Z 1 stycznia 2019 roku w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie funkcjonuje już niekorzystna regulacja dla podatników, która uniemożliwiała złożenie wniosku o wspólne rozliczenie po 30 kwietnia. Mówiąc krócej, jeżeli w latach wcześniejszych podatnicy nie złożyli wniosku o wspólne rozliczenie do 30 kwietnia następnego roku podatkowego, to tracili wówczas bezpowrotnie szansę na wspólne rozliczenie, co bardzo często wiązało się z utratą znacznej sumy pieniędzy. Z początkiem 2019 roku niekorzystny przepis został uchylony, a za sprawą art. 16 ustawy zmieniającej, wniosek o wspólne rozliczenie po 30 kwietnia można złożyć także w celu rozliczenia dochodów (przychodów) za 2018 rok. Kto może skorzystać ze wspólnego rozliczenia oraz jakie korzyści można z tego tytułu osiągnąć – o tym poniżej!
Wspólnie rozliczyć mogą się małżonkowie i osoby samotnie wychowujące dzieci
Prawo do rozliczenia wspólnego mieli od dawna małżonkowie i osoby samotnie wychowujące dzieci, ale tylko pod warunkiem złożenia wniosku o wspólne rozliczenie do 30 kwietnia kolejnego roku podatkowego. Z początkiem 2019 r. powyżsi podatnicy mogą złożyć wniosek o wspólne rozliczenie po 30 kwietnia (w tym również wniosek o rozliczenie dochodów/przychodów za rok 2018 r.) – wcześniej takiej możliwości nie było z uwagi na ograniczenie zawarte w uchylonym art. 6 ust. 10 ustawy o PIT.
Wniosek o wspólne rozliczenie wyrażony po terminie złożenia zeznania rocznego będzie więc prawnie skuteczny, stąd osoby, które z różnych względów nie rozliczyły się wspólnie (np. nie zmodyfikowały swojego zeznania w systemie e-Pity), mogą z tego dobrodziejstwa skorzystać później.
Oprócz przesłanek zawartych w ustawie o PIT, których spełnienie jest niezbędne do wspólnego rozliczenia (także po terminie), osoby samotnie wychowujące dzieci powinny mieć na uwadze rozmaite interpretacje organów podatkowych dotyczące kryteriów, które powinna spełniać osoba samodzielnie wychowująca dziecko. Odpowiedzi na rozliczne wnioski o interpretacje indywidualne często nakazują bardzo wąskie i dosłowne rozumienie pojęcia „osoby samotnie wychowującej dzieci”. Przykładem w tym miejscu może być m.in. interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 2 kwietnia 2019 r., w której zawarto w szczególności następujący wniosek: „Konsekwencją orzeczenia Sądu jest zatem fakt, że zarówno Wnioskodawca jako ojciec, jak i matka dzieci, aktywnie współuczestniczą w wychowaniu synów, pomimo że nie zamieszkują ze sobą. W rezultacie, w przedmiotowej sprawie nie można przyjąć, że któregokolwiek z rodziców można uznać za osobę samotnie wychowującą dzieci w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji, że któremukolwiek z rodziców przysługuje prawo preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Preferencja ta uzależniona jest bowiem nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka”.
Wniosek o wspólne rozliczenie po 30 kwietnia w trybie korekty
Jeżeli małżonkowie lub osoby samotnie wychowujące dzieci dojdą po czasie do wniosku, że wspólne rozliczenie po 30 kwietnia byłoby dla nich korzystniejsze i jednocześnie spełniają warunki do wspólnego opodatkowania, wówczas mogą złożyć korektę zeznania. Korekta zeznania zawierająca wspólne rozliczenie będzie zarazem traktowana jako złożenie wniosku o preferencyjny sposób opodatkowania.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych posługuje się terminem „korekta zeznania”, aczkolwiek nie zawiera precyzyjnych regulacji w zakresie składania korekty rozliczenia rocznego. Przyjąć więc można, że złożenie korekty zeznania, które będzie zarazem wspólnym rozliczeniem małżonków lub osoby samotnie wychowującej wraz z podopiecznym, jest wystarczającą i prawnie skuteczną formą opodatkowania wspólnych dochodów (przychodów).
