Rozwiązania opierające swoje działania na systemach sztucznej inteligencji mogą okazać się przełomowe dla funkcjonowania przedsiębiorstwa. Ich wprowadzenie może pozwolić zaoszczędzić czas i pieniądze, a jednocześnie zachęcić nowych klientów. Automatyzacja działania firmy ma teraz ogromne znaczenie. Konsumenci chcą wszystkiego szybciej, taniej i łatwiej. Z drugiej jednak strony sztuczna inteligencja niesie ze sobą ryzyko. Bez odpowiedniej kontroli ze strony człowieka może narazić firmę na ogromne straty i kary administracyjne. Wystarczy jedynie wspomnieć o „przypadkowych” wyciekach danych osobowych klientów. Aby zatem przedsiębiorca mógł korzystać z najnowszych technologii i nie martwić się jednocześnie, że coś może pójść nie tak, potrzebna jest mu dobrze skonstruowana umowa na wdrożenie AI.
Umowa na wdrożenie AI – co na to przepisy prawa?
Mimo że temat sztucznej inteligencji jest nam znany od wielu lat i w większym lub mniejszym stopniu korzystają z niej niemal wszyscy przedsiębiorcy, to na razie nie doczekaliśmy się jakichś szczególnych przepisów, które regulowałyby tę materię kompleksowo. Nie znajdziemy zatem działu w kpc zatytułowanego „umowa o wdrożenie sztucznej inteligencji”. To, jak będzie wyglądała umowa, zależy od jej stron.
Możemy jednak stwierdzić, że umowa na dostarczenie i wdrożenie AI w firmie będzie miała charakter usługowy. Jej głównym celem jest bowiem udostępnienie klientowi przez producenta lub dostawcę systemów sztucznej inteligencji o umówionych cechach, za opłatą jednorazową lub o charakterze abonamentowym.
Większość elementów, jakie powinna mieć umowa na wdrożenie AI, możemy znaleźć w doskonale już nam znanych umowach o świadczenie usług, umowach licencyjnych czy umowach o przeniesienie praw do know-how. Jest jednak kilka aspektów, nad którymi powinniśmy się zastanowić, gdyż ich problematyka jest dosyć świeża i spotykana wyłącznie przy świadczeniach z zakresu IT.
Jak podejść do wdrażania AI w firmie?
Umowa na wdrożenie AI jest bardzo ważnym aspektem wprowadzenia do firmy systemów sztucznej inteligencji. Jednak zanim się to stanie, należy wnikliwie przemyśleć, jak sprawić, aby odbyło się to prawidłowo oraz aby dany system był zgodny z charakterem firmy i regulacjami prawnymi.
Wdrożenie AI w przedsiębiorstwie powinno zostać przeprowadzone na podstawie kilku podstawowych zasad. Jeżeli dany system będzie je spełniał, przedsiębiorca będzie miał większą pewność, że odbędzie się to z korzyścią dla niego i bez większych problemów.
Pierwszą zasadą jest zasada proporcjonalności. Trzeba porównać użyteczność danego rozwiązania z ryzykiem, jakie ze sobą niesie. Pod uwagę należy wziąć rodzaj informacji, które będą przetwarzane przez wprowadzany system, skalę oraz kontekst przetwarzania. Czasami bowiem środki bezpieczeństwa, jakie będzie należało stosować przy danym rozwiązaniu, mogą być nieadekwatne do otrzymywanych funkcjonalności.
Kolejną jest reguła transparentności. Przedsiębiorca musi dokładnie wiedzieć, z czego będzie korzystał. W końcu waży się tutaj również bezpieczeństwo jego klientów. Chodzi w szczególności o to, czy dostawca rozwiązania jest w stanie mu wszystko w jasny i prosty sposób wytłumaczyć oraz czy przedsiębiorca będzie w stanie z danego algorytmu korzystać w sposób właściwy. Zbyt skomplikowane rozwiązania mogą okazać się nieprzydatne albo wręcz utrudniające pracę firmy.
Ostatnią zasadą jest ta dotycząca należytej staranności. Polega ona na tym, żeby przedsiębiorca, decydując się na określone rozwiązanie AI, w razie powstania szkody, np. wycieku danych jego klientów, miał szansę udowodnić, że spełnił wszystkie możliwe wymogi technologiczne i prawne. Zgodnie z tą regułą powinien on zatem mieć odpowiednią dokumentację techniczną systemu sztucznej inteligencji, instrukcję korzystania z niej, analizę możliwości wdrożenia zamówionego rozwiązania w firmie czy też oświadczenia osób pełniących nad nimi kontrolę w przedsiębiorstwie w przedmiocie posiadania przez nie wystarczających umiejętnościach do tego zadania.
