Na początku 2022 roku czekały wszystkich ubezpieczonych zmiany związane z obliczaniem składek zdrowotnych, a wszystko to za sprawą wdrożenia pakietu reform określanych zbiorczo jako Polski Ład. Jedną z kluczowych zmian była ta dotycząca składki zdrowotnej, która w większości przypadków wynosi 9%, jednak nie można było o jej wartość pomniejszyć podatku. Od 1 lipca się to zmieniło i w niektórych przypadkach przysługuje odliczenie składki zdrowotnej.
Zmiany w odliczeniu składki zdrowotnej
1 lipca 2022 roku znowelizowano przepisy dotyczące odliczania odprowadzanych przez przedsiębiorców składek na ubezpieczenie zdrowotne.
- podatkiem liniowym lub
- ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, lub
- kartą podatkową.
Odliczenie składki zdrowotnej – podatek liniowy
Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym (stawką 19%) mają prawo do odliczenia od dochodu lub zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej zapłaconej przez siebie składki na ubezpieczenie zdrowotne związanej z działalnością opodatkowaną w tej formie.
Pod pojęciem osoby współpracującej z osobą prowadzącą działalność rozumie się: małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
Wysokość rocznego odliczenia składek w przypadku podatku liniowego nie może przekroczyć określonego limitu, który aktualnie wynosi 8700 zł.
Składka zdrowotna w przypadku podatników, którzy wybrali jako formę opodatkowania podatek liniowy, jest odliczana w trakcie roku podatkowego przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy. Dotyczy to sytuacji, gdy składka podlega zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów oraz gdy jest odliczana od dochodu.
Pamiętać należy, że składka zdrowotna opodatkowania podatkiem liniowym wynosi 4,9% dochodu ustalonego na podstawie poniższych zasad, przy czym nie może być ona niższa od 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym, czyli 270,90 zł.
Osoby opodatkowane podatkiem liniowym mają obowiązek uiszczać każdego miesiąca składkę na ubezpieczenie zdrowotne wyliczoną w oparciu na podstawie wymiaru składki, którą jest dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, z uwzględnieniem wskazanych poniżej zasad.
Dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym stanowi różnica pomiędzy osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów. Jest on pomniejszany o wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Dochód w kolejnych miesiącach stanowić będzie różnica pomiędzy sumą przychodów osiągniętych od początku roku a sumą kosztów uzyskania tych przychodów od początku roku. Powinien on zostać pomniejszony o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające oraz o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe zapłaconych od początku roku a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach. Należy pamiętać, że dochód nie będzie pomniejszony o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Gdy w danym miesiącu podatnik nie odnotuje dochodu, nadal ma obowiązek zapłacić składkę w wysokości 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym, czyli 270,90 zł.
Odliczenie składki zdrowotnej w przypadku opłacania zaliczek w sposób uproszczony
Możliwość rozliczenia składki zdrowotnej dotyczy także tych przedsiębiorców, którzy opłacają zaliczki w sposób uproszczony, czyli od dochodu wykazanego w latach poprzednich.
Podatnicy odprowadzający zaliczki w sposób uproszczony również mogą rozliczyć składki zdrowotne zapłacone przed wejściem w życie przepisów dających możliwość ich rozliczenia w podatku dochodowym.
Odliczenie składki zdrowotnej w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
Osoby opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych płacą składkę zdrowotną według trzech stawek w zależności od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.
Wysokość przeciętnego wynagrodzenia na potrzeby wyliczenia składki zdrowotnej w 2022 roku wynosi 6221,04 zł.
Wysokość składki płaconej przez podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych uzależniona jest od osiąganych przez nich przychodów według poniższych zasad.
Gdy roczny przychód podatnika opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych nie przekracza 60 000 zł, wówczas podstawa wymiaru składki wynosi 60% przeciętnego wynagrodzenia. W tym wypadku w 2022 roku miesięczna składka zdrowotna będzie wynosić 335,94 zł.
Kiedy roczny przychód podatnika opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych wynosi więcej niż 60 000 zł, ale mniej niż 300 000 zł, wówczas podstawa wymiaru składki wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia. W tym wypadku w 2022 roku miesięczna składka zdrowotna będzie wynosić 559,89 zł.
