szczegółowo w licencjach, których treść jest łatwo dostępna w internecie. Samo dysponowanie licencją nie oznacza jeszcze, że projektant może wykorzystywać font w celach zarobkowych. W wielu przypadkach projektowanie strony przy użyciu konkretnego fontu wiązać się będzie z obowiązkiem projektanta do zakupu licencji na komercyjne wykorzystanie fontu.
W celu zabezpieczenia interesów nabywcy strony WWW umowa o stworzenie strony powinna zawierać postanowienie, że projektant dysponował stosowną licencją na wykorzystanie fontu w celach komercyjnych przy tworzeniu strony internetowej oraz był uprawniony do jego modyfikacji (o ile w ogóle modyfikował font). Zwykle ogólnodostępne i bezpłatne licencje na fonty, np. pakietu Microsoft Office, mogą być wykorzystywane do celów komercyjnych, ale – jak zastrzega ich producent – bez możliwości ich modyfikowania, kopiowania, przeprojektowywania czy dalszego dystrybuowania. Licencja wprost także stanowi, że warunkiem wykorzystywania fontów jest legalne nabycie produktów Microsoft. Z kolei takie fonty jak Google Fonts oparte są o licencję SIL – Open Font License, co umożliwia ich modyfikację i wykorzystywanie zarówno dla celów prywatnych, jak i komercyjnych.
Domena
Kolejnym aspektem związanym z umową mającą na celu stworzenie i uruchomienie strony WWW jest konieczność rejestracji domeny, a więc, najprościej mówiąc, adresu strony internetowej (przykładowo firmaXXX.com.pl). Unikatowy adres strony odróżnia ją od innych dostępnych w internecie i często pozwala na skojarzenie jej z właścicielem. Może być jednak też tak, że zlecający tworzenie strony internetowej dysponuje już zarejestrowaną domeną. Wówczas nie będzie potrzeby regulowania tej kwestii w umowie o stworzenie strony WWW przykładowo poza następującym postanowieniem, że Zleceniodawca dysponuje prawem do używania domeny XYZ, a Zleceniobiorca zobowiązuje się uruchomić stronę internetową pod adresem domeny XYZ.
Jeśli zleceniodawca nie posiada domeny, to obowiązek związany z wykupieniem wybranego adresu można nałożyć na projektanta bądź zwrócić się samodzielnie do firmy rejestrującej domeny. Najczęściej wymaga się opłacania jej na okres roku z możliwością dalszego przedłużenia. Z firmą rejestrującą domenę zleceniodawca zwykle zawiera typową umowę zlecenia, która nie wiąże się z powstaniem praw autorskich, chyba że osoba ją rejestrująca ma także za zadanie opracować jej indywidualną nazwę, która następnie zostanie objęta ochroną jako znak towarowy. Należy jednak pamiętać, że sama rejestracja domeny nie obejmuje zarejestrowanej nazwy żadną szczególną ochroną.