Prawo do korekty zeznania rocznego wynika z art. 81 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym: „Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację”. Z kolei § 2 niniejszego przepisu jasno określa, że „Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji”.
Co z przekazanym wcześniej 1% podatku?
Kiedy złożymy w pierwszej kolejności dwa odrębne zeznania, które zostaną następnie skorygowane poprzez złożenie rozliczenia wspólnego, spowoduje to najprawdopodobniej zmianę wysokości 1% podatku przekazanego organizacji pożytku publicznego (OPP).
Wspólne rozliczenie będzie wiązać się bardzo często z obliczeniem niższego podatku, który został wykazany w złożonych pierwotnie zeznaniach indywidualnych, a co za tym idzie obniżeniem wysokości 1% podatku dla OPP. W tym miejscu należy liczyć się z tym, że nadpłata wynikająca z zeznania zostanie obniżona o nadwyżkę 1% podatku, która została przekazana OPP – stanowi to swoistego rodzaju zabezpieczenie dla OPP, dzięki któremu organizacje te nie muszą zwracać otrzymanych środków w związku ze składanymi korektami zeznań podatkowych.
Dyspozycję w tym zakresie zawiera art. 77c Ordynacji podatkowej: „Nadpłata wynikająca z korekty zeznania w podatku dochodowym od osób fizycznych jest pomniejszana o kwotę odpowiadającą nadwyżce kwoty przekazanej na rzecz organizacji pożytku publicznego zgodnie z wnioskiem podatnika, o którym mowa w odrębnych przepisach, ponad zaokrągloną do pełnych dziesiątek groszy w dół kwotę 1% podatku należnego wynikającego z tej korekty”.
W tym miejscu dodatkowo należy mieć na uwadze, że zgodnie z ustawą o PIT (art. 45c):
-
dyspozycję w zakresie przekazania 1% podatku zmienić można w terminie miesiąca od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego (w przypadku PIT-36 lub PIT-37 czas na skorygowanie informacji o przekazaniu 1% podatku będzie możliwy do końca maja);
-
kwotę w wysokości 1% podatku naczelnik urzędu skarbowego przekazuje w terminie od maja do lipca roku następującego po roku podatkowym, za który składane jest zeznanie podatkowe, na rachunek bankowy właściwy do przekazania 1% podatku podany przez OPP zgodnie z przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego. Kwota ta jest pomniejszana o koszty przelewu bankowego.
Co można zyskać na wspólnym rozliczeniu?
Podstawową zaletą wspólnego rozliczenia jest sposób obliczenia zobowiązania podatkowego. Zarówno w przypadku małżonków, jak i osób samotnie wychowujących dzieci podatek ze wspólnego rozliczenia oblicza się w podwójnej wysokości, ale od połowy łącznych dochodów.
Dzięki takiemu algorytmowi niektórzy podatnicy mogą uzyskać znaczne oszczędności, co w szczególności dotyczy skrajnych przypadków, w których uzyskiwane są stosunkowo niskie lub bardzo wysokie dochody. Na poniższym przykładzie zobrazowano możliwe do osiągnięcia korzyści ze wspólnego rozliczenia małżonków, w którym jeden uzyskuje niskie dochody, a drugi nie pracuje.
Przykład 1.
Pan Jacek otrzymał rentę z tytułu niezdolności do pracy w ubiegłym roku podatkowym w wysokości 24 202,98 zł (zaliczka pobrana: 1920 zł, składka zdrowotna podlegająca odliczeniu od podatku: 1875,74 zł). Żona pana Jacka nie pracuje, on z kolei nie uzyskał żadnych innych dodatkowych dochodów, a ponadto małżonkowie spełniają ustawowe warunki do wspólnego rozliczenia.
