Szkoda komunikacyjna wiąże się przeważnie z koniecznością uzyskania odszkodowania za naprawę ubezpieczonego pojazdu czy to z AC, czy z OC sprawcy. Samochód trafia do warsztatu, gdzie usuwane są uszkodzenia, a następnie ma miejsce etap rozliczania naprawy. Jeżeli została ona zgłoszona ubezpieczycielowi, wówczas istnieje możliwość tzw. naprawy bezgotówkowej. Warsztat dokonuje naprawy pojazdu, a kwotę należności z tego tytułu uiszcza ubezpieczyciel z pominięciem płatności na rzecz właściciela pojazdu uszkodzonego. Jakie znaczenie podatkowe ma naprawa bezgotówkowa pojazdu spółki kapitałowej po szkodzie na gruncie podatku CIT? Odpowiedź poniżej.
Przychód na gruncie CIT
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawy o CIT) przychodami, z pewnymi zastrzeżeniami, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody związane z działalnością gospodarczą i działami specjalnymi produkcji rolnej osiągniętymi w roku podatkowym uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 12 ust. 3 ustawy o CIT).
Przychodem jest każda wartość wchodząca do majątku podatnika powiększająca jego aktywa, o ile nie została wyłączona z przychodów podatkowych na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o CIT (brak w nim jednakże przychodu pochodzącego z odszkodowania).
Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
Kosztami będą zarówno koszty uzyskania przychodu pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i koszty uzyskania przychodów inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami (pozostające w związku pośrednim) – jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu osiągnięcia przychodów, nawet wówczas, gdy z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.
został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik);
jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w żaden sposób zwrócona;
pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;
poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów;
został właściwie udokumentowany;
nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
Naprawa bezgotówkowa pojazdu spółki kapitałowej a przychód
Ustawa o CIT zdecydowanie rozróżnia rodzaj ubezpieczenia (dobrowolne AC i obowiązkowe OC), jeżeli chodzi o kwestię zaliczenia przychodu z danego ubezpieczenia do kosztów uzyskania przychodu.
Należy podkreślić, że szkoda występuje w majątku ubezpieczonego jako właściciela danej rzeczy zatem zapłata przez ubezpieczyciela za naprawę pojazdu stanowi wypłatę środków z tytułu umowy ubezpieczenia. Stąd wypłacona wartość odszkodowania jest przychodem podatkowym ubezpieczonego (wnioskodawcy) zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych uzależnia zatem możliwość zaliczenia w koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, od objęcia samochodu ubezpieczeniem dobrowolnym, co oznacza, że warunkiem koniecznym zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów takich wydatków jest zawarcie umowy dobrowolnego ubezpieczenia, a także prawidłowe udokumentowanie wydatku.
Jak wskazuje Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 23 kwietnia 2021 roku (0111-KDIB1-2.4010.68.2021.2.BD), jeżeli pojazd był objęty ubezpieczeniem dobrowolnym (AC), koszt jego naprawy stanowi wartość zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów właściciela środka trwałego.
W związku z treścią ww. przepisów także w przypadku naprawy pojazdu w trybie, w którym ubezpieczyciel bezpośrednio dokonuje zapłaty za naprawę pojazdu wykonawcy takiej naprawy, dochodzi do rozpoznania u ubezpieczonego przychodu i kosztu uzyskania przychodu.
Mając na uwadze powyższe, należy zatem uznać, że kwota odszkodowania należna od firmy ubezpieczeniowej tytułem ubezpieczenia AC w związku z uszkodzeniem na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, spełnia warunki do zakwalifikowania jej jako koszt uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Przykład 1.
Spółka ABC Sp. z o.o. prowadzi działalność w zakresie najmu samochodów. Ulegają one uszkodzeniu w związku z uczestnictwem w wypadku komunikacyjnym. Posiadają dobrowolne ubezpieczenie. Wówczas spółka oddaje samochód do naprawy do warsztatu samochodowego, zaś rozliczenie kwoty z odszkodowania następuje w sposób bezgotówkowy. Po dokonaniu naprawy firma ubezpieczeniowa przekazuje odszkodowanie w pełnej kwocie brutto bezpośrednio na rachunek bankowy warsztatu. Samochody wynajmowane klientom wykorzystywane są jedynie do prowadzenia działalności gospodarczej. Spółka otrzymuje z warsztatu fakturę VAT za powypadkową naprawę. Czy bezgotówkowa naprawa będzie stanowiła w tym przypadku przychód spółki?
Otrzymane odszkodowanie stanowi co do zasady przychód podatkowy. W przypadku odszkodowań związanych z naprawami powypadkowymi może jednak wystąpić sytuacja, gdy przychód w ogóle nie powstanie albo będzie nim tylko część odszkodowania.
Związane jest to bezpośrednio z tym, czy koszty naprawy powypadkowej były kosztami uzyskania przychodu, czy też nie. Jeśli wydatki na powypadkową naprawę samochodu:
stanowią koszty uzyskania przychodów (tj. samochód był objęty ubezpieczeniem dobrowolnym) – wówczas cała kwota otrzymanego odszkodowania stanowi przychód podatkowy;
nie stanowią kosztów uzyskania przychodów (tj. samochód nie był objęty ubezpieczeniem dobrowolnym) – wówczas wartość odszkodowania, w jakiej pokrywa wydatki na remont, nie jest przychodem podatkowym; będzie nim ewentualna część odszkodowania stanowiąca nadwyżkę nad kosztami naprawy samochodu. Wynika to z art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT, w którym wskazuje się, że przychodem podatkowym nie mogą być zwrócone inne wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Przychodem podatkowym będzie pełna kwota odszkodowania wypłaconego przez firmę ubezpieczeniową z ubezpieczenia OC sprawcy wypadku. Przychód ten będzie przychodem podatkowym niezależnie od formy rozliczenia między zakładem ubezpieczeniowym a spółką. Innymi słowy, przychód podatkowy powstaje niezależnie od tego, czy odszkodowanie trafia na konto bankowe podatnika (spółki), czy też zostało wpłacone bezpośrednio na konto warsztatu samochodowego.