Gdy roczny przychód podatnika opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych przekracza 300 000 zł, wówczas podstawa wymiaru składki wyniesie 180% przeciętnego wynagrodzenia. W tym wypadku w 2022 roku miesięczna składka zdrowotna będzie wynosić 1007,81 zł.
W świetle zmian podatnik opodatkowany ryczałtem może pomniejszyć przychód stanowiący podstawę naliczenia ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w całym roku maksymalnie o kwotę:
- 2015,64 zł przy przychodach z działalności gospodarczej nieprzekraczających w 2022 roku 60 000 zł;
- 3359,34 zł przy przychodach z działalności gospodarczej w 2022 roku od 60 000 zł do 300 000 zł;
- 6046,86 zł przy przychodach z działalności gospodarczej w 2022 roku przekraczających 300 000 zł.
Podobnie jak w przypadku podatku liniowego przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych odliczeniu podlegać będzie składka zapłacona w związku z prowadzoną działalnością opodatkowaną ryczałtem za podatnika i osoby z nim współpracujące. Również w tym przypadku nie można odliczyć części składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconej z innego tytułu, np. od dochodu ze stosunku pracy.
Pamiętać należy, że przedsiębiorca może odliczyć składki zapłacone, w tym także składki zapłacone przed lipcem 2022 roku.
Odliczenie składki zdrowotnej przy karcie podatkowej
Przedsiębiorcy, którzy wybrali formę opodatkowania w formie karty podatkowej, opłacają składkę zdrowotną w wysokości 9% kwoty minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2022 roku – 270,90 zł.
Przykład 1.
Pan Jan w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jest opodatkowany w formie karty podatkowej. Oznacza to, że od lipca br. może on pomniejszyć podatek o 19% zapłaconej składki zdrowotnej, czyli kwotę 51,47 zł.
W przypadku opodatkowania kartą podatkową możliwe jest odliczenie części zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych przed ich wejściem znowelizowanych przepisów dotyczących odliczania składki zdrowotnej.
Czy możliwe jest odliczenie składki zdrowotnej w przypadku podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych?
Osoby, które podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej, pomimo zmian nie będą mogły odliczyć składki zdrowotnej.
Składka zdrowotna w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych wynosi 9% dochodu ustalonego na podstawie poniższych reguł i nie może być niższa od 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym, czyli 270,90 zł.
Gdy w danym miesiącu przedsiębiorca nie odnotuje dochodu, nadal ma obowiązek zapłacić składkę w wysokości 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym, czyli 270,90 zł.
Przypomnieć należy, że osoby opodatkowane według skali podatkowej mają obowiązek uiszczać każdego miesiąca składkę na ubezpieczenie zdrowotne wyliczoną w oparciu na podstawie wymiaru składki, którą jest dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, z uwzględnieniem wskazanych poniżej zasad.
Dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym stanowi różnica pomiędzy osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów. Jest on pomniejszany o wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Dochód w kolejnych miesiącach stanowić będzie różnica pomiędzy sumą przychodów osiągniętych od początku roku a sumą kosztów uzyskania tych przychodów od początku roku. Powinien on zostać pomniejszony o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające oraz o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe zapłaconych od początku roku a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach. Należy pamiętać, że dochód nie będzie pomniejszony o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Przykład 2.
Pan Jan prowadzi działalność gospodarczą i każdego miesiąca uzyskuje stały dochód w wysokości 5000 zł brutto. Jego składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosić będzie 348,82 zł.
Przykład 3.
Pan Jan prowadzi działalność gospodarczą i każdego miesiąca uzyskuje różny dochód. W styczniu jego dochód wynosi 1300 zł brutto, w lutym – 2500 zł brutto, w marcu – 7000 zł brutto, a w kwietniu – 1900 zł brutto. Dlatego też wysokość składki zdrowotnej będzie przedstawiała się następująco: za styczeń – 381,81 zł; za luty – 419,92 zł; za marzec – 528,82 zł, za kwiecień – 270,90 zł.
Nowa skala podatkowa PIT ze stawką 12% obowiązująca od lipca 2022 roku ma być stosowana do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 roku, czyli działać wstecz.
Z powyższego wynika, że tylko określone kategorie przedsiębiorców mogą liczyć na możliwość odliczenia składki zdrowotnej, pozostałym zrekompensować ma brak takiej możliwości obniżenie wysokości stawki podatku dochodowego.
