Dwuinstancyjność postępowania – czyli prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych przez sąd I instancji – to jedna z fundamentalnych zasad prawa, gwarantowana przez konstytucję. Poddanie sprawy pod rozstrzygnięcie sądu II instancji wymaga dochowania przez apelującego ustawowych wymogów. Jak wygląda apelacja od wyroku karnego?
O czym należy pamiętać, apelując od wyroku zapadłego w postępowaniu karnym?
W pierwszej kolejności należy ustalić, czy znajdujemy się w kręgu podmiotów uprawnionych do wniesienia apelacji. Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego od wyroku sądu pierwszej instancji apelację mogą wnieść strony, pokrzywdzony, jeśli w wyroku wydanym na posiedzeniu umorzono postępowanie, a także podmiot zobowiązany określony w art. 91a Kodeksu postępowania karnego.
Pierwszym krokiem do sporządzenia apelacji powinno być poznanie uzasadnienia podjętego przez sąd rozstrzygnięcia. W tym celu w terminie zawitym (wraz z upływem terminu wygasa uprawnienie) 7 dni od daty ogłoszenia wyroku należy złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie jego uzasadnienia.
Pobierz darmowy wzór apelacji karnej - jak napisać apelację od wyroku karnego w formacie pdf i docx!
Do kogo powinna być skierowana apelacja?
Apelację kierujemy do sądu wyższej instancji za pośrednictwem sądu, który wydał wyrok. W przypadku, gdy w pierwszej instancji sprawa była rozpatrywana przez sąd okręgowy, apelacja powinna być sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika.
Przykład 1.
Sprawa w pierwszej instancji była rozpatrywana przez Sąd Rejonowy we Wrocławiu.
Adresatem apelacji jest więc Sąd Okręgowy we Wrocławiu, ale jej treść składamy do sądu, który wydał wyrok w pierwszej instancji, czyli do sądu rejonowego.
Sąd Okręgowy we Wrocławiu
IV Wydział Karny Odwoławczy
ul. Sądowa 1
50-046 Wrocław
za pośrednictwem
Sądu Rejonowego Wrocław-Śródmieście we Wrocławiu
II Wydział Karny
ul. Podwale 30
50-40 Wrocław
Przykład 2.
Sprawa w pierwszej instancji była rozpatrywana przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu. Adresatem jest więc Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, a treść apelacji składamy w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu. Dodatkowo odwołanie od wyroku w sprawie karnej powinno być sporządzone i podpisane przez obrońcę lub pełnomocnika.
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu
II Wydział Karny
ul. Energetyczna 4
53-330 Wrocław
za pośrednictwem
Sąd Okręgowy we Wrocławiu
III Wydział Karny
ul. Sądowa 1
50-40 Wrocław
Co zaskarżamy?
Zaskarżeniu podlegają jedynie takie rozstrzygnięcia, które naruszają prawa lub szkodzą interesom apelującego (nie dotyczy to oskarżyciela publicznego, który może wnosić środki odwoławcze również na korzyść oskarżonego).
Jak prawidłowo sformułować petitum apelacji?
Petitum, czyli pierwsza część apelacji, powinno zawierać:
Określenie podstawy prawnej oraz wskazanie zakresu zaskarżenia
Podstawę prawną do zaskarżenia wyroku stanowią art. 444 par. 1 oraz art. 425 par. 1, 2 i 3 kpk. W zależności od tego, co kwestionujemy, możemy zaskarżyć wyrok w całości lub w części. Zaskarżeniu może podlegać również samo uzasadnienie orzeczenia. W przypadku, w którym kwestionujemy winę, zaskarżeniu podlega zawsze cały wyrok. Zaskarżenie w części może dotyczyć kary lub środka karnego.
Podniesienie zarzutów wraz z ich podstawą prawną
Zarzuty mogą dotyczyć:
względnych przyczyn odwoławczych:
obrazy przepisów prawa materialnego,
obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia,
błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia,
rażącej niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka;
bezwzględnych przyczyn odwoławczych (określonych w art. 439 § 1 kpk), czyli takich uchybień, które sąd odwoławczy zobowiązany jest uwzględnić z urzędu niezależnie od granic środka zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu na treść orzeczenia.
Wnioski końcowe to np.:
wniosek o zmianę wyroku sądu I instancji,
wniosek o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,
wniosek o uchylenie wyroku i umorzenie postępowania.
Zarzut obrazy prawa materialnego
Obraza prawa materialnego może dotyczyć zarówno naruszenia przepisu lub przepisów części ogólnej, jak i części szczególnej Kodeksu karnego. Co istotne, postawienie takiego zarzutu jest zasadne wyłącznie wówczas, gdy sąd miał obowiązek lub zakaz zastosowania danego przepisu, nie zaś gdy dany przepis mógł lecz nie musiał być przez sąd stosowany. Obrazą prawa materialnego jest również dokonanie przez sąd błędnej wykładni przepisu.
Zarzut obrazy prawa procesowego
Obraza przepisów postępowania może stanowić podstawę odwoławczą tylko wówczas, gdy mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, chyba że podnoszony jest zarzut stanowiący bezwzględną przyczynę odwoławczą. W przypadku względnych przyczyn odwoławczych zarzuty takie mogą dotyczyć naruszenia przepisów procedury dotyczących:
gromadzenia i oceny dowodów,
prawa do obrony oskarżonego,
pozostałych przepisów procedury karnej.
Naruszenie może polegać na niezastosowaniu, błędnym lub niepełnym zastosowaniu przepisu przez sąd, a także dokonaniu czynności przez sąd wbrew ustanowionemu zakazowi.
Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych
Z zarzutu tego można skorzystać tylko wtedy, gdy skarżący wykaże, że błędy dokonane przez sąd w ustaleniach faktycznych miały wpływ na treść wydanego wyroku. Najczęściej zarzut taki związany jest z zarzutem obrazy przepisów postępowania dotyczących gromadzenia i oceny dowodów – jest skutkiem takiego naruszenia. Zdarza się też, że zarzut ten jest samodzielny, gdy np. kwestionowane jest sprawstwo oskarżonego, a co za tym idzie całość dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych lub gdy podważany jest konkretny element ustaleń faktycznych sądu, np. zamiar oskarżonego, skutek jaki spowodował czyn zabroniony.
Zarzut rażącej niewspółmierności kary lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego lub innego środka
W zarzucie tym kwestionowany może być rodzaj, wymiar orzeczonej kary, środka karnego, jego zastosowanie lub niezastosowanie. Na apelującym spoczywa obowiązek wykazania rażącej surowości bądź łagodności orzeczonej kary.
