Kontakty i rozliczenia z ZUS na początku działalności

Kontaktów z ZUS nie uniknie żaden z przedsiębiorców. Właściciele działalności gospodarczych są bowiem zobowiązani do opłacania składek ZUS za siebie, a jeżeli zatrudniają pracowników - także i za nich. Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym powstaje już od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności lub też od pierwszego dnia, w którym przedsiębiorca decyduje się zatrudnić pracownika. Jak wyglądają rozliczenia z ZUS?

Ubezpieczenie w ZUS

Od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności przedsiębiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom:

• społecznym:
  • emerytalnemu;
  • rentowemu;
  • wypadkowemu (dotyczy wypadków w pracy i chorób zawodowych);
• zdrowotnemu.

Ubezpieczenia nieobowiązkowe, jakim może, ale nie ma obowiązku podlegać osoba prowadząca działalność gospodarczą, to:

• ubezpieczenie chorobowe (uprawnia przedsiębiorcę do wypłaty zasiłku z ZUS-u w razie niezdolności do pracy oraz do zasiłku macierzyńskiego) - wchodzi w skład ubezpieczeń społecznych.

Dodatkowo niektóre z osób prowadzących działalność mają obowiązek opłacać składki na Fundusz Pracy. Składki te bowiem opłacane są w przypadku gdy kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyniesie, w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej tyle co minimalne wynagrodzenie za pracę (w roku 2019 to 2250 zł). Z obowiązku płacenia składki na Fundusz Pracy zwolnione są osoby, które ukończyły 55 (kobiety) i 60 (mężczyźni) rok życia.

W przypadku pracowników wymiar i rodzaj ubezpieczeń zależy od charakteru umowy oraz kwoty wynagrodzenia.

Przedsiębiorca powinien także wiedzieć, że jeżeli w prowadzeniu działalności pomaga mu współmałżonek, to nawet gdy nie pobiera on wynagrodzenia za swoją pracę jest traktowany jako osoba współpracująca, a co za tym idzie - podlega obowiązkowi ubezpieczeniowemu ZUS.

Rejestracja w ZUS

Osoby prowadzące działalność podlegają, co do zasady, obowiązkowemu opłacaniu składek ZUS na ubezpieczenie już od dnia rozpoczęcia działalności. Podczas rejestracji działalności CEIDG-1 automatycznie przedsiębiorca jest zgłaszany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako płatnik składek (ZUS-ZFA). Jest to jednak jedynie informacja o tym, że przedsiębiorca stał się płatnikiem ZUS. Wraz z CEIDG-1 można złożyć również zgłoszenie przedsiębiorcy jako ubezpieczonego na druku ZUA (zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego) lub ZZA (zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego).  Jeśli takiego zgłoszenia nie dokona się warz z wnioskiem o wpis do rejestru działalności, wówczas należy samodzielnie sporządzić taki druk i przekazać do ZUS. Na rejestrację przedsiębiorca ma 7 dni od dnia rozpoczęcia działalności. Taki sam termin 7 dni obowiązuje w przypadku rejestracji do ZUS nowo zatrudnionego pracownika.

Przywileje dla nowych przedsiębiorców - ulga na start i preferencyjny ZUS

Niektóre z osób rozpoczynających jednoosobową działalność gospodarczą mogą skorzystać ze zwolnienia z opłacania składek społecznych lub opłacać je w obniżonych kwotach.

W przypadku korzystania z preferencji składki społeczne opłaca się od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Preferencyjny ZUS dotyczy jedynie składek społecznych, a więc składka ubezpieczenia zdrowotnego dla nowych przedsiębiorców jak i tych z większym stażem wynosi tyle samo.

Z ulgi na start (opłacanie wyłącznie ubezpieczenia zdrowotnego) można korzystać przez 6 pełnych miesięcy kalendarzowych. Natomiast niższe, preferencyjne składki społeczne przedsiębiorca może opłacać przez okres maksymalnie 24 pełnych miesięcy.

Z rozliczenia z ZUS na zasadach preferencyjnych mogą skorzystać osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą, wspólnicy spółek cywilnych oraz osoby wykonujące wolny zawód, które uzyskały wpis do ewidencji działalności gospodarczej.

Warunkiem jest:

• nieprowadzenie pozarolniczej działalności przez te osoby w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności;
• nie wykonywanie działalności na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym osoby zakładające działalność wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Z ulgowych ZUS-ów nie skorzystają wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich, a także jednoosobowy wspólnik spółki z o.o., twórcy i artyści.

Preferencyjne składki ZUS przedsiębiorcy w 2019 r. wyniosą:

Opłacając preferencyjny ZUS przedsiębiorca nie ma obowiązku płacenia składek na Fundusz Pracy.

W momencie zakończenia okresu opłacania preferencyjnych ZUS (gdy okres 24 miesięcy upłynie) przedsiębiorca powinien się wyrejestrować z ZUS (formularz ZUS-ZWUA) i ponownie zarejestrować na formularzu ZUS-ZUA już z nowym kodem ubezpieczeń. Zakład ubezpieczeń nie powiadamia przedsiębiorcy o upływie okresu preferencyjnych składek. Prowadzący działalność sam jest zobowiązany do pilnowania terminów.

Podstawowe składki ZUS 2019

Aktualna na 2019 r. podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą to kwota nie niższa niż 2859,00 zł stanowiąca 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Obowiązujące stawki procentowe oraz minimalne składki ubezpieczeń na okres od stycznia 2018 r. wynoszą odpowiednio:

W stosunku do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przepisy ustaliły również górną granicę, która nie może miesięcznie przekraczać 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wyliczonego dla poprzedniego kwartału.

Inna podstawa służy do obliczania ubezpieczenia zdrowotnego. Podstawę składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.

Rozliczenia z ZUS

Osoba fizyczna indywidualnie prowadząca działalność gospodarczą składki na ubezpieczenie społeczne wykazuje w miesięcznej deklaracji rozliczeniowej ZUS-DRA. Deklarację oraz opłatę w wysokości wyliczonych składek należy złożyć w terminie do:

• 10 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, gdy nie zatrudnia się w działalności pracowników,
• 15 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, gdy w działalności zatrudnieni są pracownicy podlegający obowiązkowi ubezpieczenia.

Składki ZUS ubezpieczenia społecznego przedsiębiorcy stanowią koszt prowadzonej działalności. Rozliczenia z ZUS przedsiębiorcy kosztem będą w miesiącu opłacenia składek, a nie w miesiącu za który są wyliczane. Oznacza to, że wypełniona deklaracja ZUS-DRA za miesiąc styczeń, złożona i opłacona zgodnie z ostatecznym terminem ustawowym 10 lutego uwzględniona będzie w kosztach lutego.

Zbieg tytułu ubezpieczeń ZUS

Zdarzają się przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność równocześnie pracują również na umowę w innym przedsiębiorstwie. Tam pracodawca opłaca za nich składki ZUS. To jedna z sytuacji, która powoduje zbieg tytułów ubezpieczeń. Jak w takiej sytuacji wyglądają rozliczenia z ZUS? Jeżeli z tytułu umowy o pracę przedsiębiorca uzyskuje wynagrodzenie nie niższe niż minimalne (2250 zł w roku 2019) nie ma obowiązku opłacania składek społecznych z tytułu prowadzonej działalności. Wówczas jako prowadzący działalność opłaca jedynie składkę zdrowotną która zawsze jest obowiązkowa.

Zbieg tytułu ubezpieczeń może dotyczyć również pracowników zatrudnianych przez przedsiębiorcę.