Odprawa emerytalna i odprawa rentowa a ZUS
Rozwiązanie umowy o pracę oznacza konieczność wzajemnych rozliczeń pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Chodzi tu o wypłatę zarówno wynagrodzenia za wykonaną pracę, jak i świadczeń, które przysługują pracownikowi w związku z końcem zatrudnienia. Zwykle są to odprawa rentowa, odprawa emerytalna bądź ekwiwalent urlopowy za niewykorzystane dni odpoczynku.
Odprawa emerytalna i odprawa rentowa - przepisy
Odprawa emerytalna - jak sama nazwa wskazuje - przysługuje pracownikowi przy przejściu na emeryturę. Analogicznie: odprawa rentowa wypłacana jest przy przejściu na rentę.
| Art. 921 Kodeksu pracy “Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.” |
Zakład pracy może wprowadzić wewnętrzny regulamin, dający prawo do wyższej odprawy emerytalnej lub rentowej niż ta ustawowa. Wyższe odprawy (na podstawie odrębnych przepisów) otrzymują również reprezentanci niektórych zawodów - np. samorządowcy, żołnierze, górnicy i nauczyciele.
Odprawa emerytalna oraz odprawa rentowa są świadczeniami jednorazowymi - czyli otrzymując je raz, nie można znów nabyć do nich prawa. Ponadto jeśli otrzyma się odprawę rentową, nie można pobrać odprawy emerytalnej - i vice versa. Odprawy nie można otrzymać przy rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika bądź na podstawie porozumienia stron.
Pracownik przechodzący na emeryturę u kilku różnych pracodawców odprawę emerytalną może pobrać wyłącznie od jednego z nich - ma prawo wybrać, od którego. Potwierdza to wyrok Najwyższego z dnia 9 stycznia 2001 roku, sygn, akt: I PKN 172/00. Oprócz tego warto wiedzieć, że odprawa emerytalna lub odprawa rentowa przysługuje zarówno przy umowie o pracę na czas nieokreślony, jak i określony. Pod uwagę nie bierze się także stażu pracy w firmie.
Odprawa emerytalna i odprawa rentowa a ZUS
Podstawa wymiaru składek na ZUS pracowników to m.in. przychód z zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Jednakże nie wszystkie dochody z tego stosunku podlegają oskładkowaniu - wyjątki można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
| § 2 pkt 2. Rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe "Podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące dochody: (...) 2) odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę" |
Odprawa emerytalna oraz rentowa nie podlegają też składce na ubezpieczenie zdrowotne. Nawet w przypadku, gdy świadczenia tego rodzaju są wyższe od wartości ustalonych w Kodeksie pracy, to i tak nie odprowadza się od nich składek ZUS. Odprawę emerytalną lub rentową można wypłacić w transzach - konieczne jest podkreślenie faktu, że mają one bezpośredni związek z rozwiązaniem stosunku pracy.
Odprawa emerytalna lub rentowa nie jest zwolniona z podatku dochodowego - dlatego też pracodawca musi od niej obliczyć i odprowadzić zaliczkę, identycznie jak w przypadku zwykłego wynagrodzenia.
Przykład 1.
Pan Zdzisław nabył prawo do emerytury, po przepracowaniu w zakładzie pracy 10 lat zdecydował się przejść na emeryturę. Nie korzystał wcześniej z odprawy rentowej, w związku z tym pracodawca przyznał mu odprawę emerytalną w wysokości miesięcznego wynagrodzenia, które wynosi 3000 zł brutto. Obliczenie kwoty do wypłaty wygląda następująco:
1. Przychód 3000,00
2. Składki na ubezpieczenie społeczne 0,00
3. Podstawa ubezpieczenia zdrowotnego (1.- 2.) 0,00
4. Koszty uzyskania przychodu 111,25
5. Kwota wolna od podatku 46,33
6. Podstawa opodatkowania po zaokrągleniu (1.- 2.- 4.) 2889,00
7. Obliczenie podatku (6. x 18% - 46,33) 473,65
8. Składka na ubezpieczenie zdrowotne 0,00
9. Zaliczka na podatek dochodowy (7.- 8.) 474,00
10. Kwota do wypłaty (1.- 9.) 2526,00
Reasumując: otrzymane odprawa emerytalna lub odprawa rentowa nie są oskładkowane ZUS, ale stanowią dochód ze stosunku pracy, który należy opodatkować.