Podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego od podatku VAT w zakresie dokonywanej sprzedaży muszą mieć na uwadze kwotę limitu. Istotne jest, aby limit określony w art. 113 ust. 1 ustawy VAT nie został przekroczony. W naszym artykule zastanowimy się, jak wygląda wpływ sprzedaży środka trwałego na limit zwolnienia VAT.
Wpływ sprzedaży środka trwałego na limit zwolnienia VAT
Jak wynika z art. 113 ust. 1 ustawy VAT, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których jej wartość nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Powyższy przepis reguluje tzw. zwolnienie podmiotowe, które uzależnione jest od wielkości sprzedaży. Samo pojęcie sprzedaży należy rozumieć w sposób szeroki, ponieważ obejmuje ono odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22 ustawy VAT).
W momencie przekroczenia limitu podatnik traci prawo do zwolnienia, a ewentualny powrót do statusu podatnika VAT zwolnionego może mieć miejsce nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia.
Jeżeli podatnik przekroczył limit w 2023 roku, to podatnikiem zwolnionym podmiotowo może być dopiero od 1 stycznia 2025 roku (zakładając, że w 2024 roku wartość sprzedaży nie przekroczyła 200 000 zł).
Chociaż zakres sprzedaży jest określony bardzo szeroko, to jednak występują pewne okoliczności, gdy zbycie towarów nie jest wliczane do limitu. W tym zakresie należy sięgnąć do treści art. 113 ust. 2 pkt 3 ustawy VAT, gdzie czytamy, że do wartości sprzedaży określającej limit zwolnienia nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Przykładowo w interpretacji Dyrektora KIS z 6 sierpnia 2019 roku (nr 0111-KDIB3-3.4012.207.2019.1.WR) czytamy, że co do zasady kwoty transakcji związanych z nieruchomości należy uwzględnić przy sprawdzaniu, czy limit sprzedaży określony w art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług nie został przekroczony. Niemniej w sytuacji, gdy sprzedawana nieruchomość stanowi równocześnie środek trwały w rozumieniu podatku dochodowego i podlega amortyzacji odpłatna dostawa takiej nieruchomości, nie jest brana pod uwagę przy obliczaniu kwoty sprzedaży określonej w art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.
Podobnie też nie będzie wliczana do limitu zwolnienia transakcja sprzedaży udziału w nieruchomości stanowiącej środek trwały (pismo z 6 marca 2020 roku wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, 0111-KDIB3-3.4012.538.2019.1.PK).
Towary stanowiące środek trwały podlegający i niepodlegający amortyzacji
Warto przyjrzeć się bliżej treści analizowanego przez nas art. 113 ust. 2 pkt 3 ustawy VAT.
Po pierwsze zwróćmy uwagę, że przepis ten odnosi się tylko do towarów stanowiących środek trwały lub wartość niematerialną i prawną. W myśl art. 2 pkt 6 ustawy VAT towarem jest rzecz oraz wszelkie postaci energii. Natomiast na gruncie podatków dochodowych przykładowo licencja może być kwalifikowana jako WNiP podlegająca amortyzacji.
Należy zatem pamiętać, że do limitu zwolnienia nie są wliczane wyłącznie towary (czyli rzeczy materialne) stanowiące środki trwałe.
W tym miejscu przypomnijmy, że zgodnie z art. 22a ust. 1 ustawy PIT amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 22c, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- maszyny, urządzenia i środki transportu,
- inne przedmioty
– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1, zwane środkami trwałymi.
Sporo wątpliwości może natomiast budzić przypadek tych środków trwałych, które amortyzacji nie podlegają. Jeśli bowiem uważnie przyjrzymy się treści art. 113 ust. 2 pkt 3 ustawy VAT, to zauważymy, że jego brzmienie odnosi się do towarów zaliczanych do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Tymczasem zgodnie z art. 22c pkt 1–3 ustawy PIT amortyzacji nie podlegają:
- grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
- budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy,
- dzieła sztuki i eksponaty muzealne
– zwane odpowiednio środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi.
Przyjmując taką wykładnię przepisów krajowych, okazać się może, że sprzedaż gruntów czy nieruchomości mieszkalnych – nawet tych zaliczanych do środków trwałych – spowoduje, iż wartość sprzedaży będzie wliczana do limitu zwolnienia z VAT.
Przykład 1.
Podatnik VAT zwolniony podmiotowo sprzedał nieruchomość użytkową stanowiącą środek trwały podlegający amortyzacji. Czy sprzedaż wchodzi w limit zwolnienia z VAT?
Wartość sprzedaży nie wlicza się w tym przypadku do limitu zwolnienia od podatku VAT. Gdyby nieruchomość użytkowa stanowiła towar handlowy w majątku przedsiębiorcy (np. działalność dewelopera), to w takim przypadku wartość zbytej nieruchomości powiększyłaby kwotę sprzedaży wliczanej do limitu zwolnienia.
Przykład 2.
Przedsiębiorca zwolniony z VAT podmiotowo sprzedał w 2023 roku nieruchomość mieszkalną wraz z gruntem. Nieruchomości te stanowiły środek trwały w jego firmie, jednak nie podlegały amortyzacji. Czy sprzedaż wchodzi w limit zwolnienia z VAT?
Zgodnie z wykładnią językową art. 113 ust. 2 pkt 3 ustawy VAT wartość sprzedaży tych składników będzie wpływać na limit zwolnienia podmiotowego.
Dodajmy, że taka treść ustawy VAT nie jest do końca zbieżna z Dyrektywą VAT. Zakaz wliczania wartości zbywanego majątku trwałego oraz wartości niematerialnych do limitu sprzedaży wynika wprost z art. 288 ust. 2 Dyrektywy VAT z 2006 roku.
Przepis unijny wskazuje na przypadki „zbycia materialnych lub niematerialnych dóbr inwestycyjnych” bez rozróżniania, czy chodzi o dobra podlegające amortyzacji, czy też nie.
W kontekście wprowadzonego 1 stycznia 2022 roku zakazu amortyzacji nieruchomości mieszkalnych taka treść ustawy VAT jest dla podatnika zwolnionego z VAT krzywdząca, ponieważ oznacza, że sprzedaż środków trwałych w postaci nieruchomości mieszkalnych może spowodować utratę prawa do zwolnienia.
Podatnicy mogą jednak walczyć o swoje prawa, powołując się na treść Dyrektywy unijnej VAT. Jak bowiem czytamy w treści wyroku WSA we Wrocławiu z 14 lutego 2014 roku (I SA/Wr 2304/13), w przypadku gdy prawo krajowe nie implementuje w sposób prawidłowy dyrektywy, podatnik ma prawo powołać się na bezwarunkowo sformułowane i wystarczająco dokładne postanowienia dyrektywy.
Przechodząc do podsumowania, możemy wskazać, że sprzedaż towarów stanowiących środek trwały nie wpływa na limit zwolnienia od podatku VAT. Wpływ sprzedaży środka trwałego na limit zwolnienia VAT może jednak budzić wątpliwości w odniesieniu do środków trwałych niepodlegających amortyzacji.
