Rolnik i działalność gospodarcza - ZUS czy KRUS?

Nowi przedsiębiorcy będący zobowiązani do opłacania składek ZUS mają prawo korzystać z ulg: najpierw z ulgi na start, a następnie z preferencyjnych składek ZUS. Po okresie przysługiwania ww. ulg (czyli analogicznie po upływie 6, a następnie 24 miesięcy), przedsiębiorca (zakładając, że nie ma prawa do korzystania z ulgi mały ZUS plus), zobowiązany jest opłacać składki ZUS w pełnej wysokości. Z roku na rok wysokość tych składek rośnie, co może być wyzwaniem w szczególności dla mikroprzedsiębiorstw uzyskujących niewysokie dochody. W tym miejscu pojawia się pytanie – czy istnieją jakieś alternatywy dla opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ZUS? Rozwiązaniem problemu może okazać się KRUS. Co jest korzystniejsze dla przedsiębiorcy – opłacanie składek w ZUS czy KRUS? Sprawdź!

ZUS, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Powszechnie znany płatnikom oraz ubezpieczonym „ZUS” jest państwową jednostką organizacyjną mającą na celu realizację zadań z obszaru ubezpieczeń społecznych w Polsce. Zakres działań tej instytucji określają art. 66-71 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

Kto musi zgłosić się do ZUS?

Obowiązkiem ubezpieczeniowym w ZUS są objęte praktycznie wszystkie osoby wykonujące pracę zarobkową, w szczególności pracownicy, ale również:

• osoby wykonujące umowy agencyjne, zlecenia lub umowę o świadczenie usług;
• przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność lub osoby współpracujące;
• duchowni;
• osoby pobierający zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
• osoby przebywające na urlopie wychowawczym;
• osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne, specjalne zasiłki opiekuńcze albo zasiłki dla opiekuna;
• członkowie rady nadzorczej pobierający wynagrodzenie za pełnienie tej funkcji.

KRUS, czyli Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

Ta instytucja ubezpieczeniowa również jest państwową jednostką organizacyjną. Jej celem jest jednak zapewnienie ubezpieczeń społecznych konkretnej grupie zawodowej – rolnikom. Funkcjonowanie tej instytucji jest uregulowane ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Kto zgłasza się do KRUS?

W KRUS może być ubezpieczony tylko rolnik lub jego domownicy. Art. 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników określa, że rolnikiem jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym. 

Za domownika uważa się natomiast osobę, która ukończyła 16 lat oraz pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie. Dodatkowo stale wykonuje ona pracę w danym gospodarstwie rolnym. Co istotne, domownicy nie mogą być związani z rolnikami stosunkiem pracy.

ZUS czy KRUS – do którego ubezpieczyciela należy się zgłosić?

Osoba będąca rolnikiem – utrzymująca się wyłącznie z tego tytułu, nie powinna mieć wątpliwości, do jakiego ubezpieczyciela powinna się zgłosić. W takim przypadku będzie to KRUS.

W przypadku natomiast, gdy rolnik zdecyduje się założyć własną działalność gospodarczą bądź zostanie wspólnikiem w spółce – zyska on prawo do zgłoszenia się do ubezpieczeń ZUS.

Jednak co się bardziej opłaca – ZUS czy KRUS? Nie da się zaprzeczyć, że składki płacone do KRUS są znacznie niższe.

Wysokość składek preferencyjnych w 2024 roku:

Duży ZUS wynosi:

Zarówno w przypadku małego, jak i dużego ZUS – ubezpieczenie chorobowe jest ubezpieczeniem dobrowolnym. Natomiast składka zdrowotna jest zależna w głównej mierze od wybranej formy opodatkowania. Więc jej wysokość każdy przedsiębiorca będzie ustalała indywidualnie.

Składki KRUS co do zasady uzależnione są od wielkości gospodarstwa rolnego (im większa ziemia, tym większe składki). 

Składka zdrowotna rolnika wynosi 1 zł za każdy pełny hektar przeliczeniowy użytków rolnych – więc nie jest to kwota stała dla każdej osoby.

Na pierwszy rzut oka odpowiedź na pytanie – ZUS czy KRUS wydaje się oczywista. Kwoty ponoszone na składki w KRUS są znacznie niższe, ale co się za tym kryje?

Co wybrać – ZUS czy KRUS?

Osoba, która spełnia pewne określone odgórnie warunki, ma prawo wybrać, u którego ubezpieczyciela dokona zgłoszenia. Prawo do tego ma rolnik, który zdecyduje się założyć własną działalność i jednocześnie:

• nie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę oraz nie pozostaje w stosunku służbowym;
• nie ma prawa do emerytury, renty i innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
• nie przekroczył granicznej kwoty podatku dochodowego z prowadzonej działalności gospodarczej w poprzednim roku podatkowym;
• co najważniejsze – jest on ubezpieczony w KRUS od co najmniej 3 lat w pełnym zakresie. Okres ubezpieczeniowy powinien być ciągły. Dodatkowo osoba chcąca mieć prawo wyboru pomiędzy KRUS a ZUS powinna prowadzić gospodarstwo rolne o obszarze użytków rolnych wynoszących powyżej 1 ha.

Rolnik spełniający ww. warunki zakładający własną działalność gospodarczą będzie miał prawo i możliwość pozostać ubezpieczonym w KRUS, co zapewni mu niższe koszty związane z opłatą składek społecznych.

Rolnik, który ma zamiar zostać przedsiębiorcą, a chciałby zostać ubezpieczony w KRUS, powinien w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia prowadzenia własnej działalności złożyć w KRUS oświadczenie o kontynuacji ubezpieczenia. Żeby występowała ciągłość ubezpieczenia w KRUS, rolnik-przedsiębiorca musi co rok do dnia 31 maja ponawiać oświadczenie.

Ubezpieczony w ZUS rolnik będący już przedsiębiorcą, chcący dokonać przerejestrowania z ubezpieczenia w ZUS na KRUS, powinien wyrejestrować swoją działalność (zamknąć) – w tym również wyrejestrować się z ZUS za pomocą deklaracji ZUS ZWUA. Po wykonaniu ww. czynności rolnik (niebędący już przedsiębiorcą), posiadający role o wielkości co najmniej 1 ha, może zgłosić się do ubezpieczeń w KRUS.

Odpowiadając na pytanie – ZUS czy KRUS? Chciałoby się jednoznacznie odpowiedzieć – KRUS. Składki, jakie rolnik-przedsiębiorca musi odprowadzić na poczet ubezpieczeń, są odczuwalnie niższe, niż gdyby miał je opłacać w ZUS. Jednakże formalności, jakie wiążą się z przejściem od jednego ubezpieczyciela do drugiego, często stoją rolnikom na przeszkodzie do zaoszczędzenia na składkach.