Gdyby pan Jacek rozliczył się samodzielnie, to kwota podatku pobrana przez ZUS współgrałaby z kwotą podatku obliczoną w zeznaniu rocznym.
Pan Jacek z żoną postanowili jednak rozliczyć się wspólnie (od 2019 roku wspólne zeznanie za rok ubiegły mogą składać także po 30 kwietnia). Pan Jacek postanowił skorzystać dodatkowo z tzw. „ulgi na leki” – do odliczenia z tego tytułu przysługuje mu 1578,07 zł. Podatek wynikający ze wspólnego zeznania zostanie obliczony następująco:
Krok 1 – ustalenie podstawy opodatkowania: od dochodu (będącego w tym przypadku przychodem) odliczamy kwotę przysługującej ulgi na leki. Z uwagi na fakt, że podatek obliczamy od połowy dochodu, podstawę stanowić będzie połowa dochodu zaokrąglona do pełnych złotych, czyli (24 202,98 – 1578,07)/2 = 11 312 zł
Krok 2 – obliczenie kwoty wolnej. Dla powyższej podstawy opodatkowania kwotę wolną zgodnie z art. 27 ust. 1a pkt 2 ustawy o PIT stanowi 1440 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 883 zł 98 gr x (podstawa obliczenia podatku - 8000 zł) ÷ 5000 zł, czyli 1440 - 883,98 x (11 312 - 8000)/5000 = 854,45 zł
Krok 3 – obliczenie podatku należnego. Podatek należy obliczamy jako iloczyn podstawy opodatkowania i stawki podatku z pomniejszeniem kwoty wolnej, a następnie otrzymaną kwotę mnożymy przez 2. Podatek pomniejszamy ponadto o powyższe składki na ubezpieczenie zdrowotne, a otrzymaną kwotę zaokrąglamy do pełnych złotych, czyli: (11 312 x 18% - 854,45)*2 - 1875,74 = 488 zł
Krok 4 – obliczenie kwoty do zwrotu. Obliczamy różnicę pomiędzy kwotą wpłaconych zaliczek, a kwotą podatku należnego, czyli 1920 - 488 = 1432 zł
Innym przykładem może być sytuacja, w której wspólne rozliczenie pozwoli na uniknięcie drugiego progu podatkowego, który obarczony jest 32-procentową stawką podatku. Niniejszy przypadek został zaprezentowany na krótkim przykładzie poniżej.
Przykład 2.
Podstawa obliczenia podatku osoby samotnie wychowującej dziecko małoletnie (niepracujące) za rok ubiegły wynosiła 120 000 zł. Oznacza to, że część tej kwoty została opodatkowana stawką podatku wynoszącą 32%.
Spełnienie warunków do wspólnego rozliczenia z dzieckiem pozwoli na obliczenie podatku w podwójnej wysokości od połowy dochodów. Oznacza to, że całość dochodów opodatkowana będzie stawką 18% (podstawa obliczenia podatku niższa od kwoty 85 528 zł).
Taki zabieg pozwoli na uzyskanie zwrotu nadpłaconego podatku, a wniosek o wspólne rozliczenie może zostać złożony również po 30 kwietnia.
Wspólne rozliczenie po 30 kwietnia - podsumowanie
Uchylenie niekorzystnego przepisu jest dla podatników niezwykle korzystne. Osoby, które rozliczyły się indywidualnie, a które po terminie złożenia zeznania uznają, że spełniają warunki do wspólnego rozliczenia, które będzie dla nich korzystne, nic nie stracą. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w obecnym kształcie daje możliwość złożenia wniosku o wspólne rozliczenie po 30 kwietnia, tj. także po terminie złożenia zeznania podatkowego za rok ubiegły.
