Prawo podatkowe posługuje się wieloma różnymi pojęciami, na których czele stoją podatnik oraz płatnik. Te dwa podmioty są bardzo istotne z punktu widzenia realizacji obowiązków względem urzędów skarbowych. W niniejszym artykule wyjaśniamy kim jest płatnik oraz czym jest wynagrodzenie płatnika?
Kim jest płatnik w myśl przepisów?
Zgodnie z treścią art. 8 Ordynacji podatkowej płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Płatnika możemy porównać do pośrednika pomiędzy podatnikiem (osobą zobowiązaną do zapłaty podatku) a odpowiednim organem skarbowym (najczęściej urzędem skarbowym uprawnionym do otrzymania podatku). Do najczęściej spotykanych płatników należą pracodawcy oraz zleceniodawcy. Pamiętajmy, że księgowi w firmach nie mogą być uznawani za płatników, choć ich praca rzeczywiście polega na faktycznym obliczaniu, pobieraniu i wpłacaniu podatku do właściwych urzędów skarbowych.
Wynagrodzenie płatnika w 2024 roku
Płatnik odgrywa bardzo ważną rolę w zakresie realizacji obowiązków podatkowych względem państwa. To on musi bowiem dokonać poprawnego obliczenia należnego podatku oraz potrącenia go w formie zaliczki z wynagrodzenia swojego pracownika, wykonawcy lub zleceniobiorcy. Działania płatnika obejmują więc szereg różnych czynności prawnych, za które taki podmiot ponosi odpowiedzialność karną skarbową. Wynagrodzenie płatnika stanowi rekompensatę finansową z tytułu wykonywania powyższych czynności.
Zgodnie z treścią art. 28 Ordynacji podatkowej płatnikom i inkasentom przysługuje zryczałtowane wynagrodzenie płatnika z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi w drodze rozporządzenia sposób ustalania wynagrodzenia płatników i inkasentów pobierających podatki na rzecz budżetu państwa w relacji do kwoty pobranych podatków oraz tryb pobrania wynagrodzenia, uwzględniając przy ustalaniu wynagrodzenia rodzaj pobranego podatku, a także sprawność pobrania wynagrodzenia. Rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa może ustalać wynagrodzenie płatnika lub inkasenta z tytułu poboru podatków stanowiących dochody, odpowiednio, budżetu gminy, powiatu lub województwa.
Od 1 stycznia 2024 roku ustawodawca powrócił do niższej stawki wynagrodzenia płatników za pobór podatków od swoich pracowników. Z dotychczasowej stawki 0,6% pobranego podatku przeszliśmy do stawki 0,3%. Prawo do wynagrodzenia będą mieli jednak tylko ci płatnicy, którzy terminowo regulują swoje powinności względem urzędów skarbowych. Dla przypomnienia płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc nie później niż:
- do 5. dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych,
- do 15. dnia następnego miesiąca – dla płatników składek posiadających osobowość prawną,
- do 20. dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników składek.
Twórcy i artyści przesyłają deklaracje rozliczeniowe i imienne raporty miesięczne oraz opłacają składki za okres wykonywania działalności twórczej lub artystycznej przed dniem wydania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców w terminie opłacania składek za miesiąc, w którym otrzymali decyzję.
Płatnik składek, który opłaca składki wyłącznie za siebie, przysyła jedynie deklarację rozliczeniową.
Duchowni są zwolnieni z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięcznych za kolejny miesiąc także wówczas, gdy zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego jest spowodowana wyłącznie zmianą minimalnego wynagrodzenia lub przeciętnego wynagrodzenia.
Przykład 1.
Pan Marek zatrudnia dwóch pracowników w swojej firmie. W związku z tym, że są oni zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, mężczyzna jest zobowiązany do obliczania, pobierania i wpłacania zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzenia swoich zatrudnionych. W styczniu 2024 roku zaliczki na podatek obu pracowników wyniosą łącznie 588 zł (2x 294 zł), co oznacza, że panu Markowi jako płatnikowi podatków będzie przysługiwało wynagrodzenie płatnika z tego tytułu w wysokości 1,76 zł za dany miesiąc (wg stawki 0,3% x 588 zł).
„Wysokość wynagrodzenia należnego płatnikowi, stosownie do art. 28 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201), winna być ustalona w relacji do podatku, ustalonego zgodnie z przepisami ustawy podatkowej. Pobranie podatku nienależnie bądź w wysokości wyższej od należnej, powoduje powstanie obowiązku zwrotu wynagrodzenia (w całości, gdy podatek nie był należny lub w części odpowiadającej nadwyżce nad podatkiem należnym). Ustawodawca nie uzależnia przy tym powstania obowiązku zwrotu całości bądź części wynagrodzenia od powodów zaistnienia mylnego przeświadczenia płatnika o istnieniu obowiązku zapłaty podatku czy też jego wysokości. Zwrot wynagrodzenia należny jest zatem zawsze wówczas, gdy w odniesieniu do podatnika stwierdzono nadpłatę podatku pobranego przez płatnika, choćby powodem powstania nadpłaty było zachowanie podatnika. Wynagrodzenie płatnika nie jest zwykłą zapłatą za wykonywane przez niego czynności związane z obliczeniem, poborem i wpłatą podatku, gdyż o jego wysokości decyduje wyłącznie obiektywne kryterium, jakim jest prawidłowa (zgodna z przepisami materialnego prawa podatkowego) wysokość podatku w dacie jego poboru”.
Wynagrodzenia płatnika a jego zwrot
Wynagrodzenie należne płatnikowi uzależnione jest od jego poprawnych działań. Jeśli organ skarbowy ustali, że względem danego podatnika występuje nadpłata podatku już pobranego przez płatnika, to w takiej sytuacji płatnik będzie musiał oddać swoje wynagrodzenie. Dotyczy to również przypadków, w których powodem powstania nadpłaty było zachowanie samego podatnika.
Pobranie podatku nienależnie bądź w wysokości wyższej od należnej również powoduje powstanie obowiązku zwrotu wynagrodzenia – w całości, gdy podatek nie był należny lub w części odpowiadającej nadwyżce nad podatkiem należnym. Ustawodawca nie uzależnia przy tym powstania obowiązku zwrotu całości bądź części wynagrodzenia od powodów zaistnienia mylnego przeświadczenia płatnika o istnieniu obowiązku zapłaty podatku czy też jego wysokości.
Podsumowanie
Płatnik ma prawo do wynagrodzenia za prawidłowe obliczenie, pobranie i przekazanie podatku do właściwego organu skarbowego. Wynagrodzenie płatnika to od 1 stycznia 2024 roku wynosi 0,3% wartości pobranego podatku. W przypadku gdy płatnik pomyli się w swoich działaniach, może zostać zobowiązany do zwrotu pobranego przez siebie wynagrodzenia. Taka sytuacja ma również miejsce, gdy podatek został źle obliczony i pobrany bez winy płatnika, np. z powodu zachowania podatnika.
