Poprawne rozliczenie sprzedaży nadwyżki energii z fotowoltaiki własnej wciąż budzi wiele wątpliwości. Odnosząc się do tej problematyki, przeanalizujemy odpowiednie regulacje ustawy PIT oraz CIT i postaramy się odpowiedzieć na pytanie, czy sprzedaż energii generuje przychód podatkowy podlegający opodatkowaniu.
Rozliczenie sprzedaży nadwyżki energii z fotowoltaiki - ogólne zasady
W pierwszej kolejności wyjaśnijmy, że począwszy od 1 kwietnia 2022 roku, w zakresie rozliczenia energii elektrycznej wytworzonej w ramach paneli fotowoltaicznych obowiązuje mechanizm net-billingu.
Net-billing to rozliczanie kosztowe opierające się na wartości energii zakupionej i oddanej. Oznacza to, że prosumenci będą sprzedawać nadwyżki energii wprowadzonej do sieci po określonej cenie, a za energię pobraną będą płacić jak inni odbiorcy.
Przypomnijmy, że prosument jest podmiotem, który wytwarza energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii w celu jej zużycia na potrzeby własne. Prosumenci produkują zatem energię elektryczną co do zasady w celu zaspokojenia własnych potrzeb. Jednocześnie mogą wystąpić sytuacje, gdy wolumen wytworzonej przez prosumenta energii elektrycznej przekracza zużycie tej energii bądź sytuacje, kiedy ilość energii wytworzonej i wprowadzonej przez prosumenta jest mniejsza niż ilość energii pobranej z sieci.
Net-billing zakłada, że pieniądze ze sprzedaży nadwyżki energii z fotowoltaiki będą znajdować się w depozycie przez okres 12 miesięcy. Dzięki nim prosument będzie mógł płacić za zużytą energię. Depozyt ten określamy jako depozyt prosumencki.
Rozliczenie sprzedaży nadwyżki energii z fotowoltaiki a depozyt prosumencki
Zarówno w przypadku podatku PIT, jak i CIT istota opodatkowania sprowadza się do przychodu, czyli do pewnego przysporzenia majątkowego powodującego zwiększenie aktywów podatnika.
Reguła ta dotyczy zarówno osoby prywatnej, jak i podatników prowadzących działalność gospodarczą. Różnica polega jedynie na momencie powstania takiego przychodu, ponieważ dla podatników prowadzących działalność gospodarczą przychodem są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane.
Już na tej podstawie można zatem przyjąć, że wprowadzenie energii elektrycznej do sieci i otrzymanie w zamian depozytu prosumenckiego nie stanowi trwałego i definitywnego przysporzenia, ponieważ na tym etapie nie wiadomo jeszcze, w jaki sposób energia elektryczna zostanie rozliczona (środki znajdują się na depozycie przez 12 miesięcy).
Oprócz rozważań czysto teoretycznych możemy także wskazać na konkretne przepisy.
Otóż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT, przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów wynikających z rozliczeń wytworzonej przez prosumenta energii odnawialnej, prosumenta zbiorowego energii odnawialnej i prosumenta wirtualnego energii odnawialnej, o których mowa w art. 4 ust. 11 pkt 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii.
W rezultacie na gruncie podatku PIT wprost wyłączono z opodatkowania przychody z wyprodukowanej nadwyżki energii elektrycznej.
Jak wynika z brzmienia art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT, przepis ten dotyczy przychodów wynikających z rozliczeń energii wytworzonej przez prosumenta. Jego zakres nie jest zatem ograniczony np. tylko do otrzymanej przez prosumenta nadpłaty w związku z niewykorzystaniem środków z depozytu prosumenckiego w ciągu kolejnych 12 miesięcy.
Podobnie też nadwyżka wyprodukowanej energii elektrycznej nie stanowi przychodu na gruncie podatku CIT. W tym zakresie należy wskazać, że zgodnie z art. 4 ust. 12 ustawy o odnawialnych źródłach energii nadwyżka ilości energii elektrycznej, o której mowa w ust. 11, nie stanowi przychodu w rozumieniu Ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych.
Odnosząc się natomiast do treści art. 4 ust. 11 ustawy o odnawialnych źródłach energii, wskażmy na dwa przypadki.
Po pierwsze, jeżeli prosument energii odnawialnej nie odbierze energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w okresie 12 miesięcy od daty jej wprowadzenia do sieci, to nieodebraną energią dysponuje sprzedawca w celu pokrycia kosztów rozliczenia z prosumentem (art. 4 ust. 11 pkt 1).
Po drugie, jeżeli prosument nie wykorzysta zgromadzonych dla danego miesiąca kalendarzowego środków odpowiadających wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w tym miesiącu w okresie 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych, to niewykorzystane środki stanowią nadpłatę, która jest zwracana prosumentowi w terminie nie dłuższym niż do końca 13. miesiąca następującego po danym miesiącu. Wysokość zwracanej nadpłaty nie może przekroczyć 20% wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w miesiącu kalendarzowym, którego dotyczy zwrot nadpłaty (art. 4 ust. 11 pkt 2).
W świetle powyższych regulacji należy zatem przyjąć, że:
- nadwyżka wprowadzonej do sieci, a nieodebranej energii elektrycznej, nie stanowi przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy PIT oraz CIT;
- zwrot nadpłaty z depozytu prosumenckiego po upływie 12-miesięcznego okresu nie stanowi przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy PIT oraz CIT.
Powyższe ma zatem swoje implikacje w kwestii rozliczenia oraz ewidencjonowania na potrzeby rozliczenia podatku. Skoro bowiem w obu przypadkach mamy do czynienia z przychodem neutralnym, to nie podlega on ujęciu w księgach podatkowych. Ponadto jako zdarzenie neutralne pozostaje bez wpływu na kwestie rozliczenia podatków dochodowych.
Przykład 1.
Pan Ireneusz prowadzi działalność gospodarczą i na potrzeby zasilania swojej fabryki zamontował instalację fotowoltaiczną. Wyprodukowana nadwyżka energii elektrycznej została przekazana do sieci. Czy pan Ireneusz powinien wykazać przychód w KPiR?
Nie, takie przekazanie nadwyżki nie stanowi przychodu podatkowego podlegającego opodatkowaniu PIT. Pan Ireneusz nie powinien wykazywać tego zdarzenia w KPiR.
Przykład 2.
Omega sp. z o.o. posiadająca instalację fotowoltaiczną przekazała nadwyżkę energii elektrycznej na depozyt konsumencki. Nie został on wykorzystany w terminie 12 miesięcy i spółka otrzymała zwrot. Czy taki zwrot generuje dla spółki przychód w rozumieniu ustawy CIT?
Nadwyżka, która powstaje w sytuacji niewykorzystania zgromadzonych środków w ramach depozytu prosumenckiego i jest zwracana prosumentowi energii odnawialnej nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Końcowo podkreślmy, że neutralność podatkowa w tym przypadku obejmuje zarówno przedsiębiorców, jak i prosumentów będących osobami prywatnymi produkującymi energię elektryczną z własnej instalacji domowej.
