Prowadząc działalność gospodarczą, musimy się liczyć z kontrolą podatkową. Jest ona przeprowadzana przez urzędników urzędu skarbowego. Dotyczy przede wszystkim sprawdzenia, czy prawidłowo rozliczamy się z fiskusem z podatków. Czy możliwa jest kontrola podatkowa na legitymację?
Prawa podatnika podczas kontroli podatkowej
Co do zasady podatnik winien zostać zawiadomiony o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują wyjątki, gdy organ podatkowy tego nie robi. W takiej sytuacji po wszczęciu kontroli zostaniesz poinformowany o tym, dlaczego nie otrzymałeś takiego zawiadomienia.
Kontrolę rozpoczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia. Rozpoczęcie kontroli przed upływem 7 dni wymaga twojej zgody lub wniosku.
W przypadku, gdy kontrola nie rozpocznie się w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, jej rozpoczęcie wymaga ponownego zawiadomienia.
Przykład 1.
Podatnik otrzymał zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli 12 marca. Kontrolujący nie rozpoczęli czynności kontrolnych do 12 kwietnia. Tym samym, aby móc kontrolować podatnika, organ podatkowy musi wydać nowe zawiadomienie o wszczęciu kontroli.
Najczęściej kontrola podatkowa następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie mu legitymacji służbowej przez osobę, która ją przeprowadza. W upoważnieniu do przeprowadzenia takiej kontroli znajduje się pouczenie o podstawowych prawach i obowiązkach kontrolowanego podczas jej trwania.
Prawa kontrolowanego
Kontrola podatkowa nie jest wyłącznie zbiorem obowiązków kontrolowanego. Przysługuje mu w jej trakcie szereg uprawnień. Mają one gwarantować, że kontrola będzie przeprowadzona w sposób prawidłowy. Ponadto prawa mają zapewnić kontrolowanym uczestnictwo w czynnościach kontrolnych. Uczestnictwo w kontroli zapewnia możliwość wypowiadania się co do czynności dowodowych, składania wniosków i przedstawiania urzędnikom organu skarbowego swojego stanowiska w sprawie. Podatnik podczas kontroli może być reprezentowany przez pełnomocnika.
Ogólne zasady postępowania podczas kontroli zawarte w art. 120–129 Ustawy Ordynacja podatkowa – dalej jako Ordynacja podatkowa:
-
Prawo czynnego udziału w kontroli (art. 285 § 1 Ordynacji podatkowej);
-
Prawo udziału w postępowaniu dowodowym (art. 188 i 190 Ordynacji podatkowej);
-
Poinformowanie kontrolowanego o jego prawach i obowiązkach (art. 283 § 2 pkt 8 Ordynacji podatkowej);
-
Okazanie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli (art. 284a Ordynacji podatkowej)
-
Uprawnienie przeglądania akt sprawy w każdym stadium kontroli (art. 178a Ordynacji podatkowej);
-
Prawo żądania przeprowadzenia dowodu i składania wyjaśnień (art. 188 Ordynacji podatkowej);
-
Wyłączenie w postępowaniu dowodowym najczęściej dotyczy pracownika organu, jeśli udowodni się, że nie jest on bezstronny (art. 130 Ordynacji podatkowej);
-
Zasada pisemności (art. 126 Ordynacji podatkowej).
Obowiązki kontrolujących
Kontrolujący rozpoczynający kontrolę również muszą zachowywać się w odpowiedni sposób. Chodzi m.in. o:
-
obowiązek zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli (art. 282b Ordynacji podatkowej);
-
obowiązek wylegitymowania się pracownika organu przy wszczęciu kontroli i wykonywaniu czynności kontrolnych (art. 284a Ordynacji podatkowej);
-
obowiązek poinformowania kontrolowanego lub osoby, wobec której podjęto czynności kontrolne, o jego prawach i obowiązkach w trakcie kontroli (art. 283 § 2 pkt 8 Ordynacji podatkowej);
-
obowiązek wykonywania czynności kontrolnych w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej (art. 285 Ordynacji podatkowej);
-
obowiązek przeprowadzania kontroli w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego (art. 285a Ordynacji podatkowej);
-
obowiązek prowadzenia czynności w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego przedsiębiorcy (art. 52 Prawa przedsiębiorców);
-
obowiązek dokonywania wpisów w książce kontroli przedsiębiorcy (art. 57 Prawa przedsiębiorców).
Kontrola podatkowa na legitymację
W wyjątkowych przypadkach kontrola podatkowa może być wszczęta na tzw. legitymację. W tym przypadku nie potrzeba wcześniejszego uprzedzenia oraz formalnego upoważnienia. Kontrola podatkowa może być wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej kontrolowanemu, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia (patrz art. 284a § 1 Ordynacji podatkowej).
Co istotne, w przypadku kontroli na legitymację możemy ją prowadzić pomimo nieobecności podatnika lub jego reprezentanta. W takiej sytuacji wolno ją wszcząć po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi kontrolowanego lub w obecności przywołanego świadka. Ustawa mówi o pracowniku, który może być uznany za osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności, w rozumieniu art. 97 Kodeksu cywilnego.
W przypadku wszczęcia kontroli na legitymację podatnik ma ograniczone niektóre prawa:
-
można prowadzić jednocześnie więcej niż jedną kontrolę działalności przedsiębiorcy,
-
nie obowiązuje limit czasu trwania kontroli,
-
nie można wnieść sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania czynności kontrolnych z naruszeniem Prawa przedsiębiorców.