Mając na uwadze w szczególności bezpieczeństwo danych przekazanych przedsiębiorcy przez jego klientów, wdrożenie AI w firmie powinno być poprzedzone szeregiem czynności. Ścieżka ta powinna wyglądać następująco:
- ustalenie cech narzędzia AI potrzebnego w firmie oraz głównych celów jego wdrożenia;
- zgromadzenie dokumentacji wymaganej do przeprowadzenia analizy zamawianego narzędzia AI, w szczególności projektu umowy, instrukcji obsługi systemu i wykazu zagrożeń;
- analiza cech systemu sztucznej inteligencji, identyfikacja informacji przetwarzanych przez system oraz głównych celów tego procesu;
- identyfikacja zagrożeń związanych z korzystaniem z systemu oraz oszacowanie ryzyka mogącego wystąpić w praktyce;
- wdrożenie i uruchomienie systemu sztucznej inteligencji w firmie;
- wdrożenie środków zaradczych w celu zminimalizowania ryzyka związanego z korzystaniem z AI, w szczególności wyznaczenie osób odpowiedzialnych za zarządzenia ryzykiem;
- prowadzenie bieżącego monitorowania ryzyka oraz dokumentowanie podejmowanych działań.
Umowa na wdrożenie AI – wpływ przedsiębiorcy na jej treść
Przechodząc do samej umowy, należy przyznać, że przedsiębiorca nie będzie miał tu szczególnego pola do popisu. Zdecydowana większość producentów i dostawców systemów sztucznej inteligencji to wielkie korporacje typu Microsoft czy Google. Oferują one gotowe rozwiązania, najczęściej w formie chmurowej. W niektórych wypadkach przedsiębiorca ma możliwość dostosować te narzędzia do potrzeb swojej firmy, lecz częściej to firma musi zostać dostosowana do usługi.
Usługi AI są zatem wdrażane na podstawie wzorów umów. Klient nie ma zbyt dużej możliwości negocjacyjnej w zakresie zapisów umownych. Wybiera on jeden z wielu produktów dostępnych na rynku i następnie przy pomocy dostawcy narzędzia wdraża go w firmie.
Umowy dotyczące systemów sztucznej inteligencji nie należą do najprostszych. Są zazwyczaj rozbudowane, zawiłe, odnoszą się do szeregu regulaminów i aktów prawnych, a także zawierają masę załączników. Mimo to należy się z taką umową zapoznać. Wprowadzenie do firmy rozwiązań podmiotów trzecich wiąże się z różnymi ryzykami. Trzeba je poznać, być ich świadomym i przygotować się na podejmowanie błyskawicznych działań zaradczych, gdyby zadziało się coś niespodziewanego.
Umowa na wdrożenie AI – należy zadbać o ochronę danych osobowych
Tym, co powinno zainteresować podmiot wprowadzający do firmy narzędzia AI, jest zakres i poziom ochrony danych osobowych swoich klientów. Oprócz samego otrzymania od producenta oprogramowania dokumentacji spełniającej standardy RODO system powinien mieć funkcje, które będą ograniczały ryzyko wycieku danych.
Przede wszystkim dane osobowe przekazywane przez klientów przedsiębiorcy oraz przez przedsiębiorcę producentowi systemu powinny być szyfrowane. Jest to obecnie standard. Prócz tego należy ustalić, jak sztuczna inteligencja korzysta z tych danych w procesie „uczenia się”. Jeżeli jej działanie będzie zbyt inwazyjne, taką opcję trzeba wyłączyć lub ograniczyć.
Giganci IT otaczają się szeregiem prawników, dzięki czemu, korzystając z ich usług, można mieć pewność, że wszelkie procesy systemów sztucznej inteligencji będą dostosowane do przepisów o ochronie danych osobowych. Większą czujność należy zachować przy umowach o wdrożenie AI z mniejszymi podmiotami. Tutaj warto przestrzegać zasady ograniczonego zaufania.
Umowa na wdrożenie AI a prawa autorskie
Przedsiębiorstwa zajmujące się tworzeniem sztucznej inteligencji raczej nie są skore do sprzedawania swoich rozwiązań. Stąd też umowy te mają zwykle charakter licencji niewyłącznych. Użytkownik takiego oprogramowania nie może liczyć na zbyt szerokie uprawnienia. Umowa daje mu prawo do korzystania z funkcji systemu i rezultatów działania usługi. W pozostałym zakresie wszystko pozostaje w sferze własności producenta.
Inaczej będzie w przypadku gdy dane narzędzie jest przygotowywane indywidualnie na zamówienie klienta. W takim wypadku możliwe jest zawarcie umowy o przeniesienie praw autorskich do dzieła. Warto wtedy zadbać, aby w umowie znalazł się zapis o zakazie sprzedaży tych samych rozwiązań innym klientom twórcy AI. Ograniczy to przedsiębiorcy możliwość pojawienia się konkurencji na tym polu.
Odpowiedzialność za funkcjonowanie systemu sztucznej inteligencji
Wiele firm, w tym także producenci rozwiązań z zakresu AI, starają się przenosić odpowiedzialność za swoje produkty na inne podmioty, w tym wypadku nabywców usług. Taka nieusprawiedliwiona praktyka nie powinna mieć miejsca. Podmiot planujący wdrożyć u siebie rozwiązania AI powinien zatem zapoznać się z zasadami odpowiedzialności za stosowanie danego oprogramowania. Wiedza na ten temat jest ważna, gdyż pozwoli mu podejmować odpowiednie działania ochronne w razie powstania szkody u któregoś z jego klientów.
